Enerji ve Doğal Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez “Doğu Akdeniz’de keşfedilen gazların tedarikiyle alakalı teknik temaslarımız olmuştu. Onlar da çalışmaları takip ediyor. Yalnızca İsrail değil, Mısır da keşif yaptı. İki ülke fiilen üretime başladı. Pazarlara gidecek en kısa ve ekonomik yol Türkiye’den geçiyor” dedi.
Bakan Dönmez Karadeniz gazının Mart 2023’te sisteme bağlanacağını duyurdu.
Bakan Dönmez “Petrol fiyatlarında son günlerde olağandışı bir artış kelam konusu. Bu artışın sebebi Ukrayna-Rusya savaşıdır. Biz bu fiyat düzeylerinin makul olmadığını görüyoruz. Yüzde 92’sini ithal ettiğimiz bir eseri en düşük düzeyde vatandaşımıza temin etmek isteriz.” dedi.
Güç ve Alışılmış Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez’in açıklamalarından satır başları;
Yılbaşından sonra bereketli geçiyor. Marmara’nın kuzeyinde kısmen güneyinde ağır kar yağışı olan bölgelerde 5 elektrik dağıtım bölgemiz var. TEİAŞ var orada 4621 işçi 7-24 hazır. Anında müdahale etmek üzere…
Arıza bakım üniteleri ağırdır. Operasyonel olarak günün şartlarına uygun hale getiriyoruz. Bir kesinti olmaması için tedbirleri aldık, almaya devam ediyoruz.
NİSAN AYINDA İSRAİL’E GİDİLECEK
Geçtiğimiz günlerde İsrail Cumhurbaşkanı Ankara’daydı. Sayın Cumhurbaşkanımız da söz etti. ‘Enerji Bakanımız oraya gidecek ve temaslara başlayacak’ dedi. Nisan üzere olur diye düşünüyoruz. Bundan 5-6 yıl kadar evvel teknik seviyede Doğu Akdeniz’de keşfedilen gazların Türkiye ve Avrupa’ya nakli ile ilgili temaslarımız olmuştu. Onların yeni rotalara da gereksinimi var. Doğu Akdeniz’de yalnızca İsrail de keşif yapmadı. Mısır’da da bir keşif oldu. Bizim çalışmalarımız devam ediyor. Doğu Akdeniz hidrokarbon açısından potansiyeli yüksek bir bölge olarak öne çıkıyor. İki ülke de üretime başladılar. İsrail’in açıkladığı keşiflere baktığımızda 2 trilyon metreküp doğal gazı kelam hususudur. Onlar birinci etapta kendi iç gereksinimleri için karşılıyorlar. Pazar bulamıyorsanız ekonomik olarak size yararı yoktur demektir. En kısa yol Türkiye’den geçiyor.
EN EKONOMİK GÜZERGAH TÜRKİYE
Son 5-6 yılda temaslar kesilmişti. Onlar diğer alternatif yollar da aradılar Avrupa’ya sualtından götürülmesine ait olarak. Biz o günlerde de söylemiştik bunun ekonomik bir tarafı yok. Pazara gittiğinde gazın rekabetçi de olması lazım. Şu anda en ekonomik güzergah Türkiye olarak gözüküyor.
Bu işte karşılıklı tarafların uyuşmasıyla ilgili bir hadise. 500-600 km’lik bir sınır gerekiyor. Bizim topraklarımızda mevcut çizgilerimiz var. Bir kısmı oradan rahatlıkla transfer edilebilir. İlerde daha yüksek ölçünün taşınması gündeme gelirse ek boru sınırları yapmakta gerekebilir. Birinci etapta bir gelecek gazı yurt içinde yapabiliriz. Swap’ta kullanılabilir. 10 ünite alırsınız tıpkı gazın yurt dışına çıkması gerekmez öbür kaynaklı bir gaz yurt dışına çıkabilir.
AVRUPA’NIN RUS GAZINA BAĞIMLILIĞI HAKKINDA
Avrupa’nın Rus gazına bağımlılığını kısa vadede ikame etmeleri sıkıntı. Yeni kaynakların rezervlerinin üretime hazırlanması mühlete gereksinim duyan süreçlerdir. AB şimdi netleştirmedi. En azından niyetini ortaya koydu. ‘Rusya’ya bağımlılığı azaltmak istiyoruz yeni kaynaklara muhtaçlığımız var’ dedi.
TÜRKİYE’NİN RUS GAZINA VE PETROLÜNE BAĞIMLILIĞI NEDİR?
Doğal gazda yüzde 40, petrolde ise yüzde 25 civarındadır. Yıllara nazaran değişkenlik gösterebiliyor.
GÜÇ KONUSUNDA ISTIRAP YAŞAMA İHTİMALİMİZ VAR MI?
Şu an için kelam konusu değil. Cumhurbaşkanımız da açıkladı. Biz yaptırımların tarafı olmak istemiyoruz. İyi ticari bağlarımız var. Diplomasi aracıyla çözmenin tarafı olduğumuzu söz etmiştik. Gaz konusunda bir ıstırap yaşamadığımızı kontrat bazında sevkiyatlara uyduklarında görüyoruz. 1986’da biz birinci doğal gazı Sovyetler Birliği’nden almıştık. Ukrayna, Romanya, Bulgaristan üzerinden Batı çizgisi dediğimiz sınırdan alıyorduk. İki sene evvel Türk Akımı bitti biz direkt Karadeniz’in altından direkt Tekirdağ Kıyıköy’den alır vaziyete geldik.
TÜRKİYE’NİN DOĞAL GAZ DERDİ YOK
Geçmişte Ukrayna üzerinden gelen hatta sıkıntılar vardı. Vakit zaman geçmişte gibisi problemler olmuştu. İki yıldır teknik sorun yaşamıyoruz. Gazprom ile BOTAŞ sık sık görüşüyor. Sevkiyatta bir sorun görmüyoruz. Bizi etkilemeyeceğini öngörüyoruz. Bu türlü bir konuşma da olmadı. Sık sık diyaloglarımız da var zati. Türkiye’nin doğal gaz açısından tedarik sorunu yok.
AKKUYU NÜKLEER SANTRALİNDE BİR SORUN VAR MI?
Hükümetler ortası mutabakat ile Rusya Rosatom şurası var. Burada Rosatom fiilen yatırımcı durumundadır. Yatırımla alakalı birtakım taahhütleri var. 2023’te birinci üniteyi devreye alacağız. Şu an prestijiyle bize yansıyan bir gecikme yok. Yüklü olarak ekipmanları Rusya’dan gönderiyorlar. Farklı ülkelerden de ekipman gönderildiği oluyor. An prestijiyle alanda iş yürüyor.
YENİ EK SANTRALLER PLANLANIYOR MU?
Akkuyu’da 4 reaktör 4 santral demektir. 1200 megavat konseyi gücünde olacak 4 tanesi 4 bin 800’dür. Bizim daha evvel Japonlarla görüşmemiz vardı. Fiyatlarla ilgili uyuşamadığımız için sonlandırmıştık. Artık Trakya için bu türlü bir çalışma yapıyoruz. Türkiye’nin tahminen ilerde de konuşabiliriz iklim değişikliği ile birlikte karbon emisyonunu azaltmak için yenilenebilir güç ile ülke gereksiniminizi karşılamanız durumu yoktu. 0 emisyon olan nükleer güç santralleri Türkiye’nin gündeminde olmaya devam edecektir. Yalnızca Türkiye’de değil, Avrupa’da Asya’da fosil yakıtlı klasik santrallere nazaran çok daha çevreci bunun farkındayız. Nükleer güç santralleri inşası kelam konusu olacaktır.
2010 yılında Meclis’imizden geçen mutabakat metni kapsamında fiyat belirlendi. Kw/s 12.30 centtir. Üretilen elektriğin biz yüzde 50’sini alacağız. Öteki kalanı hür piyasada satılacak. 60 yıl ömrü olan tesislerdir. 15 yıllık periyotta baktığınızda tartışılabilir. 60 yıllık periyotta bunun ekonomik olduğunu görüyoruz. Fransa’ya baktığımızda kullandığı elektriğin yüzde 70’ini nükleerden alıyor daha ekonomik çözmüş oldu.
Uzun devirde ekonomik katkısı başkalarına nazaran daha fazladır. Son derece tertipli, kesintisiz elektrik üretebilen tesislerdir. Yenilenebilir tesisler açısından baktığımızda rüzgar, güneş, su bunlar iklim kurallarına nazaran değişiklik gösteriyor. Kurak bir dönem geçirdiğinizde barajlarınız istediğini kadar olsun üretimi yapamıyorsunuz. Güneş santralleri açısından gündüzü var gecesi var, bulut geçişlerinden etkilenebilirler. Kesintili bir kaynaktan 85 milyonun elektriğini kesintisiz vermeniz teorik olarak mümkün değildir. Bir yenilenebilirden tüm elektriği alıyoruz. Kalanı baz yüklü santrallerden karşılıyoruz. Bizim baz yük temel muhtaçlığımızı karşılama imkanına sahip santraller olacaktır.
MARTIN İKİNCİ YARISINDAN İTİBAREN ÖDEMELER BAŞLAYACAK
Martın ikinci yarısından itibaren sayın Aile Bakanımız ‘ödemelere başlayacağız’ dedi. Biz olağanda ısıtma yardımını kömürle yapıyorduk. O artık yeniden devam edecek. Her yerde doğal gaz olmayabilir. Kömürü kullanıyorlarsa kömür dayanağı devam edecek. Aile ve toplumsal yardımlaşma vakıflarına gidecekler orada makul değerlendirmeler var. Orada vakıf insanlarımızı değerlendiriyorlar. Teknik çalışma yapıldığında yararlanabilirsiniz kararı üzerine bu yardımdan istifade edebilecekler. Gaz 3.5-4 milyona çıkacak. Elektrikten yararlanacak hane sayısı 2 milyondan 4 milyona çıktı.
450 lira ile bin 150 lira yıllık bazda doğal gaz yardımı yapılacak. Isınma dönemi her vilayetimizde tıpkı değil. Güney vilayetlerimizde ısınma gereksinimi daha az. Ortalama 700-750 liralık bir ödemeden bahsedebilirsiniz.
KARADENİZ GAZI 2023 MART AYINDA SİSTEME BAĞLANACAK
Şu anda elimizde 3 tane derin deniz sondaj gemimiz var. Bunların özellikler birbirine benziyor. 6’ncı kuşak gemiler. Biz onları aldık ve güncelledik. 6+ olarak güncelledik. Bu yeni gemiyi birinci sefer biz kullanacağız. Bu gemi 7’nci jenerasyon. Bizim operasyonlarımızın daha süratli olması açısından fark yaratacak. Geminin teknik boyutlarında birbiri ortasında fark yok. İki ay içerisinde Türkiye’de olmuş olacak. Bunu Güney Kore’den aldık. Gemilerin birbirine yakın olmasının şöyle bir avantajı var. Takımınızın onları kullanma kabiliyeti gelişir, bir öbür gemiden bir öbür gemiye aktarabilirsiniz. Yedek modülde bir optimizasyon sağlarsınız. Bu gemi de o formda olacak. Çift kule temeline nazaran donatıldı. Bu çift kule yeni gelen gemide tam bağımsız çalışabilir haldedir. Bugünden bir lokasyon belirlemedik. Bilhassa biz Karadeniz gazını 2023’te sisteme bağlamak istiyoruz. Orada bir yükümüz vardır.
Biz 2021’de 450 milyar metreküplük bir rezerv açıkladık. Amasya 1 ile birlikte toplamda 540 milyar metreküplük bir keşfimiz var. Gazı üretebilmek için kuyulara muhtaçlığımız var. Yalnızca açmak yetmiyor şu anda Fatih gemisi ile yeni sondaj kuyuları açarken, Yasal ve Yavuz gemileri ile açılan kuyularda hazırlık çalışmaları yapılıyor. Tüm gayemiz 2023’te bunu sisteme vermek.
Hummualı bir çalışma var. Filyos’ta gazı aldıktan sonra sürece merkezi yapılacak. Taban ıslahları büyük oranda tamamlandı. Yer ıslahında kazık çakmanız gerekiyor. Bir mühendislik hesabı sonrası Türkiye’deki toplam fore kazık sondaj makinalarının 4’te 3’ü şu anda alanda. Borulama süreci kıyıda yapılacak. Şu anda planladığımız formda devam ediyor. 2023’ün birinci çeyreğinde biz bunu sisteme bağlamak istiyoruz.
GLOBAL GÜÇ MALİYETLERİ ARTTI, BU GÜÇ FİYATLARINI NASIL ETKİLEDİ?
Kömürde geçen sene ton 50 dolardı. Şu anda 400 dolarların üzerine çıktı. 300-400 dolar bandında gidip geliyor. Bizim elektrikte kaynağımızın yarısı ithal kaynaklı. Bu da üretim maliyetlerini artırdı. Geçen sene hükümetimiz vatandaşa 100 milyar liralık bir dayanak sağladı. Bunun 80 milyarı doğal gaz, 20 milyarı elektrikten geliyordu. Akaryakıtta da eşel taşınabilir sisteminde 65 milyar liralık bir katkısı oldu. Geçen sene hükümet 165 milyar liralık bir takviye sağladı. Fiyat artışları 2022’de devam ediyor. Biz kullandığımız doğal gazın yüzde 90’ını, petrolün yüzde 92’sini ithal ediyoruz. Kömürün yarısını ithal ediyoruz. Biz zati güçte niye tam bağımsızlık dedik yurt dışında bağımlılığımızı azalttıkça bu tip maliyet artışlarından etkilenme oranımız da o kadar azalacak demektir.
Elektrikte 2022 prestijiyle 200 kw civarında ortalama hane elektrik tükettiğinde yıllık 3 bin 24 liralık bir elektrik tüketim faturası gelir. Şayet biz maliyetlerin hepsini faturaya yansıtmış olsaydık bu tüketim bedeli yıllık 5 bin 976 lira olacaktı. Hükümetimiz aldığı kararlarla bunun neredeyse 3 bin liralık kısmını karşılıyor vatandaşta 3 bin 24 liralık kısmını ödüyor.
Doğal gazda daha büyük bir takviye kelam hususudur. Türkiye yıllık ortalaması bin metreküp civarındadır. Şu anda hükümetimiz bunun yüzde 80’ini destekliyor. Bin metreküpe Ankara’da yaşayan bir hanemiz yılda 2 bin 700 lira ödüyor. Buna karşılık hükümetimiz BOTAŞ kanalıyla 10 bin liralık bir ek dayanak sağlıyor. 2 bin 700 lira fatura geliyorsa 10 bin lira bedeli hükümetimiz karşılıyor demektir. 4 katı kısmını biz faturaya yansıtmıyoruz.
Biz vatandaşımızın bu dertlerinin farkındayız. Hükümetimiz ne yapıyorsa elinden geleni yapıyor. Bu artışların olağan olmadığını biz de gözlüyoruz. Bunun ne kadarını hükümet olarak destekleyeceğiz ne kadar vatandaşa yansıtacağız bu bütçe imkanlarıyla ilgili bir bahistir. 2 bin 700 lira ödüyorsa hanemiz 10 bin 800 lirayı biz kaynağında karşılıyoruz demektir.
ELEKTRİKTE FİYAT NASIL BELİRLENİYOR?
Kamuoyunda elektrik dağıtım şirketlerinde faturalarda her kalemi belirlediği halinde bir algı var bu kelam konusu değil. Elektrik dağıtım şirketi kendisine getirilen elektriği sonuncu tüketici ile buluşturuyor. Nakliyecilik yapıyor onların aldığı bedel dağıtım hizmeti ile ilgilidir. Elektrikte tartıştığımız husus maliyet artışıdır. Elektrik borsası var. Arzın kısıtlı olursa yükseliyor. Klasik manada iktisat ile ilgilenenler bilir ki arz talep istikrarıyla ilgili bir durum var. Fiyat artışlarının keyfi olması kelam konusu değil. EPDK hem elektrik dağıtım, iletim hizmetlerinin hem de elektrik şirketlerini düzenliyor. Bu tarifeleri EPDK belirliyor herkes başına nazaran bir fiyat belirleyemez. Rahatlıkla söyleyebiliriz misyonlu tedarik şirketimizden elektriği alıyoruz azamî elde edebileceği kar 2.38’dir. Elektriğin fizikî olarak kat ettiği yol ile ticaretinin yapıldığı yer farklı.
İNDİRİMİ NİSAN AYINDA HİSSEDECEKLER
1 Mart prestijiyle başlandı. Ticarethane tek kademeliydi. Biz de o talepleri aldık. Küçük işletmeler günlük 30 kw/s bir tüketim baz alındı. Bunları biz alırken esnaf odaları ve TOBB Liderimizle da görüştük. Onlarla da istişare ederek 1’inci kademeye girecek olan işletme sayısı yüzde 75’ten aşağı olmaz. İki kademe ortasında yüzde 25’lik bir fark var. Yüzde 25 daha ucuza kullanmış olacak. Esnafımız aylık bin lira ödüyorken 750 liraya düşmüş olacaktır. Bilhassa nisan ayından itibaren bunu çok daha net olarak görecekler.
Karar alındıktan sonra Cemevleri’nin STK’larla bir yazı getirmesi gerekiyor. İçişleri Bakanlığımızla görüştük. Sivil toplum kuruluşlarıyla ilgili üniteler var dernekler oradan bir yazı getirecekler. Cemevleri ise kaymakamlıktan yazı getirecekler. Neredeyse orada yüzde 50’ye yakın bir indirim kelam konusu oldu.
HAM PETROL FİYATLARI DÜNYADA OLAĞANDIŞI ARTTI
Olağandışı bir fiyat artışı oldu. 1.5 yılda petrolde 40 dolarlık fiyat 120-130 dolara kadar çıktı. Son günlerdeki artışın sebebi Rusya, Ukrayna ortasındaki savaştır. Rusya dünyanın en büyük petrol, doğal gaz ve kömür üreticilerinden birisi. Batılı ülkelerin aldığı yaptırım kararları var. Bir malın pazarlara intikaline kısıtlamalar getirirseniz mal kısıtlanır ve fiyatı yükselir. Biz bu fiyat düzeylerinin makul olmadığını görüyoruz. Yüzde 92’sini ithal ettiğimiz bir eseri en düşük düzeyde vatandaşımıza temin etmek isteriz.
ZEYTİN AĞAÇLARI KONUSUNU BİR KESİM ÇARPITIYOR
Aslında biz açıklamaları yapmamıza karşın bir kesim bilerek bu mevzuyu çarptırarak kamuoyuna yansıtmaya çalışıyor. Biz zeytin düşmanı bir bakanlık değiliz. Hükümetimiz zeytin varlığını iki kat artırmış. Biz bugün zeytin yağını ihraç eder hale geldik. Düzenlememiz tüm madem alanlarını kapsamıyor. Üretim santralleri var. Devlet buralara ruhsat kesmiş. Pilot uygulama nasıl oluyor. Maden alanının üzerine zeytinlik gelirse Tarım Vilayet Müdürlüğümüz gelip çalışma yapacak. Bizim maden işleriyle ilgili elemanlarımız da gidecekler. Bir zaruret hali kelam mevzusuysa kesme yapmayacağız. Taşıma yapılacak.
Bunlar 50-100 yıllık zeytin ağacı. Söküyorsunuz, uygun halde ziraat mühendisinin nezareti halinde ağacı oraya en yakın madencilik faaliyeti yapılmayan yere dikiyorsunuz ve eski halini alıyor. Binlerce personel çalışıyor burada. Pilot uygulamalar onu gösteriyor ki taşıma süreci başarılı bir formda yapılıyor.
Tutmayan ağacın yerine de 5 tane ağaç dikiyoruz. Hem biz hem Tarım Bakanlığımız denetim ediyor. Kömür madenini çıkardıktan sonra işletmeci o sahayı eski haline getirmek zorunda. Oraya tekrar zeytin ağacı dikilecek. Günün sonunda baktığımızda zeytin sayımız iki kat artacak. Yaptınız mı diye sorarsanız bunun örnekleri var.
Türkiye Kömür İşletmeleri, Soma’da maden alanını çıkartıp tekrar eski haline getirmişiz. Bitki olarak zeytini tercih etmişiz. 13 bin dekar madencilik faaliyeti bitmiş biz buraya 2 milyon ağaç dikmişiz. Bir kısmı zeytin, bir kısmı çam ağacı olmak üzere. Özel kesim madencileri de madencilik faaliyeti bittikten sonra o coğrafyanın bitki örtüsüne nazaran ağaçlandırıyor.
detaylar geliyor…
Haber7
