Türk kültür varlıklarının klâsik nakışlarından olan ve bayanların matematiksel zeka kullanarak yaptığı el sanatı “hesap işi”, Erzurum’da yaşatılmaya devam ediliyor.
İpliği sayılabilen kumaş üzerine, kumaş iplikleri sayılarak yapılan dekoratif sürece tekniği hesap işi, Erzurum Olgunlaşma Enstitüsünde bayan usta öğreticiler aracılığıyla gelecek kuşaklara aktarılıyor.
Karşıtı ile yüzü birebir görünüşte olan ve yaklaşık 10 iğne çeşidi kullanılan bu sürece tekniğinde, bayanlar matematiksel zeka kullanarak birbirinden hoş desenler elde ediyor.
Varlıklı ve ayrıntılı sürece tekniklerine sahip hesap işi, bugün dekoratif örtülerde, kıyafet ve mesken dekorasyonunda kullanılıyor.
Osmanlı ve Selçuklu devrinde yaygın yapılıyordu
Klâsik el sanatlarının yaşatıldığı Erzurum Olgunlaşma Enstitüsü Müdürü Fatma Taşbaşı, AA muhabirine, hesap işinin, Osmanlı ve Selçuklu periyodunda yaygın kullanıldığını anımsattı.
Saray işlemelerinden olan hesap işinin, sanatkarın sabrını, matematiksel zekasını yansıtan bir teknik olduğunu tabir eden Taşbaşı, hesap işinde desenin kumaşa çizilmediğini, kişinin aklındaki deseni sayarak kumaşa naklettiğini söyledi.
Hesap işinin inceliklerinden bahseden Taşbaşı, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bir işi yaparken bu esnada desen değişebilir. Bitkisel motifi, geometrik motif formuyla kullanmak çok zordur. Deseni yerleştirmek sahiden bir matematiksel zeka gerektirir. Osmanlı periyodunda bilhassa para keseleri olmak üzere peşkirler, örtüler üzerinde kullanılmış. Tel kırma dediğimiz Bartın işiyle yardımcı iğne teknikleriyle daha çok görselleştirilmiş bir tekniktir. Günümüzde de mesken aksesuarlarında, sehpa örtülerinde, panolarda çerçeve formunda birçok eserde kullanılan bu el sanatının ikramı de günümüzde çok pahalı görülüyor.”
Ustalık ve sanatkarlık gerektiriyor
Taşbaşı, hesap işinin ustalık istediğini ve çok ağır, özel bir teknik olduğunu belirterek, bu sanatın kişinin estetik bakışını da ortaya çıkardığını lisana getirdi.
İnce personellik isteyen el sanatının tarihteki ehemmiyetinden bahseden Taşbaşı, şunları kaydetti:
“Osmanlı periyodunda siyah iplik elde edilemediği vakit, bayanlarımız daha çok saç tellerini kullanmışlar. Renk katmak için siyah iplik yerine saç telleri kullanılmış. Bunu düşünebilmek nitekim bir zeka gerektirir. Bu ortada at kılını da kullanmışlar. Bir görseli bir çiçeği alıp da örtünün üzerine çizim yapmadan, hiçbir biçim olmadan başınızdan bunu yerleştirmeniz nitekim bir ustalık ve sanatkarlık gerektirir.”
Usta öğretici Eda Ulusoy ise eski Türk bayanının ne kadar sabırlı olduğunu burada bu işleri yaparken daha net gördüklerini anlatarak, hesap işinin çok sabır gerektiren bir el sanatı olduğunu vurguladı.
Kaynak: Anadolu Ajansı / İsmail Hakkı Demir
Haberler.com
