Cüzzam hastalığının hangi yollarla bulaştığını, belirtilerini, tiplerini, tedavisini ve olay sayılarını anlatan Dermatoloji Uzmanı Dr. Pınar Yönter Oğuz, Türkiye’de kayıtlı 544 cüzzam hastası olduğunu belirterek, bu hastalıkta kısa müddette bulaş riskinin çok düşük olduğunu söz etti.
Dünyada 1954’ten beri her yıl ocak ayının son haftası Dünya Cüzzam Haftası ve son pazar günü dünyada Lepra yani Cüzzam hastalığı farkındalığı yaratmak maksadıyla Dünya Cüzzam Günü olarak kabul edilmiştir. Beykent Üniversitesi Hastanesi Dermatoloji Uzmanı Dr. Öğr. Vazifelisi Pınar Yönter Oğuz, cüzzam hastalığı olarak bilinen ‘lepra’ ile ilgili bilgiler aktardı.
“ESKİ BİR HASTALIK”
Cüzzam hastalığının ortaya çıkması, tarihçesi ve gelişimi ile ilgili bilgiler veren Dr. Pınar Yönter Oğuz, “Lepra dünyanın en eski hastalıklarından biridir; tarihi bilinen yazılı insanlık tarihi kadar öteye gidiyor üzere görünmektedir. Çin’de M.Ö. 5000’lere kadar uzanan dokümanlarda bu hastalıktan bahsedilir. Hindistan ve Mezopotamya bölgesi de cüzzamın birinci görüldüğünün düşünüldüğü bölgelerdir. Lepra, hastalığın batı kaynaklarında geçen ismidir ve Grekçe ‘deriyi yüzmek’ manasındaki fiilden türemiştir. Cüzzam ismi ise Arapça kaynaklardan gelmektedir ve ‘elin kesilmesi, parmakların düşmesi’ manasına gelen ‘cezem’ kökünden gelir. Bu manalar, hastalığın karakteri hakkında da fikir verir. Cüzzam, mikobakteriyum lepra ismi verilen bir bakterinin (mikrobun) sebep olduğu bulaşıcı ve müzmin bir hastalıktır. 19’uncu yüzyılda etken mikrobu keşfeden bilim insanı Gerhard Armauer Hansen ‘e ithafen, ‘Hansen hastalığı’ olarak da anılır” dedi.
“CÜZZAM’IN KULUÇKA MÜDDETİ ORTALAMA 5 YIL”
Cüzzamın hala nasıl bulaştığının kesin olarak bilinmediğini söyleyen Dr. Pınar Yönter Oğuz, “Hasta kişinin mukozal salgıları ile temas ile yayıldığı düşünülmektedir. Bu salgılar, kişi hapşırıp öksürdüğünde havada mikrodamlacıklar halinde asılı kalır ve öbür birine bu yolla bulaşabileceği formunda açıklanır. Cüzzam bakterisi çok bulaşıcı bir mikroorganizma değildir. Lakin cüzzamlı olup da tedavi görmeyen şahısla uzun vadeli temas ile bulaş riski artar. Tarihte cüzzam hastaları bu nedenle de, kimi vakit acımasız denecek ölçülerde toplumdan dışlanma ve tecrit edilmeye maruz kalmışlardır” diye konuştu.
Cüzzam bakterisinin çok yavaş ürediğini belirten Dr. Pınar Yönter Oğuz, “Bu nedenle hastalığın kuluçka mühleti Dünya Sıhhat Örgütü tarafından da ortalama 5 yıl olarak açıklanmıştır. Kimi olaylarda kişinin bağışıklık sistemine bağlı olarak bu mühlet 20-30 yıla kadar uzayabilir. Çocuklara bulaş daha kolaydır. Amerika kıtasında yaşayan bir armadillo tipinin de bu bakteriyi taşıdığı ve insanlara bulaştırabildiği tespit edilmiştir lakin bu risk çok düşüktür. Cüzzam el sıkışmak, sarılmak yahut cüzzamlı bir kişinin yanında otobüste yahut tıpkı yemek masasında oturmak üzere kısa müddetli temas yoluyla bulaşmaz. Cüzzamlı gebe anneler bunu doğmamış bebeklerine geçiremezler. Cüzzam, cinsel temasla da bulaşmaz. Bulaş için daha uzun müddetli temas gerekir” diye konuştu.
CÜZZAM BELİRTİLERİ NELERDİR?
Cüzzam hastalığının belirtilerine de değinen Dr. Pınar Yönter Oğuz, hastalığın en yaygın olarak deri, hudut hücreleri ve mukoza zarlarında ortaya çıktığını söyleyerek şöyle devam etti:
“Ciltte görülebilen belirti ve semptomlar ortasında renksiz, uyuşmuş lekeler ile ayak tabanında ülserler; kalın, sert ya da kuru cilt dokusu, deri altında bakteri içeren nodüller yani düğüm biçiminde büyümeler, yüzde ve kulakta ağrısız morumsu şişlikler, saç ve kaş kaybı sayılabilir. Cüzzamın sonlara verdiği hasardan ötürü görülen belirtiler ortasında ciltte etkilenen bölgelerde uyuşma, kas zayıflığı ya da bilhassa el ve ayakta felç, hudut hücrelerinde kalınlaşma ve yüz hudutları etkilendiğinde körlüğe yol açabilen göz hastalıkları vardır. Deride ortaya çıkan lezyonlar ile hudut sistemindeki hasar dokunma, sıcaklık yahut ağrı algılamada azalma ile sonuçlanır. Bu da hastaların acı hissini algılayamadıkları deri alanlarında kolay kolay yanma, travma üzere hasar yaralanmaları çıkmasına sebep olur. Cüzzamın tedavi edilmemesi durumunda bu belirti ve semptomlar ilerleyerek daha ağır bir hal alır. Gelişen komplikasyonlar ortasında en değerlileri körlük yahut glokom, yüzde bozulma (kalıcı şişkinlik, yumrular, topaklar), erkeklerde iktidarsızlık ve kısırlık, böbrek yetmezliği, uzuvlarda kalıcı hasarlar, burun kanamasına ve kronik tıkanık buruna sebep olabilecek burun içerisinde kalıcı hasardır”
“LEPROMATÖZ CÜZZAM CİLDİ, SONLARI VE ÖBÜR ORGANLARA DA ETKİLİ”
Cüzzamı sınıflandırmak için birkaç sistem olduğunu söyleyen Dr. Pınar Yönter Oğuz, birinci sistemin tüberküloit cüzzam, lepramatöz cüzzam ve hudutta cüzzam ismi verilen üç farklı tipten oluştuğunu söyledi ve tipleri sıraladı:
“Tüberküloid Cüzzam; Bireyin bağışıklık yansısı iyi ve aktiftir. Bu tıp enfeksiyonu olan bir birey sırf birkaç lezyon stantlar. Hastalık belirti ve semptomları hafif seyreder ve bulaşıcılık oranı da hafiftir. Lepromatöz Cüzzam; Bireyin bağışıklık reaksiyonu zayıftır. Bu tip cüzzam ayrıyeten cildi, hudutları ve başka organları da tesirler. Hastalığın bu çeşidi daha bulaşıcıdır. Sonda Cüzzam; Hem tüberküloit hem de lepramatöz cüzzamın klinik özellikleri gözlemlenir. Uzmanlar bu tipi, öbür iki tip ortasında bir sonda kabul ederler.”
Cüzzam sınıflandırılmasında kullanılan ikinci sistemin ise Dünya Sıhhat Örgütü tarafından kullanılan sınıflandırma sistemi olduğunu bildiren Dr. Oğuz, “Buna nazaran birinci kategorinin ismi az basilli lepradır. Burada bedende beş ya da daha az lezyon görülür ve ciltten alınan örneklerde bakteri tespit edilemez. İkinci kategorinin ise çok basilli lepradır. Burada, daha fazla lezyon görülür ve ciltten alınan örneklerde bakteri tespit edilebilmektedir” tabirlerini kullandı.
“BAZI HADİSELERDE TEDAVİ 1-2 SENE BOYUNCA DEVAM EDEBİLİR”
Dermatoloji Uzmanı Dr. Pınar Sistem Oğuz, kelamlarına şu biçimde devam etti:
“Cüzzam tedavisi aylarca, birtakım olaylarda ise 1-2 sene boyunca daima bir halde devam eder. Şayet cüzzam şiddetli hale gelmeden evvel teşhis edilirse, kişi için durum daha olumludur. Erken tedavi, daha fazla doku hasarı oluşmasını önler, hastalığın yayılmasını durdurur ve geri dönüşsüz hasarların önüne geçer. Cüzzam tedavisi sürecinde verilen ilaçların tabibin belirttiği üzere kullanılması çok değerlidir. Antibiyotiklerin erken bırakılması, bakterilerin daha dirençli bir halde geri gelmesine neden olabilir. Tedavi sürecinde yeni bölgelerde uyuşma yaşayan hastalar bunu kesinlikle doktora bildirmeli ve bu bölgelerde yanma yahut kesilme nedeniyle meydana gelecek hasarları fark etmekte zahmet çekebileceklerini göz önünde tutarak daha dikkatli hareket etmelidir. Teşhis gecikirse bedende kıymetli form bozukluğu yahut sakatlıklar oluşur. Tekrar de daha fazla beden hasarını önlemek ve hastalığın diğerlerine yayılmasını önlemek için uygun tedavi uygulanmalıdır.”
“YILDA BİRKAÇ BİREYDE YENİ LEPRA OLAYLARINA RASTLANIYOR”
Cüzzam hakkında ön yargıların günümüzde de devam ettiğini söyleyen Dr. Pınar Yönter Oğuz, “Ülkemizde son yıllarda, Sıhhat Bakanlığı datalarına nazaran, yılda birkaç adet yeni lepra olayına rastlanmaktadır. Bugün hala dünyada bilhassa açlık, yoksulluk, hijyen şartlarının berbat ve sıhhat hizmetlerinin ulaşılamaz olduğu bölgelerde ve iç savaşların yaşandığı coğrafyalarda hastalık karar sürmektedir. Geçmişte her yıl dünya çapında pek çok kişi cüzzam hastalığından muzdarip olurdu. Epeyce bulaşıcı, yıkıcı bir hastalık olarak biliniyordu ve korkuluyordu lakin artık yayılmasının sıkıntı olduğunu ve fark edildiğinde basitçe tedavi edilebileceğini biliyoruz. Tekrar de hastalık hakkında birçok ön yargı hala günümüzde de devam etmektedir ve hastalığa yakalananlar etraftan izole edilip ayrımcılığa uğrayabilmektedir” dedi.
Kaynak: Demirören Haber Ajansı
Haberler.com
