Çocuklarda diş çürüğüne neden olan faktörleri açıklayan Pedodonti Bilirkişisi Diş Tabibi Dr. Özge Bektaş, çocuk diş hekimliğinde öncelikli mevzunun; sistemli ağız bakımı ve plak birikiminin önlenmesi ile marazın oluşmadan engellenmesi olduğuna vurgu yaptı.
Beykent Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dr. Öğr. Üyesi Özge Bektaş, çocuklarda diş çürüğü ve tedavi yollarını anlattı. Dr. Bektaş, diş çürüğünün, karyojenik (çürük yapıcı) plak bakterilerinin karbonhidratları fermente etmesiyle oluşan organik asitlerin, dişin mineralize olan mine ve dentin dokularını parçalamasıyla ortaya çıkan enfeksiyöz bir hastalık olduğunu belirterek, “Dünya umumunda görülen en yaygın enfeksiyöz hastalıklardandır. İlerleyici tabiatı nedeniyle tedavi edilmediği durumlarda diş ve etraf dokuların enfeksiyonuna yol açtığı üzere umumi vücut sıhhatini da olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle öncelikle diş çürüğünün başlamadan evvelki aşamalarına yönelik ağız hijyen alışkanlıklarının kazandırılması, tutarlı gözetici ve önleyici pratiklerin geliştirilmesi; çürük belirtisinin birinci görüldüğü aşamada ise çocuğa ve illetin şiddetine münâsib kişisel tedavi teknikleri uygulanmalıdır.” dedi.
ÇÜRÜĞE NEDEN OLAN 4 ANA FAKTÖR
Çocuklarda diş çürüğünün sebeplerine değinen Özge Bektaş, “Diş çürüğüne neden olan faktörler çocuklarda hem çürüğün başlamasından hem de çürüğün gelişiminden sorumludur. Genetik faktörlerin tesiri olmasına karşın diş çürüğü esas olarak etraf koşullarından etkilenen kazanılmış bir hastalıktır. Çürük lezyonunun oluşabilmesi için birebir anda karşılıklı olarak birbirini etkileyen 4 ana faktörün bulunması gerekir” diye konuştu.
Pedodonti Mütehassısı Özge Bektaş, birbirini etkileyen bu dört ana faktörü açıkladı:
1.DİŞİN ÇÜRÜK OLUŞUMUNA YATKIN OLMASI
“Çürüğün oluşması için öncelikle, ağız içinde çürüğe yatkın bir dişin bulunması gerekir. Dişlerin çürüğe karşı yatkınlığını artıran faktörler kısaca; dişin yapısal özelliği, dişlerdeki çapraşıklığa yol açan anormal sıralanmalar, dişin gelişimsel bozuklukları ve dişin yeni sürmüş olması şeklindedir”
2.PLAK
Çürüğün oluşumunda ve ilerlemesinde diş yüzeyinde bulunan mikroorganizmaların oluşturduğu plak değerli rol oynamaktadır. Bu nedenle münhasıran azık birikiminin ağır olduğu art dişlerin birbirleri ile temas ettikleri ortamlarda plak birikimi ve çürük gelişiminin önlenmesi için dinamik plak kontrolü(düzenli diş fırçalama ve diş ipi tasarrufu ile) sağlanmalıdır.
3.KARYOJENİK AZIKLAR
Diş çürüğünün oluşumunda karbonhidratların çürük yapıcı bakteriler tarafından parçalanarak asit ortaya çıkarması tesirlidir. Bu nedenle münhasıran ara öğünlerde şekerli ve asitli azıkların tüketilmemesi gerekir. Proteinler ise hem dişin gelişimi sırasında hem de dişler çıktıktan sonra kesinlikle tüketilmelidir. Peynir bilhassa şekerli azık tüketimi sonrası dişleri çürüğe karşı korumaktadır.
4.GIDALARIN AĞIZDA KALMA MÜHLETI
Yumuşak ve diş yüzeyindeki temizlenemeyen girintili çıkıntılı nahiyelere kolay kolay yapışabilen besin çeşitleri ağız ortamında uzun vade kalmaktadır. Bilhassa öğün aralarında atıştırma biçiminde tekrarlanan karbonhidrat içerikli besin alımı ve bebeklerde gece uykusundan önce/uyku arasında yapılan beslenme bakterilerin diş yüzeyinde çoğalmasına ve çürüğe neden olmaktadır.
ÇOCUKLARDA DİŞ ÇÜRÜĞÜ NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Dr. Bektaş, çocuk diş hekimliğinde öncelikli mevzunun; sistemli ağız bakımı ve plak birikiminin önlenmesi ile marazın oluşmadan engellenmesi olduğuna vurgu yaparak, “Tedavinin geciktiği ve çürüğün ilerlediği durumlarda ise umumî olarak ağızda dişin sağlıklı olarak tutulması gayesiyle çürüğün temizlenerek mütenasip materyallerle tedavisinin yapılması, ölçüsüz seviyede ilerlemiş çürüklerin tedavisi için ise enfeksiyona neden olma riski nedeniyle çekim süreci yapılması gerekmektedir.” dedi.
Pedodonti Mütehassısı Diş Tabibi Dr. Özge Bektaş, esirgeyici ve tedaviye yönelik pratikleri tüm ayrıntılarıyla anlattı:
Ağız hijyen eğitimi: Diş çürüğüne neden olan plağın mekanik olarak kaldırılmasında; fırçalama ve ara yüz temizliği(diş ipi kullanımı) kıymetli ölçüde mekan almaktadır.
Plak denetimine birinci süt dişinin sürmesiyle başlanmalıdır. Bebeklerin dişleri suyla ıslatılmış bir gazlı bez ile ya da parmak fırçaları ile her beslenmeden sonra kesinlikle temizlenmelidir.
ÇOCUKLARIN DİŞ FIRÇASI NASIL OLMALIDIR?
“Çocukların kullanacağı diş fırçalarının boyutları yaşlarına mütenasip, kılları orta sertlikte ve kıl demetlerinin uçları yuvarlatılmış olmalıdır. Çocukların el becerileri sonlu olduğundan diş fırçasının sapının çocuğun rahatça kavrayabilmesi için geniş olması değerlidir. Elektrikli diş fırçaları daha kısa müddette tesirli bir aklık sağladığı ve çocuğun ağız hijyenine yönelik motivasyonunu artırdığı için önerilmektedir. Ayrıyeten diş fırçaları tertipli aralıklarla değiştirilmelidir.
DİŞLER NE DEVIR FIRÇALANMALIDIR?
Umum olarak sabah ve akşam günde en az iki kere dişler fırçalanmalıdır. Çürük yapıcı besinlerin alınmasından 10 dk. sonra plak pH’ı en düşük seviyeye inmektedir. Bu nedenle diş temizliğinin yemeklerden sonra birinci 10 dk. içerisinde yapılması ile çürüğün değerli orantıda azaldığı bilinmektedir. Ama asitli azıklar (portakal, limon gibi) yenildiği/içildiği durumlarda mine yüzeyini aşındırmamak için dişler 30 dakika sonra fırçalanmalıdır. Yatmadan evvel de dişler kesinlikle fırçalanmalı ve ağız çalkalanmamalıdır. Zira tükürüğün azaldığı uyku durumunda çürük daha kolay oluşmaktadır. Buna ek olarak florür içerikli diş macununun dişler üzerinde kalması dişin çürük oluşumuna karşı direncini artırmaktadır.
HANGİ DİŞ MACUNU, NE KADAR KULLANILMALIDIR?
Küçük çocuklarda florürlü diş macunu tasarrufunda çocuğun yutma riski vardır. Ayrıyeten birinci 3 sene florozis açısından en kritik periyottur. Bu nedenle ebeveynler küçük çocuklarda yalnızca önerilen ölçüde diş macunu tasarrufu ve 7 yaşına kadar çocukların kesinlikle ebeveyn gözetiminde diş fırçalamaları konusunda uyarılmalıdır. Minenin olgunlaşması tamamlandıktan sonra (7-8 yaş) florozis riski yoktur. 6 yaşından sonra yutma refleksi geliştiğinden bu yaştan sonra macunu yutma riski de kalmayacaktır. Florozis riskini önlemek için 3 yaşına kadar sürüntü (0.1 gram diş macunu) formunda, 3-6 yaş arası bezelye tanesi kadar( 0.25 gram diş macunu) diş macunu tasarrufu önerilmektedir. Şayet çocuğun ağzında çürük yoksa florozis riskini önlemek için 500ppm florür içeren diş macunu kullanılması önerilir. Fakat çocuk 6 yaşından küçük ve ağzında çok sayıda çürük varsa gözetici hedefle 1000ppm florür içeren bir diş macunu önerilir.”
ÇOCUKLARDA DİŞ ÇÜRÜĞÜ TEDAVİSİNDE KULLANILAN METOTLAR
Flor pratiği: Diş yüzeylerine flor içeren preparatların uygulanması ile diş çürüğünün önlenmesi ve hassasiyet meselesi olan hastalarda hassasiyetin giderilmesi amaçlanmaktadır.
Fissür örtücü pratiği: Dişlerin çiğneyici yüzeylerinde bulunan derin oluklar, temizlenmesi güçlükle ve çürüğe yatkın ortamlara fissür örtücü uygulanarak çürük oluşumu engellenmeye çalışılır.
Kompomer ve kompozit dolgu pratikleri: Dişlerde bulunan ilerlemiş çürükler, gerekli ise lokal anestezi altında frezler ve/veya el aletleri kullanılarak temizlenir, gereken pulpa kollayıcı unsurlar uygulanarak diş renginde kompomer/kompozit dolgular yapılabilir.
Amalgam dolgu pratiği: Dişlerin çürük ve zayıflamış kısımları, gerekli ise lokal anestezi ile uzaklaştırılarak kalan diş dokusu amalgam dolgu hususu ile tedavi edilebilir.
Cam iyonomer siman dolgu pratiği: Esirgeyici diş hekimliğinde kıymetli konumu olan cam iyonomer içerikli dolgu unsurları diş dokusuna bağlanarak uzun müddet flor salınımı ile çürüğü önlemektedir.
Kron pratiği: Çürük lokal anestezi altında uzaklaştırıldıktan sonra kalan diş yapısı dolgu yapabilmek açısından zayıfsa piyasada iyi boyutlarda hazır olarak bulunan kronlar yapıştırılarak diş tedavi edilebilir.
Amputasyon pratiği: Derin çürüklü ya da travma nedeniyle kırılmış dişler, çürük ve zayıflamış dokuların lokal anestezi altında uzaklaştırılmasının akabinde enfekte kron pulpası (dişin damar ve hudut içeren kısmı) kısmen/tamamen çıkarılarak kalan diş dokusu şahsi dolgu materyalleri ile örtülenerek tedavi edilebilir.
Süt dişi kanal tedavisi pratiği: İlerlemiş diş çürüğü pulpanın iltihaplanmasına ve aniden başlayan, şiddetli zonklayıcı ağrılara neden olmaktadır. Bu durumda enfeksiyonun şiddetine, çocuğun yaşına ve ahengine nazaran kanal tedavisi yapılabilir.
Süt dişi çekimi: Diş çürüğü tedavi edilemeyecek formda ilerlemişse ve önemli seviyede enfeksiyon gelişimine neden olmuşsa gerekli durumlarda antibiyotik kullanılarak enfeksiyon denetimi sağlanıp ilgili dişin çekimi gerekebilir.
Nokta tutucu pratikleri: Süt dişlerinin umumide ilerlemiş çürük nedeniyle erken kaybedildiği durumlarda bu dişe komşu dişler boşluğa kayabilir. Bu durumda yapılan sabit/hareketli taraf tutucular ile dişlerin kayması engellenir ve alttan gelecek daimi dişlerin düzgün sürmesi ile ileri periyotta ortodontik tedavi muhtaçlığı azalır.
Daimi diş kanal tedavisi pratiği: İlerlemiş diş çürüğü nedeniyle pulpanın iltihaplandığı ve aniden başlayan şiddetli ağrı formunda bulgu verdiği durumlarda enfekte pulpa dokusu uzaklaştırılarak kök kanalları makul dolgu unsuru ile tedavi edilebilir.”
– İstanbul
Kaynak: DHA
Haberler.com
