Türk Tabipler Birliği’nin koronavirüs salgınının beşinci ayında hazırladığı rapora nazaran, PCR testi ile belirlenen koronavirüs hadise sayısı, açıklananlardan 10 kat fazla.
Son birkaç hafta içerisinde Türkiye‘nin çeşitli vilayetlerinden yapılan valilik ve vilayet sıhhat müdürlüğü açıklamaları da, kentlerde olay sayısının giderek arttığına işaret ediyor.
Birtakım önlemlerin ülke genelinde tekrar hayata geçmesi gündeme gelirken, her kent kendi vilayet hıfzıssıhha şuraları aracılığıyla çeşitli tedbirler almaya başladı.
BBC Türkçe‘ye değerlendirmede bulunan uzman doktorlar, Türkiye’nin salgında ikinci bir zirve noktasını yaşadığını lakin birincisinden farklı olarak bu kere Anadolu’daki kentlerde çok daha fazla hadise görüldüğünü söylüyor.
65 yaş ve üzerine yeni kısıtlamalar
Olay sayılarındaki artışla birlikte, 35 vilayette 65 yaş üstü bireylerin kalabalık alanlara girişleri sonlandırıldı.
Bu vilayetler ortasında, son haftalarda hadise artışındaki suratın dikkat çektiği başşehir Ankara da bulunuyor.
Türk Tabipler Birliği Lideri Sinan Adıyaman, Ankara’da hastanelerin korona virüs servislerinde sıkıntılar yaşanmaya başladığını ve ağır bakımlardaki doluluğun arttığını söylüyor.
Adıyaman, Sıhhat Bakanlığı’nın açıkladığı günlük müspet hadise sayısı datalarından farklı olarak yalnızca Ankara’da günde 1400 hadise olduğunu söz ediyor:
“Şu anda Dış Kapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi acil servisinde COVID müspet olduğu tespit edilen fakat yer olmadığı için yatırılamayan hastalar olduğunu biliyoruz. Bu şahısların yakınları bizi arıyor ve onlara Ankara’da yer arıyoruz.”
Ankara’da acil servislerden kliniklere hasta transferi akışının “tıkanmış durumda” olduğunu söyleyen Adıyaman, hafif ve orta dereceli zatürresi olan hastaların da meskenlerine yollandığını kaydediyor ve “Evlerine yollananlar da izole biçimde değil, toplu taşıma araçlarıyla yollanıyor” diyor.
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde Prof. Dr. Necmettin Ünal’a nazaran ise Türkiye şu an “salgının göbeğinde” yer alıyor.
Ünal, Türkiye’nin birinci dalga içerisindeki ikinci zirve noktasını yaşamakta olduğunu ve çemberin giderek daraldığını söz ediyor.
haberler.com/haber/2020/08/20/koronavirus-turkiye-covid-19-salgininda-uzman-2-13523100_o.jpg”/>
Ankara Tıp Fakültesi özelinde şimdi bir ağır bakım ezası yaşanmadığını belirten Ünal, kimi kentlerden gelen bilgilerin ise ağır bakım kapasitelerinin dolduğu istikametinde olduğunu söylüyor:
“Hastanemizde ağır bakım gerektirmeyen hastalar için ayrılan yataklar büsbütün dolu, koronavirüs hastaları için ayırdığımız ağır bakım yataklarımızın ise yalnızca yüzde 50’si dolu durumda. Biz Ankara Tıp olarak şu an sıkıntı bir durumda değiliz fakat ülke olarak sıkıntı durumdayız.
“Meslektaşlarımdan aldığım bilgilere nazaran kimi kentlerdeki hasta sayılarının çok yüksek olduğunu, ağır bakımları büsbütün dolu hastaneler olduğunu ve buralarda ek yatak açma gayretleri olduğunu biliyorum. Sıhhat Bakanlığı bu mevzudaki bilgileri paylaşmıyor.”
Sıhhat Bakanlığı’nın son açıklamasına nazaran ağır bakım dataları:
Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, COVID-19 ve başka tüm hastalıklar dahil olmak üzere servis yatağı doluluk oranı yüzde 51,3, ağır bakım yatağı doluluk oranının yüzde 64,8, yapay teneffüs aygıtı doluluk oranın ise yüzde 31,7 olduğunu açıkladı.
Koca, erken periyotta başlayan ilaç tedavisi sayesinde Konya, İzmir, İstanbul ve Ankara’da pnömoni (zatürre) sayısının giderek düştüğünü fakat Türkiye genelinde ağır hasta sayısının son bir aydır her geçen arttığını ve hastanelerde artan yükün telaş verici olduğunu söyledi.
Vilayetler özelinde alınan kararlar sonucunda 10 kentte hadise sayılarının düştüğünü, 12 kentte stabil hale geldiğini ve 7 vilayette ise gayretin sürdüğünü belirten Bakan Koca “Geçen haftalar içinde birtakım kentlerimizde yanlışlardan kaynaklanan şikayetler aldık. Bu savaşı beşerler veriyor. Beşerler yorulabilir, insan kaynaklı sorun tespit ettiğimiz yerlerde değişikliklere gittik, altyapımızı güçlendirdik. Sivas ve Urfa’da kısa bir müddet yaşanan ağır bakım hasta doluluğu dışında bir meseleyle karşılaşılmamıştır. Urfa’da hadise sayısının arttığını biliyoruz, ağır bakım sayılarımızı arttırıyoruz, toplam 121 ağır bakım yatağı ek olacak.” dedi.
Bakanlık tarafından COVID-19 hastalarının hastanelere yatırılış siyaseti değiştirildiğinden bu yana, koronavirüs testleri müspet çıkan bireylerin meskenlerine gönderilmesi konusunda çeşitli tenkitler sürüyor.
Ünal, evvelden COVID müspet ya da tomografik bulgusu olan her hastanın hastanede yatırıldığını fakat şu an kişi müspet olsa dahi belirtileri az ise konuta yollandığını söylüyor.
Hastanelerin yükünü azaltmak için bu siyasetin yanlışsız olduğunu kıymetlendiren Ünal, konuta yollanan şahısların kesinlikle “takip edilmesi” gerektiğini düşünüyor:
“Eve yollanan hastayı tesirli bir formda takip ettiğiniz sürece bu çok yanlışsız bir siyaset. Lakin konuta yollanan şahısların ne oranda meskende kaldıklarına dair bir bilgimiz yok. Karantinaya alınan hasta Alanya’da tatilde çıkıyor. Ayrıyeten konut içerisinde karantina koşullarına ne kadar uyulduğu da aşikâr değil. Yurt dışında yapılan bir araştırma, COVID bulaşmalarının yüzde 75’inin aile içerisinde olduğunu gösteriyor.”
Yalnızca başşehir Ankara özelinde değil tüm Türkiye’de yaşanan olay artışının sebepleri de merak konusu lakin uzmanlar, bakanlık tarafından açıklanan bilgiler “şeffaf” olmadığı için rastgele bir durum tespiti yapmanın da sıkıntı olduğunu kaydediyor.
haberler.com/haber/2020/08/20/koronavirus-turkiye-covid-19-salgininda-uzman-3-13523100_o.jpg”/>
Bilhassa pandemide gelinen noktada çok fazla bilinmez olduğunu söyleyen doktorlar, şu an çeşitli “varsayımlarla” hareket edildiği için hadise sayılarında artış yaşandığını düşünüyor.
Ünal, “Biz bu hastalığın ciddiyetini altı aydır halka anlatamadık. Ciddiyetini anlatabilmek için vakanın vahametini ortaya sermemiz gerekiyor, bu da bilgileri açıklıkla paylaşarak olur. Hangi kentte kaç hasta var, kaç yaşında ve testler hangi kümelere yapılıyor? Fakat bu türlü mahallî önlemler alabiliriz” diyor.
Türk Tabipler Birliği Lideri Sinan Adıyaman ise Ankara özelinde hadise artışı sebeplerinin net olarak bilinemediğini söyleyerek, “Ankara’da hastaların yaş aralığı nedir? Tahminen bunu bilsek sebeplere ait de bir çıkarımda bulunabiliriz” diyor.
‘Bazı kentlerde ağır bakımlar alarm veriyor’
Türkiye toplam 39 bin 279 ağır bakım yatak sayısı ile OECD ülkeleri ortasında birinci sıralarda yer alıyor ve ağır bakım yatak kapasitesi açısından Almanya ve ABD üzere şanslı sayılabilecek ülkeler ortasında yer alıyor.
Lakin bu yüksek ağır bakım kapasitesi Türkiye’nin her kenti için geçerli değil.
BBC Türkçe‘ye konuşan Türk Ağır Bakım Derneği Lideri Prof. Dr. İsmail Cinel, Türkiye’de yeni bir tepe atağı yaşanmakta olduğunu fakat birincisinden farklı olarak İstanbul’da değil Anadolu vilayetlerindeki ağır bakım servislerinin “alarm verdiğini” söylüyor:
“İlk dalga en ağır İstanbul’da yaşandı ve bunu atlatmakta başarılı olduk. Fakat derneğimiz çeşitli vilayetlerdeki üyelerden aldığı bilgilere nazaran şimdiki olay artışlarında İstanbul dışı yani Anadolu vilayetleri başı çekiyor. İstanbul’daki ağır bakım rezervlerimiz fazla fakat o kentlerde rezerv kalmadı.”
Cinel’e nazaran, pandeminin birinci devrinde İstanbul’da yapıldığı üzere bu kentlerde de ağır bakım yatak kapasitesini yüzde 25’lere varan düzeylerde artırmak mümkün değil.
Olay sayılarındaki artış trendi düşünüldüğünde çeşitli kentler için çok önemli kaygı taşıdığını söyleyen Cinel, “Anadolu vilayetlerindeki ağır bakım yatak sayılarını iddia edemeyeceğiniz kadar kısa bir müddet içerisinde yetmez hale gelebilir” diyor ve ekliyor:
“Diyarbakır, Şanlıurfa ya da Malatya… Bu kentlerdeki acil olmayan sıhhat hizmetleri ötelenebilir ve böylelikle ameliyathaneler ağır bakıma çevrilebilir, yatak sayısı artırılabilir. COVID hastalarını bulunduğunu kentte iyileştirmemiz lazım, öbür kente transferle çözmemiz mümkün değil.”
haberler.com/haber/2020/08/20/koronavirus-turkiye-covid-19-salgininda-uzman-4-13523100_o.jpg”/>
Cinel, İstanbul’daki ağır bakım servislerinde mevcut durumu ise şöyle özetliyor:
“İlk tepe atağı sırasında İstanbul’daki ağır bakımların yüzde 80’i COVID ağır bakımına çevrilmişti. Şiödi ise örneğin Anadolu Yakası’nda 25’in üstünde hastane varsa, yalnızca üç-dört adedinde COVID ağır bakım var. Öbürleri bu COVID hastalarını bu hastanelere sevk ediyor.”
“Henüz ağır bakım açısından İstanbul’da alarm zilleri çalmadı ancak Anadolu kentlerinde çaldığı kesin. Oradan da İstanbul’a tekrar bir alevlenmenin olacağı açık ve net. Yaz bitince beşerler memleketlerinden zıddı halde İstanbul’a dönmeye başlayacaklar.”
‘Zaten kısıtlı olan imkanlar büsbütün yetersiz kalacak’
BBC Türkçe‘ye konuşan Türk Ağır Bakım Hemşireleri Derneği Ebru Kıraner de Türkiye’de pandemide gelinen noktayla ilgili Cinel ile misal bir tablo çiziyor ve temel sorunun çeşitli Anadolu kentlerinde yaşandığını belirtiyor:
“Son günlerde artan olay sayılarıyla birlikte Ankara, Şanlıurfa, Gaziantep, Artvin, Ordu, Malatya, Konya ve Kayseri’deki üyelerimizden çok önemli bildirimler alıyoruz. Meslektaşlarımız artık ağır bakım yatak kapasitelerinin dolmaya başladığını ve yetişemediklerini tabir ediyorlar. Esasen kısıtlı olan imkanların bu türlü giderse büsbütün yetersiz kalacağını söylüyorlar.
“Sağlık bakanlığında yakın vakitte bir rapor gönderdik ve şu anda ivedilikle bir aksiyon planı yapılması gerektiğini söyledik. Muhtemelen çok kısa bir mühlet sonra ağır bakımlardaki hemşire sayısı yine yetersiz kalacak. Hala tıbbi gereç sorunu yaşayan pek çok hastaneden bildirim alıyoruz.”
Kıraner, şimdi ağır bakım yatağı sorunu yaşamayan İstanbul için de çok iyimser olmamak gerektiğini zira sıhhat çalışanlarının artık tükenmekte olduğunu söylüyor:
“İstanbul’da şimdi yataklar dolmadı diyerek kendimizi kandırmamalıyız zira bu sayıların az olduğunu göstermiyor, yalnızca biz İstanbul’da çok önemli bir yatak kapasitesine sahibiz. Zira pek çok büyük hastane birinci pikte ağır bakım yatak sayısını artırdı ve her ihtimale karşı o yatakları tıpkı biçimde COVID için tutmaya devam etti.
“Yoğun bakımda çalışan takımlar artık çok yoruldu. Salgını hala birinci ağır bakım takımlarıyla sürdürüyoruz ve beşerler artık tükendi. Vakti vaktinde atamadığımız hemşireler şu anda misyon başında olsalardı biz şu an hemşireleri 24 saat nöbette çalıştırmayacaktık.”
haberler.com/haber/2020/08/20/koronavirus-turkiye-covid-19-salgininda-uzman-5-13523100_o.jpg”/>
İstanbul üzere İzmir’de de şimdi ağır bakım servislerinin dolduğuna ait bir bilgi mevcut değil.
Lakin 11 Ağustos’ta açıklama yapan İzmir Valisi Yavuz Selim Köşger, İzmir’de de hadiselerde bir artış trendi olduğunu söyleyerek, “1 ay öncesine nazaran daha makûs durumdayız. Sayılar, istatistikler daha berbata gidiyor” dedi.
Dün Ege’de Sonsöz gazetesine konuşan İzmir Tabip Odası Lideri Lütfi Çamlı ise kentte her gün ortalama 4 bin test yapıldığını ve 200-250 COVID-19 olayı olduğunu kaydetti.
İzmir’in esaslı kamu hastanelerinden birinde ağır bakım servisindeki COVID müspet bireylerin tedavisini gerçekleştiren çalışan lakin haberde ismini yer almasını istemeyen tabip, şimdi İzmir özelinde önemli bir ağır bakım meşakkati yaşanmadığına lakin sayıların giderek arttığına dikkat çekiyor.
Tabip, salgının birinci günlerindeki üzere bir yoğunluk yaşandığını fakat buna rağmen artık yorulan sıhhat çalışanlarının motivasyonlarının eskisi kadar yüksek olmadığını tabir ediyor:
“Meslektaşlarımız ortasında olumlu hadiseler ve vefatlar arttıkça motivasyonumuz bozuluyor. İzmir’deki hastanelerde şimdilik çok kıymetli bir sorun yok lakin süreç bu türlü giderse, yani hasta sayısı artmaya devam eder ve taburcu olan sayısı azalırsa sistem olağan ki tıkanacak.”
haberler.com/haber/2020/08/20/koronavirus-turkiye-covid-19-salgininda-uzman-6-13523100_o.jpg”/>
Özel hastaneler devreden çıktı mı?
Türkiye’de 2018 yılı itibariyle toplam hasta yataklarının yüzde 21,65’i, ağır bakım yataklarının ise yüzde 41,93’ü özel hastanelerde bulunuyor.
Özel Hastaneler Platformu Derneği’nden edindiğimiz bilgiye nazaran, salgının yaşandığı birinci günden bugüne kadar tedavi edilen hastaların yaklaşık yüzde 30’u özel hastanelerde tedavi edildi.
Buna rağmen Toplumsal Güvenlik Kurumu, pandemi sürecinde hastanelere yaptığı salgın bakım hizmeti ödemesini Temmuz ayında sonlandırdı ve özel hastanelere pandemi öncesi periyoda geri dönüldüğünü bildirdi.
Bu kesintinin özel hastaneleri mali bir kriz içerisine soktuğu ve münasebetiyle özel hastanelerin Temmuz’dan bu yana COVID olumlu hastaların tedavisini üstlenmekten imtina ettiği değerlendirmelerine neden oldu.
Özel Hastaneler Platformu Derneği Idare Konseyi Lideri Dr. Mehmet Altuğ ise kesintiye karşın özel hastanelerin COVID tedavilerine kesintisiz devam ettiğini söylüyor.
Özel hastanelerin pandemi hastanesi duyuru edilmesiyle hastanelerde yüzde 50’ye yakın bir gelir kaybı yaşandığını kaydeden Altuğ, özel hastanelere kâfi teşvik sağlanmadığı üzere SGK ödemesinin kesilmesinin de olumsuz tesirleri olduğunu savunuyor:
“Pandemi ile birlikte Covid-19’lu hastalardan ek fiyat almak yasaklandı. Lakin bir hasta için kullanılan günlük esirgeyici ekipman maliyeti bile günlük 500 TL civarındadır. Özel hastaneler bir müddet ek fiyat de almadan gecelik 33 TL ye hizmet verdiler. Daha sonra SGK pandemi bakım fiyatı tanımlayıp 666 TL ödeme yapmaya başladı. Bununla özel hastaneler kısmen bir nefes aldı. Sonra bu iptal edildi ancak fiyat almamız hala yasak.
“Buna karşın hastanelerimize başvuran ve covid-19 kuşkusu olan hastaların kabulü ve tedavisinde en ufak bir değişiklik olmamıştır. Münasebetiyle yaşadığımız tüm meşakkatlere karşın hiçbir hastamızı tedavi etmekten imtina ettiğimiz yahut kamu hastanelerine yönlendirdiğimiz söylenemez.”
Özel hastanelerde çalışan sıhhat çalışanlarının yüzde 15-17’sinin enfekte olduğunu söyleyen Altuğ, salgın idaresinde bir paradoks yaşandığını söz ediyor:
“Artık sıhhat işçimiz yoruldu. Birinci aylardaki uğraş ve özveriyi gösteremiyorlar. COVID olumlu hastalar gitgide artıyor, işçi sayımız azalıyor, mevcut çalışanımızın motivasyonu azalıyor. COVID servisinde çalışmak istemeyenler de toplu biçimde istifa ediyorlar. COVID müspet olayları artış halindeyken SGK pandemi ödemelerini iptal ediyor. Bu bize bir paradoks üzere geliyor ve bu kurallar altında maalesef sürdürülebilir gelmiyor.”
Haberler.com
