Geçen yıl bilimsel tartışmalara bahis olan 99 milyon yıllık kehribarın içine gömülmüş minik bir kafatasının, başlangıçta dünyanın en küçük dinozor çeşidine ilişkin olduğu düşünülüyordu. Fakat, “Oculudentavis khaungraae” ismi verilen cinsin keşfini açıklayan Mart 2020 tarihli bilimsel makale o yıl geri çekildi.
KERTENKELE OLDUĞU ORTAYA ÇIKTI
Bu hafta başında yayınlanan ve daha iyi korunmuş diğer bir kehribar örneğine dayanan yeni araştırma, kafatasının tarih öncesi bir kertenkeleye ilişkin olduğunu gösteriyor.
Yeni çalışmanın ortak müellifi, Teksas’taki Sam Houston Eyalet Üniversitesi’nden Juan Diego Daza, “Bu hakikaten tuhaf bir hayvan. Bugün sahip olduğumuz öteki kertenkelelerden farklı. 99 milyon yıllık süreç içerisinde, birçok kertenkelenin ortaya çıktığını kestirim ediyoruz, lakin hala çağdaş görünümlerini geliştirmediler. Bu yüzden bizi kandırabilirler. Şu ya da bu kümenin özelliklerine sahip olabilirler lakin gerçekte tam olarak uyuşmuyorlar” dedi.
HER İKİ ÖRNEK DE 99 MİLYON YAŞINDA
Current Biology mecmuasında yayınlanan yeni makalenin muharrirleri, kehribarın bulunduğu Hindistan ve Myanmar’daki Naga halkının onuruna hayvan fosiline “Oculudentavis naga” ismini verdi. Oculudentavis khaungraae ile birebir aileden yahut cinsten olduğunu, lakin muhtemelen farklı bir çeşit olduğunu söylediler.
Oculudentavis, Latince’de “göz dişi kuşu” manasına geliyor. Fakat Daza, hayvan cinslerini isimlendirmek ve düzenlemek için taksonomik kuralların, gerçek olmasa da onu kullanmaya devam etmeleri gerektiği manasına geldiğini söyledi.
Daza, “Oculudentavis başlangıçta bu çeşidi tanımlamak için kullanılan isim olduğundan, önceliği var ve bunu sürdürmek zorundayız” dedi. Bununla birlikte, Myanmar’da bir kehribar içinde bulunan her iki örneğin 99 milyon yaşında olduğu belirtildi.
KAFATASLARI ARAŞTIRMACILARI YANILTTI
Bununla birlikte, araştırmanın muharrirleri CT taramalarını kullanarak, hayvanları kertenkele olarak tanımlayan özellikleri tespit etti. Bunlar ortasında dinozor dişlerinden farklılık, kertenkele gibisi göz yapıları ve omuz kemikleri ve başka ölçekli sürüngenler tarafından üniversal olarak paylaşılan hokey sopası formundaki kafatası yer alıyor.
Daha iyi korunmuş örnekte, grup, öteki kertenkeleler tarafından paylaşılan özellikler olan, burnun üstünden aşağı gerçek uzanan yükseltilmiş bir kret (çene kemiğinin zirve noktası) ve çenenin altında gevşek bir deri kanadı tespit etti.
Muharrirler, her iki tıbbın de kafataslarının, eski ağaç kabuğundan elde edilen reçine küreciklerinden yapılan kehribarın etraflarında sertleşmesiyle deforme olduğuna inanıyor.
Florida Tabiat Tarihi Müzesi’nin Dijital Keşif ve Yayma Laboratuvarı yöneticisi muharrir Edward Stanley, kafatasındaki deformasyonların Oculudentavis khaungraae’nin kuş gibisi özelliklerini, Oculudentavis naga’nın ise kertenkele gibisi özelliklerini büyüttüğünü söyledi.
Stanley, “Bir kertenkeleyi alıp burnunu üçgen bir biçime soktuğunuzu hayal edin. Daha çok bir kuşa benziyordu. Kuşlar dinozorların yaşayan tek akrabalarıdır” tabirlerini kullandı.
ETİK BİR MAYIN TARLASI
Paleontolojinin son yıllardaki en heyecan verici bulgularından kimileri, kuzey Myanmar’ın güçlü kehribar yataklarında ortaya çıktı. Kehribarın birçok, koleksiyoncular ve bilim insanları tarafından satın alındığı güneybatı Çin’deki pazarlara gidiyor.
Bununla birlikte, bilhassa Myanmar ordusunun kehribar madenlerinin denetimini ele geçirdiği 2017’den bu yana, kehribar satışından kimin yararlandığına dair etik tasalar ortaya çıktı. Hükümet güçleri ve etnik azınlıklar yıllardır bu bölgede savaşıyor ve bir Birleşmiş Milletler raporu orduyu azap, adam kaçırma, tecavüz ve cinsel şiddetle suçladı.
Çalışmanın müellifleri tarafından yapılan açıklamada kehribarın gemolog Adolf Peretti tarafından 2017’den evvel Myanmar ordusuyla irtibatı olmayan yetkili bir şirketten satın alındığını ve satıştan elde edilen paranın silahlı çatışmayı desteklemediğini söyledi.
Haber7
