Aşının, önümüzdeki ay üzere erken bir tarihte kullanıma sunulması bekleniyor.
Pekala DNA aşısı nedir? Bu yeni aşı, dünyanın Covid-19 ile uğraşında mRNA aşılarından bir sonraki silah mı olacak?
DNA AŞISI NEDİR?
İsrail Tel Aviv Üniversitesi’nden Prof. Dr. Jonathan Gershoni, DNA aşısının bir yazılım aşısı formu olduğunu açıkladı. Bir yazılım aşısı, bilim insanlarının virüsün genetik kodlarını (sadece başak proteinini kodlayan genlere karşılık gelen DNA yahut RNA) tesirli bir biçimde bedene enjekte edilmesiyle oluşturuluyor. Hücreler daha sonra viral proteini sentezleyerek, virüsün başak proteinine karşı antikor üretilmesini sağlıyor.
“Öldürülmüş bir virüsten yahut zayıflatılmış bir virüsten oluşan bir donanım aşınız olabilir” diyen Gershone şöyle devam etti: “Sadece saflaştırılmış başak proteini olan Hepatit B aşısı üzere bir alt ünite aşınız da olabilir. Bağışıklık sistemi, viral proteinin varlığını tanımlar. Bu biçimde aşı bağışıklık sistemini karşılık vermesi ve virüsü etkisiz hale getiren epeyce spesifik hedeflenmiş antikorlar üretmesi için uyarır”
KLASİK AŞILARIN TÜMÜ DONANIM AŞISI
Bununla birlikte, bugün var olan klâsik çocukluk aşılarının tümü Gershoni’nin tabiriyle donanım aşılarından oluşuyor.
1980’lerin sonlarından bu yana, bilim insanları DNA yahut RNA’yı direkt enjekte etmek için çalışmaya başladılar. Şu anda Türkiye asıllı Prof. Dr. Uğur Şahin ve Dr. Hasret Türeci tarafından geliştirilen BioNTech/Pfizer ve Moderna’nın corona virüs aşıları dünyadaki birinci yazılım aşılarının örneğini oluşturuyor.
Gershoni, “Biyolojideki bilgi akışının şu formda olduğunu biliyoruz: genetik gereç, çok kararlı bir molekül, çift sarmallı DNA’da depolanıyor. Fakat, RNA formunda tek kullanımlık ve orta bir genetik malzeme oluşturmak için genden akan bilginin kopyalanması gerekiyor. Yani klâsik manada RNA, DNA geninin tek kullanımlık bir kopyasıdır” dedi.
Bununla birlikte, ribozomlar olarak bilinen protein üretim makineleriyle etkileşime girebilen DNA değil RNA’dır. Ribozomlar, RNA’yı tanıyan ve RNA lisanında yazılmış genetik malzemesi sistematik olarak donanıma, yani proteine çeviren şeydir. Donanım proteindir ve bize bu proteinleri nasıl yapacağımızı söyleyen talimat kılavuzları DNA yahut RNA’da olabilir” diyen Gershoni, “Bu nedenle, DNA yahut RNA, yazılım aşıları kategorisine girer” diye konuştu.
DÜNYANIN BİRİNCİ DNA AŞISI GELİŞTİRİLDİ
Hindistan’da Zydus Cadila isimli biyoteknoloji şirketi geçen dünyanın birinci DNA aşısını geliştirdiğini duyurdu. ZyCoV-D’i adlı aşının gelecek ay piyasa sürülmesinin beklendiği kaydedildi.
Lakin, Zydus Cadilla’nın argümanına karşın, piyasada halihazırda diğer DNA aşıları da var, fakat öteki halde üretiliyorlar.
AstraZeneca, Sputnik V ve Johnson & Johnson aşılarının tümü, faal bileşenleri olarak corona virüsün başak proteinin DNA’sını içeriyor. Gershoni, bu aşıların corona virüsün başak proteininin DNA’sını aldığını ve onu adenovirüs ismi verilen inançlı bir virüsün DNA’sının içine paketlediğini açıkladı. Bu aşılar, insan hücrelerini enfekte eden lakin rastgele bir bariz yahut ziyanlı hastalığa neden olmayan Adenovirüs yoluyla başak protein için geni sağlıyor.
[Covid-19’a karşı dünyanın birinci DNA aşısı geliştirildi: Gelecek ay kullanıma sunulması bekleniyor (DNA aşısı nedir?, DNA aşısının mRNA aşısından farkı nedir?) – 9]Gershoni, “Böyle bir virüsü alıp genlerini manipüle edersek ve viral vektörün kimi genlerini corona virüsün başak proteinin geni ile değiştirirsek, bu çeşit viral vektörler hücrelerimize bulaştığında manipüle edilirler” dedi.
HİNDİSTAN’IN DNA AŞISININ BAŞKA AŞILARDAN FARKI NE?
Hint aşısını farklı kılan, çok daha az DNA içermesi ve viral bir vektörde paketlenmemiş olması. Yani ZyCoV-D bir yazılım aşısıyken, öbürleri klâsik donanım aşısı…
ÇIPLAK DNA NEDİR?
Gershoni şunları söyledi: “Yaptıkları şey, plazmit ismi verilen küçük, dairesel bir DNA kesimi almak ve bu plazmide, corona virüs başak proteinin bin 200 amino asidine karşılık gelen bir DNA kesimi eklemek.
ZyCoV-D’de kullandıkları plazmit, 1990’lardan pVAX1 olarak isimlendirilen ve toplam boyutu yalnızca yaklaşık 3 bin harf (nükleotit baz çiftleri) olan, ticari olarak temin edilebilen bir plazmit DNA’sı. Bu durumda, DNA rastgele bir şeye sarılmaz yahut paketlenmez, lakin direkt kola enjekte edilir, buna ‘çıplak DNA’ ismi verilir.”
ÜÇ DOZ HALİNDE 28 GÜN ORTAYLA UYGULANACAK
Öte yandan, ZyCoV-D’in her biri 28 gün ortayla uygulanan üç dozdan oluştuğu açıklandı. Faz III denemesi, aşının aktifliğinin yüzde 66 olduğunu buldu.
Haber7
