Sultan Abdülaziz ve Sultan Abdülhamit periyodunda ABD liderlerine yazılan ve yanıt olarak gelen mektupların kayıp olduğu tezi öne sürüldü.
Savlara nazaran, iktisat tarihçisi Prof. Dr. Ömer Lütfi Barkan 1979’da mektupları Başbakanlık Osmanlı Arşivleri’nden zimmetli olarak aldı. Lakin kısa müddet sonra hayatını kaybedince iade edilmeyen mektuplar, kayıplara karıştı.
Osmanlı Padişahları Sultan Abdülaziz (1861-1876) ve Sultan Abdülhamit (1876-1909) döneminde ABD başkanlarına yazılan ve karşılık olarak onlardan gelen mektupların kayıp olduğu argümanı ortaya atıldı. Toplumsal medyada gündeme gelen bu tez 2008 yılında vefat eden ünlü fizik profesörü Ahmet Yüksel Özemre’nin anılarını anlattığı “Akademik Yıllarım” adlı kitaba dayandırılıyor.
Kitaptaki teze nazaran iktisat tarihçisi Ömer Lütfi Barkan bu mektupları arşivden alıp iade edemeden vefat edince savcılık dokümanların peşine düştü. Barkan’ın eşi Süreyya hanım, Özemre’nin dekan olduğu İstanbul Fen Fakültesi’nde evvelden misyonlu olduğu için de savcılık Barkan’ın izini bulmak için Özemre’yi aradı.
‘BAŞSAVCI TELEFON ETTİ’
Prof. Özemre kitabında olayı şöyle anlatıyor:
“İstanbul Cumhuriyet Başsavcısı telefon ederek Süreyya Barkan’ın açık adresinin bilinip bilinmediğini sordu. Kendisinin Ataköy’deki dairesini bildiğimizi fakat şu anda ABD’de yaşamakta olduğunu ve oradaki adresini bilmediğimizi söyledim. Savcı, Prof. Dr. Ömer Lütfi Barkan’ın Başbakanlık Arşivi’nden 19. yüzyıl sonunda Türkiye ile ABD ortasına en yüksek seviyede (Sultan Abdülaziz ile Sultan 2. Abdülhamit o periyotların ABD Liderleri arasında) karşılıklı yazılmış mektupları zimmetle aldığını fakat iade edemeden vefat etmiş olduğunu söyledi.
‘KAPIYI ÇİLİNGİR AÇMIŞ’
Mektuplar varislerinden istenmiş fakat bir yanıt alınamamış. Bunun üzerine Barkan çiftinin Ataköy’deki meskenlerine mahkeme kararıyla heyet olarak gidilmiş, kapının açılmaması üzerine çilingir marifetiyle kapı açtırılıp konutta bu evrak aranmış. Ancak bulunamamış. Bunu duyunca şaşırıp kalmıştım.” Barkan’ın hangi mektupları aldığını ve bu mektuplara dair son durumu arşiv yetkilerine sorduk. Lakin arşiv kayıtlarında bu mevzuda rastgele bir bilgi olmadığı belirtildi.
‘İDDİALARI BEN DE DUYDUM’
Prof. Dr. Erhan Afyoncu şu değerlendirmeyi yaptı:
“Bu iddiayı ben de okudum, biliyorum. Fakat somut bir bilgim yok. Osmanlı devrinde memurlar çalışmak için ofis evrakını meskenlerine götürürlerdi. Çıkan yangınlarda bu evrakın da konutla birlikte yanmasından ötürü Osmanlı periyodunda bile konuta evrak götürmek yasaklanmıştı. Evvelden araştırmacıların değişik arşiv ve kütüphanelerdeki evrakları konutlara götürdüklerini eski hocalarımızdan duyduk. Hatta hocaların ölmesinden sonra bu evrakların geri alınmasının bir sıkıntı olduğu da anlatılırdı. Günümüzde artık bu türlü bir uygulama kalmadı. Dokümanların yepyenileri dışarı verilmiyor. Hatta araştırma salonunda bile yepyenilerini incelemek çok sıkıntı. Çoklukla dijitalleri üzerinden araştırma yapılıyor. Fakat sorun hocanın ani vefatıyla ortaya çıkıyor. Bu türlü badirelerin vakit zaman yaşandığını biliyoruz.”
LINCOLN MÜ ROOSEVELT Mİ?
Sultan Abdülaziz tahta çıktığında Abraham Lincoln de başkanlığa yeni seçilmişti. Sultan Aziz periyodunda Andrew Johnson ve Ulysses S. Grant da başkanlık yaptı. Sultan 2. Abdülhamit periyodunda ise 8 başka Amerikan lideri misyona geldi. Bunların en ünlüsü ise 1901-1909 ortasında misyon yapan Theodore Roosevelt. Argüman konusu mektupların hangi liderler periyodunda yazıldığı da da şimdi bilinmiyor.
Haber7
