Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bünyesinde kurulan Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ), Ulusal Muharip Uçağı’nın birinci kesimini üretti.
TUSAŞ CEO’su Temel Kotil’in birinci kesim üretimi ile ilgili yaptığı paylaşımda “Milli muharip Uçağımızın birinci kesim üretimini gerçekleştirdik. Ülkemizin beka projesi icin attığımız her adım bizim icin çok manalı, çok değerli. Heyecanla, uğraşla çalışarak birebir yolda yürüdüğümüz tüm arkadaşlarıma teşekkür ediyorum.” dedi.
Yapılan bu çalışma ile ilgili Cumhuriyet gazetesinin toplumsal medya hesabından çalışmayı kolaya alır formda yaptığı “Yerli uçağın birinci parçası” tartışma yarattı: “Kalorifer peteği gibi” paylaşımına en sert reaksiyon gazeteci Nedim Şener’den geldi.
Şener daha evvel gerçekleştirilemeye çalışılan lakin küçük görme yüzünden yüzüstü bırakılan projeleri hatırlatığı paylaşımında Türkiye’nin göz bebeği yeni projelerin akibetinin evvelkiler üzere olmayacağını söyledi.
Şener paylaşımında “Zaman geçer ancak zihniyet değişmez…
Vaktinde İhtilal arabasını karalamıştı bu zihniyet artık de ULUSAL MUHARİP UÇAK çalışmasını küçümsüyor. Lakin bu millet ne yerli arabası ne MMU’yu ne de öteki projeleri, İhtilal arabasının yalnızlığına terk etmeyecek” dedi.
Şener paylaşımında ayrıyeten daha evvel Türkiye’nin birinci arabası İhtilal için gazetelerde çıkan yazılar ile birlikte Erhan Afyoncu’nun “Yalnızca köprüyü değil arabası de istememişlerdi” yazısıyla periyodun önde gelen aydınlarının projeyi nasıl küçük gördüğüne ait gazetelerde yer alan sözler de yer aldı.
1961 yılı yerli araba tartışmalarıyla başlamıştı. Gazetelerde yerli arabası savunanlarla bu yatırımı israf olarak görenler ortasında aylarca süren tartışmalar yaşandı. Süleyman Âşık, “Bir Dönemin Kıssası: İhtilal Arabaları” isimli kitabında birinci arabamızın kıssasını teferruatlı olarak anlatır.
HAYALDEN ÖTEYE GİTMEZ
Yeni İstanbul gazetesi sahibi Habib Edip Törehan, 27 Şubat 1961 tarihli köşesinde bu teşebbüsü hayal olarak görmüştü: “Bizim şahsi kanaatimize nazaran memleketimizde bir araba fabrikasının kurulması bugün için bir hayaldir… Son vakitlerin hâdiselerini takip edersek, araba sanayiinde büyük bir buhran olduğunu görürüz. Bu yüzden fiyatlar fiyatların artmasına karşın düşmekte ve yapılan arabalar müşteri bulamamaktadır…. Bizde bugün ve yarın için araba fabrikasının kurulup, kurulamayacağını düşünmek herhalde bir vakit kaybından öbür bir şeye yaramayacaktır” diye yazmıştı. Ayrıyeten yeni İstanbul Gazetesi 31 Ocak-14 Şubat 1961 tarihleri ortasında “Türkiye’de Araba İmal Edilebilir mi?” diye bir anket düzenleyerek, gelen görüşleri yayınlamıştır. Türk-Amerikan Distribütörleri Derneği Lideri Mehmet İsvan, “Hâlen memleketimizde bir oto sanayii kurulamayacağını gerek ilgililere gerekse bu savları tahakkuk ettirmek isteyenlere teknik ve ilmi bir formda ispata hazırız… Bugünkü kaideler altında dünya piyasasına bizim oto ihraç etmemiz bir hayalden öte gidemez” demişti.
NEREDEN AKLINIZA GELİR BÖYLE ÖYKÜLER
Burhan Felek ise 29 Mart 1961 tarihli Cumhuriyet’te araba imalatına şu satırlarla karşı çıkmıştı:
“Bizde sanayi montajdan ibarettir. Araba için de montaj atölyeleri kurmak düşünülüyorsa ona diyecek yok. Lakin fabrika? Haydi canım latife mı ediyorsunuz? Daha Türkiye’de otomatik vites tamiri eden atölye yok… Nereden aklımıza gelir bu türlü öyküler. Ben bunları işittikçe gıdıklanmış üzere oluyorum.”
31 Mart 1961 tarihli Milliyet’te araba imalatı fikriyle dalga geçen bir yazı kaleme alan Çetin Altan şunları demişti:
“Rivayetlere nazaran biz de Türkiye’de araba yapabilirmişiz. Esasen araba yapmak o denli güç bir iş değildir. Alt tarafı dört tekerlek ve dört vakitli motör prensibine dayanıyor. Araba yapmanın zahmeti aslında farlarının camını yapmaktadır; o denli kavisli, bombeli, kristal camın yerlisi pek yok. Bir de tahminen dış lâstiklerini yapamayız. Kapısının tokmağını, vites kolunun topuzunu ve silecek gruplarını da pek yapamıyoruz lakin, yapılıp gönderilmiş olanları, çok iyi yerine takabiliyoruz… Sahiden de araba yapmalıyız. Gazozda şimdi İtalya ayarında değiliz lakin musluk ve toplu iğne imâlatında oldukça muvaffakiyet gösterdik. El otomobiliyle at otomobilini da kusursuz formda yapıyoruz. Araba bunun bir adım ötesi… Uçak fabrikası üzere bir büyük fabrika kurarsın, araba yapmasan bile lehim, oluk, soba borusu üzere şeylerde büyük yararı dokunur. Yalnız Avrupa’ya gidip iyi bakmak gerek… Onlar nasıl yapıyorlar… İyi bakmalı iyi… Gerçi atalar bakmakla yapmak tıpkı olsa, kediler kasap olurdu, demişler lakin, biz kedi değiliz ki; baka baka bir gün elbette yaparız…”
‘Otomobil sanayii yerinde bir teşebbüs değildir’
TÜRK solunun değerli ideologlarından Doğan Avcıoğlu, 23 Mart 1961’de Ulus’taki yazısında araba sanayiine şu satırlarla karşı çıkmıştı: “Türk arabası yapacağız” kelamının cazibesi aşikârdır. Bu kelam ulusal hisleri okşuyor, beşere gurur veriyor. Araba yapmak, kalkınmanın endüstrileşmenin ve hattâ medeniyetin ölçüsü sayılıyor. Bu sebepledir ki, endüstrileşmenin şimdi emekleme safhasında bulunan birçok az gelişmiş memleket, binek arabası imalinin cazibesinden kurtulamamıştır. Birçok Güney Amerika memleketi, Mısır, İspanya bu araba hummasının tipik örneklerini teşkil etmektedir… Ulusal kaynakların araba sanayiine, bilhassa binek sanayiine yöneltilmesi iktisadî bakımdan birçok halde, kaynakların israfından öbür bir mana söz etmemektedir… İktisadî verimlilik niyetini art plana iterek kendi binek arabalarını yapma yoluna giden Brezilya, Arjantin ve İspanya üzere memleketler, tipik yatırım örnekleri vermişlerdir. Akıl dışı çok aşırı bir himayeye karşın yaşayacak halde değillerdir. Yani diğer alanlarda verimli bir halde kullanılabilecek olan kaynaklar, inkâr götürmez halde israf edilmiştir… Binek arabası imali sorunu, çok daha uzun yıllar bekleyebilir ve beklemelidir. Birinci bakışta akla gelen bu kaygılar ve kimi az gelişmiş memleketlerin başarısız denemeleri araba sanayii fikrinin yerinde bir teşebbüs olmadığı kanaatini vermektedir”.
Haber7
