Ülkemizde son periyotlarda yaşanan zehirlenme hadiselerinin ıspanağa karışan güzelavrat otunun neden olmasıyla ilgili ihtarlarda bulunan Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) İlaç ve Farmasötik Teknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi (İLAFAR) Müdürü Prof. Dr. Sena Sezen, kelam konusu bitkinin tıbbı alanda bir çok hastalığın yanı sıra zehirlenme olaylarının tedavisinde de kullanıldığını söyledi.
YAPRAKLARI KAZARA TÜKETİLDİĞİNDE ZEHİRLİYOR
Yapraklarının kazara tüketildiğinde zehirlenmelere yol açtığını belirten Sezen, “Bu bitki içerisinde atropin ismi verdiğimiz, alkaloid yapısında bir maddeyi yüksek oranda taşır. Atropin içeren ilaçlar, klinikte çeşitli gayelerle kullanılır. Bunlar ortasında ameliyat öncesi anesteziye hazırlık, birtakım göz hastalıkları, mide barsak sistemi ile ilgili kimi hastalıkların tedavisi ve ayrıyeten öteki birtakım ilaçlar, belli mantar çeşitleri ve birtakım tarım ilaçları ile zehirlenme tedavisi yer almaktadır. Kendisi de çok önemli zehirlemeye neden olabilen atropin hususunun dozu, yani kullanılan ölçüsü çok kıymetlidir. Kıymetli tedavi edici tesirlerine karşın, yanlış dozda kullanıldığında yahut atropin içeren bitkiler büyük oranda tüketildiğinde ölümcül zehirlenmelere yol açar. Zehirlenmelerde en spesifik belirti ani başlayan yakın görme bozukluğu ve gözbebeği büyümesidir. Kuru-kızarmış deri, halüsinasyonlar, ajitasyon, ateş yüksekliği, havale, şuur değişikliği, bayılma, göğüs ağrısı, bedende istemsiz hareketler, titreme üzere çeşitli belirtiler ortaya çıkar. Koma, teneffüs zahmeti ve vefata kadar giden ağır bir klinik tablodur. Zehirlenme hadiselerinde, kuşkulu bitkinin hastaneye getirilmesi gerçek teşhise katkı sağlayacaktır” dedi.
ÜRETİM ETABINDA DENETİM YAPILMALIDIR
KTÜ Eczacılık Fakültesi Öğretim Üyesi tıpkı vakitte İLAFAR Araştırma Kümesi Sorumlusu Doç. Dr. Gülin Renda ise, güzelavrat otunun bölgede nemli orman altlarında yetişen otsu yahut yarı çalımsı yüksek bir bitki olduğunu tabir ederek, “Ispanağın, güzelavratotu yani Atropa belladonna ile ve adamotu olarak bilinen Mandragora autumnalis ile karışabildiği tabir edilmektedir. Güzelavratotu bölgemizde nemli orman altlarında yetişen otsu yahut yarı çalımsı yüksek bir bitkidir ve yaklaşık 2 metreye kadar boylanır. Gövdesi dallanmıştır, yaprakları kısa saplı, oval yahut eliptik halli ve yumuşaktır. Yapraklarının eni yaklaşık 10 cm, uzunluğu ise yaklaşık 30 cm’ye kadar uzamaktadır ve zirvesi sivridir. Adamotu bitkisi daha çok Güney ve Batı Anadolu’da bilhassa tarihi harabelerin etrafında yetişir. Yapraklar bitkinin tabanında rozet formunda bulunur. Her iki bitki de atropin, hiyosiyamin ve skopolamin taşır. Yaprakları ezkaza tüketildiğinde zehirlenmelere yol açarlar. Ispanak ülkemizin birçok yöresinde yetiştirilen bir sebzedir. Üretimi yapılan vilayetlerin başında İzmir, Ankara, Bursa ve Samsun gelir. Ispanakta gövde otsu yapıdadır, bitki uzunluğu 40-80 cm ortasında değişmektedir. Etli yapraklı çeşitlerde yapraklar çoklukla oval biçimlidir. Yapraklar 2-30 cm uzunluğunda ve 1-15 cm genişliğinde olabilmektedir. Yaprak biçimlerine nazaran; yuvarlağa yakın oval ve yaprak uçları sivri çeşitler, yaprak ayasının dilimlenme özellikleri farklı olan çeşitler ve yaprak yüzeyine nazaran, düz olan ve kabarcıklı olan ıspanak çeşitleri bulunmaktadır. Başka zehirli bitkilerin yapraklarının ıspanağa nazaran biraz daha ince olduğu söylenebilir. Bu nedenle diğer bitkilerle karışma durumu açısından bilhassa üretim evresinde denetim yapılmalıdır” sözlerini kullandı.
Haber7
