Dışişleri Bakanlığının daveti üzerine temaslarda bulunmak üzere beraberindeki heyetle perşembe günü Türkiye’ye gelen Taliban hükümetinin Dışişleri Bakan Vekili Muttaki, AA muhabirinin sorularını yanıtladı.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile Afganistan’daki mevcut siyasi durumu ve iki ülke ortasındaki ilgileri görüştüklerini aktaran Muttaki, Taliban’ın resmen tanınması ve ABD tarafından bloke edilen Afganistan’a ilişkin varlıklarla ilgili bahislerin da gündeme geldiğini söyledi.
“BAKAN ÇAVUŞOĞLU’YLA GÖRÜŞMELER OLUMLUYDU”
Afganistan’a ilişkin varlıkların dondurulmasının milletlerarası kanunlara ve insan haklarına karşıt olduğunu kaydeden Muttaki, Bakan Çavuşoğlu ile görüşmesini, “Karşılıklı hoş bildiriler verildi. Afganistan hükümeti ve halkı konusunda görüşleri olumluydu” biçiminde özetledi.
ALİ ERBAŞ ZİYARETİNİ DE KIYMETLENDİRDİ
Diyanet İşleri Lideri Prof. Dr. Ali Erbaş ile de verimli bir görüşme gerçekleştirdiklerini aktaran Muttaki, “Ayrıca insani yardımlarla ilgili Türkiye Kızılay yetkilileriyle bir ortaya geldik. Türkiye’nin birçok ülkeye yardım yaptığı konuşuldu ve kış gelmeden Afganistan halkına yardım yapılmasını konuştuk. Yeniden İçişleri Bakanlığı yetkilileriyle de görüştük. Ziyaretimiz çok iyi geçti. Onlar bizi yeterlice dinlediler, biz de onları uygunca dinledik. İnşallah gelecekte bu çeşit oturumları Kabil’de de gerçekleştiririz” diye konuştu.
Muttaki, birtakım Batı ülkeleriyle temas halinde olduklarını ve bu ülkeleri de ziyaret edebileceğini söyledi.
“TÜRKİYE, AFGANİSTAN’I KALDIRMADA İYİ BİR ROLE SAHİP OLABİLİR”
Muttaki, AA muhabirinin, “Türkiye sizin için başka ülkelerden farklı olarak ne mana söz ediyor?” sorusuna verdiği cevapta, Türkiye’nin iyi bir iktisada ve faal faaliyet gösteren bir hükümete sahip olduğunu, dünyada bilhassa de İslam dünyasında tesirli bir diplomasi yürüttüğünü lisana getirdi.
Afganistan ve Türkiye’nin iki Müslüman ülke olarak tarihî yakınlıkları olduğunu aktaran Muttaki, “Türkiye sahip olduğu imkanlarla Afganistan’da farklı alanlarda; örneğin, yatırım ve birtakım projeleri hayata geçirme konusunda ve Afganistan’ı yenileme, restore etme çalışmalarında iyi bir role sahip olabilir. Tüm alanlardan faydalanabilir” dedi.
Emirhan Muttaki, açıklamalarında Afganistan iktisadının düzelmesi için milletlerarası yardımların ve hükümetlerinin resmi olarak tanınmasının kıymetine sık sık işaret etti.
“BLOKE EDİLEN REZERVLER YARDIM PARALARIYDI”
Muttaki, Afganistan’a ilişkin olup ABD tarafından bloke edilen rezervlerin, ülkenin imarı için öteki devletlerin gönderdiği paralar olduğunu söyledi.
Muttaki, bu paralara erişebilmeleri ismine Türkiye makamlarından yardım isteyip istemediklerine ait, daha evvel hükümet çalışanlarının maaşlarının yardımlar sayesinde ödendiğini kaydetti.
Halihazırda eski Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani periyodundan kalma 500 bin memurun olduğunu ve bu devirde ödenmeyen tüm maaşlar da dahil olmak üzere memur maaşlarını imkanlar dahilinde ödediklerini anlatan Muttaki, şunları söyledi:
“Asıl soru şu ki; neden bu paralar bloke edildi? Afganistan halkı ne yaptı? Ne kusur işledi de bu para bloke ediliyor ve insanların hakkı verilmiyor? Öteki taraftan ABD ve öbür ülkeler ‘Afganistan’a insani yardım yapılmalı ve insan haklarına riayet edilmeli’ diyorlar. Öbür taraftan da yaklaşık 40 milyon nüfuslu Afgan halkını temel muhtaçlık hususları olmaksızın sıkıntı durumda bırakıyorlar. Türkiye, milletlerarası alanda hukukun işletilmesi konusundaki teşebbüsleriyle değerli bir ülke. Bu nedenle mevzuyu Türk makamlarıyla paylaştık. Onlar da dünkü basın toplantısında bu mevzuyu ön plana çıkarttılar. Gelecek günlerde de bu mevzuya ehemmiyet verilmesini ümit ediyorum.”
Muttaki, ülkedeki ekonomik meselelerin tahlili ismine dünya devletlerini yardıma çağırdı ve bu istikamette yapılacak eforlarla bloke edilen rezervlerin iktisada kazandırılabileceğini söyledi.
“TANINMAMA, AFGANİSTAN HALKININ HAKLARININ GASBEDİLMESİDİR”
Afganistan’da Taliban hükümetinin şimdi hiçbir devlet tarafından tanınmamasını “Afganistan halkının haklarının gasbedilmesi” olarak tanımlayan Muttaki, şu değerlendirmeyi yaptı:
“Son günlerde yaptığımız toplantılarda, Doha’da ABD ve Avrupa Birliği heyetleriyle yaptığımız toplantılarda ve Türkiye’de gerçekleştirdiğimiz toplantılarda lisana getirdiğimiz üzere; dünyada o denli devletler kuruldu ki bunlardan kimileri güç kullanarak, darbeyle yahut tek kişinin yahut ailenin hükümran olduğu seçimlerle gerçekleşti. Neden bunlar resmen tanınıyor da Afganistan’daki fiili devlet tanınmıyor? Bize nazaran bu durum, Afganistan halkının haklarının gasbedilmesidir. Bu durumun Afganistan iktisadına olumsuz tesiri oluyor. ABD’deki para bırakılmalıdır. Şayet iktisadı düzelirse Afganistan, bölgede ekonomik ve münasebetlerin güçlendirilmesi bağlamında çok değerli olumlu bir rol oynayabilir. Bizim bölge ve büyük ülkelerden isteğimiz; Afganistan halkının hakkı yenmesin, zulmedilmesin, tehdit edilmesin, baskı altına alınmasın, muhasara altına alınmasın. Bu hususta herkes yardımcı olmalı ve zati Afganistan hükümetinin de işleri yavaş yavaş düzelmekte ve daha düzgüne gitmekte.”
“RESMEN TANIMA VAKİT ALABİLİR”
Resmen tanınmış üzere birçok ülke ile etkileşimde olduklarını kaydeden Muttaki, bu devletlerle birçok mevzuda iş birliği yaptıklarını belirterek “Afganistan heyetleri de bu derecede karşılanıyor. Kabil’de çeşitli ülkelerden birçok büyükelçiliği açık. Doğal resmen tanımayı ilan etmeleri biraz vakit alabilir. Afganistan devletiyle iyi ilişiklilere sahip komşu yahut bölge ülkelerinin bu hususta öne çıkmasını isteriz” dedi.
“YARDIMLAR İŞBİRLİĞİNİN GÖSTERGESİ”
Birçok ülkeden Afganistan’a insani yardım gönderildiğini ve bunların dağıtıldığını kaydeden Muttaki, son günlerde ABD ve AB heyetleriyle yaptıkları görüşmelerde de yardım kelamı aldıklarını belirtti.
AB’nin 1 milyar dolardan fazla insani yardım kelamı verdiğini ve Cenevre Konferansı’nda da bu ölçüde yardım yapılması kararı alındığını aktaran Muttaki, “Bu, dünya ülkelerinin bizimle iş birliğini ortaya koyuyor. Dünya ülkelerinin bizimle münasebetleri günden güne daha da güzelleşiyor. Bu yardımların ekonomik alanda olumlu tesiri var” diye konuştu.
“ÜLKEDEN AYRILAN AFGANLARIN GERİ DÖNÜŞLERİ İÇİN İKTİSAT DÜZELMELİ”
Kronik problemler nedeniyle ülkeyi terk eden Afganların geri dönüşleri için iktisadın iyi olması gerektiğinin altını çizen Muttaki, bu şahısların güvenlik problemleri değil, ekonomik meseleler nedeniyle ülkeyi terk ettiğini ileri sürdü.
Krizin halkı göçe zorlamaması gerektiğini belirten Muttaki, “Biz bu bahiste, Afgan halkının refahının Afganistan’da temin edilmesi için çalışıyoruz. Afganistan’dan öbür ülkelere gidenler ne güvenlik ne de siyasi problemler sebebiyle gidiyor. Ekonomik problemler nedeniyle gidiyor. Biz Afganların ülkelerinde iyi yaşama sahip olmalarını istiyoruz. Bizim kimseyle bir meselemiz yok. Güvenlik sorunu yok, siyasi nedenlerle kimseye zorluk çıkarılmıyor ve ziyan verilmiyor. Benim tüm Afganlara mesajım, ülkesine dönen meskenine dönmüş olur ve hiçbir tehlikeyle karşılaşmaz” diye konuştu.
“ÇİN, İSLAMİ TARZLARA UYARAK YATIRIM YAPABİLİR”
Taliban’ın Afganistan hükümetini devralmasıyla ülkede Çin hakimiyetinin arttığına yönelik tenkitler konusunda ise Muttaki, 40 yıl sonra tüm ülkeyi denetim eden bir hükümetin kurulduğunu, güvenlik meselesinin çözüldüğünü ve yatırım için ortamın uygun olduğunu aktardı.
Muttaki, “Biz, Afganistan’ın menfaatleri kapsamında ulusal, memleketler arası hukuk ve İslami yordamlar çerçevesinde, Afganistan’a iktisadi ve diplomatik metotla gelen herkesle çalışmaya hazırız” dedi.
Çin’in Afganistan’a komşu ve kendileriyle iyi bağlantıları olan bölgede tesirli bir ülke olduğunu kaydeden Muttaki, “İsterlerse onlarla görüşmeler gerçekleştiririz. Şayet onlar Afganistan’da geçerli İslami metot ve kanunlara uygun metotlara riayet ederek ülkede projeler gerçekleştirmek isterlerse bizim için bir sorun kelam konusu değildir. Birebir formda başka komşu ve bölge ülkeleri de Afganistan’a gelsinler ve teşebbüslerde bulunsunlar. Biz, birtakım ülkelerle daha evvelce başlayan ve yarım kalan projelerin tamamlanmasını da istiyoruz” sözlerini kullandı.
“AFGANİSTAN’DAKİ YENİ DEVLETİN RESMEN TANINMAMASI DEAŞ’A YARIYOR”
Dışişleri Bakanı Vekili Muttaki, ülkesinde son devirde artan hücumlarla gündeme gelen DEAŞ tehdidine ait de Taliban idaresiyle ülkede güvenliğin sağlandığını, bu tarafta rastgele bir tehdidin bulunmadığını savundu. Muttaki, şunları kaydetti:
“Camiler ve caddelerde hücumlar düzenliyorlar. Siz de hak verirsiniz ki, bütün cami ve caddelerin güvenliğini sağlamak kolay bir iş değil. Silahlı gücü, güçlü değil. Afganistan’da rastgele bir yere sahip değiller. Afganistan hükümetine bu yolla memleketler arası baskı yapılıyor. Bu propaganda da DEAŞ’ın işine yarıyor. Afganistan’daki yeni devletin resmen tanınmaması DEAŞ’a yarıyor. Dünya ülkeleri bir taraftan Afgan halkını denetim edin, göç etmesinler diyor. Bir yandan da hükümeti resmen tanımayarak DEAŞ’a moral veriyorlar. Bu durum ne Afganistan ne de dünyanın menfaatine bir durumdur.”
DEŞAK TAARRUZLARI ENGELLENECEK
Afganistan’da Şiilere yönelik akınlarla ilgili, Sünni mescitlerinde alınan güvenlik tedbirlerini Şii mescitlerinde de almakla mükellef olduklarını kaydeden Muttaki, “Hükümet, Afganistan’da yaşayan herkesin güvenliğini temin etmekle yükümlüdür. Biz güvenliğin sağlanması için tüm uğraşımızı gösteriyoruz. Kunduz yahut Kandahar’daki üzere olaylar, güvenliğin alınması sıkıntı olan mescitlerde meydana geldi. Bundan sonra mescitlerin de güvenliğinin sağlanması için özel gayret sarf edilecektir. İstihbarat ünitelerimiz bu bahisle ilgili daha etkin çalışacaklar. Gelecekte halkın yardımı ve yetkililerin dikkatiyle bu üzere akınların önü alınacaktır” değerlendirmesinde bulundu.
Afganistan’da güvenlik meselesinin sona erdiğini savunan Muttaki, “Taliban idaresi, asker ve polis üzere muhalifler için af ilan etti. Onlar da yaşantılarına devam ediyor. Bize nazaran o denli ciddiye alınacak bir risk kelam konusu değil. İktisat konusu ve dünya ülkeleriyle alakalar değerli. Devlet güçlenmeli nizam oturmalı ki, meydana gelebilecek sıkıntılarla başa çıkabilmeli” sözlerini kullandı.
“ABD İLE DİPLOMATİK ALAKA İÇİNDE OLMAZK İSTİYORUZ”
ABD’ye ekonomik ve diplomatik alakalar içinde olmak istediklerini ilettiklerini ve Washington idaresinin Afganistan’ın kalkınmasında faal bir rol oynamasını istediklerini kaydeden Muttaki, “Tabii ki, askeri güçlerinin olmasını istemiyoruz. Afganistan’ın bağımsızlığını tartışılır hale getirmek istemiyoruz. Doha’da yapılan muahedede ABD’nin Afganistan’ın kalkınmasında yer alabilmesi bulunuyor” dedi.
Rusya ile de iyi bağlantılara sahip olduklarını kaydeden Muttaki, Taliban heyetinin Afganistan’daki gelişmeleri mevzu edinecek Moskova Konferansı’na gideceğini ve Afgan halkının bildirisini dünyaya ileteceğini kaydetti.
Muttaki, “Beklentimiz, bu konferansta gerçekler gün yüzüne çıkarılsın, Afganistan halkının gereksinimleri mevzu edilsin, devleti güçlendirmek için iş birliği yapılsın ve iyi bir konferans gerçekleştirilsin” diye konuştu.
Muttaki, Tacikistan ile de önemli bir sorun yaşamadıklarını, medyanın birtakım yetkililerin açıklamaları büyüttüğünü savunarak “Eğer bir sorun olursa bunu müzakere, diplomasi ve karşılıklı anlayış çerçevesinde halletmek isteriz” tabirini kullandı.
Muttaki, “Pakistan hududu problemiyle ilgili İslamabad idaresiyle bir görüşme kelam konusu oldu mu?” sorusunu şöyle yanıtladı:
“Pakistan’la iyi ilgiler içerisinde olmak istiyoruz. Bilhassa ekonomik bağlarda. Zira milyonlarca Afgan, Pakistan’da göçmen olarak yaşıyor. İki ülke ortasında iyi bir ticaret var. Yaklaşık 2 bin 400 kilometre uzunluğunda hududumuz var. Bu nedenle bizim hem diplomasi hem de ekonomik alanda iyi münasebetlere sahip olmamız gerekiyor.”
Muttaki, Pakistan’ın uçak bilet fiyatlarını yükseltmesi, Taliban’ın buna reaksiyon göstermesi ve Pakistan hava yollarının Kabil uçuşlarını iptal etmesiyle gelişen meseleyle ilgili de “Bu çok kıymetli bir mevzu değil. Afganistan devletinin Pakistan’dan talebi, Taliban idaresinin iş başına gelmeden evvelki uçak bilet tarifesini uygulamasıdır” değerlendirmesini yaptı.
Muttaki, evvelki hükümet devrinde Dışişleri Bakanlığı işçisini gözden geçirdiklerini belirterek “Onların tamamı bizimle çalışmaya devam ediyor. Afgan halkından eğitimli ve yetenekli bireyler. Onlar bizim kardeşlerimiz, bizim onlarla hiçbir problemimiz yok” dedi.
Haber7
