3 bin yıllık geleneği 100 yıllık Ruzba sazıyla sürdürüyor

Elazığ’da müzik öğretmeni olan ve koro şefliği yapan Aygün Çam, 100 yıllık geçmişi bulunan Ruzba sazıyla 3 bin yıllık geleneği sürdürmeye çalışırken, enstrümanların da çalma tekniklerini derleyerek kayıt altına alıyor

ELAZIĞ – Elazığ’da müzik öğretmeni olan ve koro şefliği yapan Aygün Çam, yaklaşık 9 yıldır 100 yıllık Ruzba sazıyla 3 bin yıllık geleneği yaşatıyor.

Belediye Konservatuvarı Türk Halk Müziği Korosu’nda koro şefliği yapan 30 yaşındaki Aygün Çam, yaklaşık 9 yıldır kendi imkanlarıyla aşıklık geleneğinin yaşatıldığı köyleri dolaşarak bölgeye has yapıtları kayıt altına alıyor. Çam bir deyiş sırasında tanıştığı ve Türklerin en eski enstrümanlarından olan Ruzba sazı ile çalışmalarını sürdürüyor. Oyma dut ağacından yapılan ve yaklaşık 100 yıllık olan Ruzba sazının doğallığını bozmadan muhakkak dönemlerle bakımlarını yapan Çam, 3 bin yıllık geleneği sürdürerek yeni kuşaklara aktarmak istiyor.

Ruzba sazının Orta Asya‘dan günümüze kadar ulaşan en eski Türk çalgılarından biri olduğunu ve yaklaşık 3 bin yıllık geçmişi olduğunu belirten Türk Halk Müziği Sanatkarı Aygün Çam,” Dokuz yıla yakın bir müddettir Anadolu’da bilhassa Üst Fırat bölgesinde derlemeler gerçekleştirmekteyim. Ağır bir çalışma içerisindeyiz.60 dan fazla halk müziği ezgisini derleyerek ilgili kurumlara iletimini sağladık. Elimde bulunan Ruzba sazıyla birinci tanışmam ise Elazığ’da yaptığım bir derleme sırasında bir ozanımız tarafından çalındığını gördüm. Bendeki bu enstrüman 100 yıla yakın bir geçmişe sahip tabi biz bunun çeşitli bakımlarını yaptırdık. Klasik manada Ruzba sazı Orta Asya’dan günümüze kadar çalınan en eski Türk çalgılarından birisi hatta en eskisi de denilebilir. Türkler Orta Asya’dan Anadolu’ya kadar geçen süreç içerisinde Ruzba sazını kullanıp icra etmişlerdir.

Ruzba sazının geçmişinin 3 bin yıl öncesine dayandığını anımsatan Çam,” Bununla ilgili olarak da akademik çalışmalarıma da yer verdim. Yazmış olduğum “Nefes ve Semahlarla Elazığ” kitabımda kısmen de olsa bahsetmiştim. Ruzba sazı Türk Halk Müziği çalgılarından daha farklı bir yapıya sahip, yalnızca 2 teli bulunmaktadır. Alt tel ‘Mi’ üst ise ‘La’ akort sistemiyle düzen çekilmektedir. Perde sistemi olarak ise eksik perde (12 perde) kullanılmaktadır. Tekne yapısı ise hayli küçük bir yapıya sahip” tabirlerini kullandı.

“Enstrümanlarında çalma tekniklerini derliyoruz”

Derleme yaparken yalnızca türkülerin değil, enstrümanlarında çalma tekniklerinin de derlemesini gerçekleştirdiklerine değinen Çam,” Burada ki gaye bu enstrümanların yok olmaması. Şuanda Anadolu’da bu sazı icra edenlerin sayısı çokta yüksek değil bizler bu klâsik çalgının ve çalma tekniklerinin de unutulmaması için epeyce büyük bir çaba içindeyiz. Ruzba’nın çalarken de kendine has teknikleri mevcut. Tıpkı vakitte bu çalma tekniklerini de derlemiş olduk. Zira bu sazı icra eden dedelerimiz ozanlarımız aslında hiç birbirlerini tanımamalarına karşın hepsi tıpkı teknikte çaldıklarını gördük ve kayıt altına aldık. Bu kayıtlar gelecek nesillere aktarılması manasında kıymetli olduğunu düşünüyorum. Elimdeki Ruzba oyma dut ağacından yapılmış. Elazığ’da 4 yahut 5 saz atölyemiz bulunmaktadır. Bu atölyeler gerekli ölçüleri verdiğiniz vakit bu sazı yapabiliyorlar. Yapan var ancak icra eden sayısı epey azdır. Orta Asya’dan Anadolu’ya kadar kültürümüzün yanında enstrümanlarımız ve sazlarımızı da getirmişiz. Dede korkut sistemi de dediğimiz bu saz az öncede belirttiğim üzere 100 yıllık bir enstrüman. Lakin Ruzba geleneği 2 yahut 3 bin yıllık bir pozisyona sahip. Yani bin yıllardır Anadolu’da ve Orta Asya’da Ruzba sazını çalıyoruz ve icra ediyoruz” diye konuştu.