Türkiye’de 29 Temmuz‘dan bu yana açıklanan koronavirüs datalarında artık test sonucu olumlu çıkan, teşhis konmuş olay sayıları değil, semptom gösteren hasta sayıları açıklanıyor.
Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, evvelki gün yaptığı açıklamada, olay ile hasta sözlerinin manalarının birebir olmadığını söyledi.
Koca, “O halde durumun özü şudur. Test sonucu olumlu çıkanların her biri bir hadisedir. Bunların büyük kısmı belirti göstermeyen taşıyıcılardır. Kalan kısmı ise hastalık bulgusu olup tedavi altına alınan hastalardır. Bir kısmını meskende, değerli bir kısmını da hastanede takip ve tedavi ediyoruz. Hastanede tedavi altına aldıklarımızı ayrıyeten yatan hasta olarak raporluyoruz” dedi.
Fakat Türkiye’nin yapmış olduğu bu değişikliğe karşın, Dünya Sıhhat Örgütü’nün (WHO) yayımladığı bilgilerde hasta sayısı teyit edilmiş hadise olarak görünmeye devam ediyor.
WHO’nun internet sitesinde Türkiye için teyit edilmiş Covid-19 olay sayısı, Sıhhat Bakanlığı’nın toplam hasta sayısı ile örtüşüyor.
WHO, teyitli Covid-19 hadiselerini “Klinik işaret ve semptomlardan bağımsız olarak, Covid-19 enfeksiyonu taşıdığı laboratuvar sonuçlarıyla teyit edilmiş kişiler” olarak tanımlıyor.
Başka ülkeler, Covid-19 hadise sayılarını açıklarken hangi bilgileri baz alıyor?
İngiltere:
Birleşik Krallık genelinde günlük açıklanan bilgilerde, en az bir defa laboratuvar tahlilinde PCR test sonucu müspet çıkmış şahıslar olay olarak kabul ediliyor.
Hükümetin hususla ilgili resmi sitesinde, test sonucu olumlu çıkan şahısların ya örnek alındığı tarihte ya da sonucun bildirildiği tarihteki datalara eklendiği belirtiliyor. Bölgesel bilgilerde de kişinin ikamet yeri baz alınıyor.
Bir kişinin birden çok defa PCR test sonucunun olumlu çıkması durumunda, bu kişi yinelenmiş değil, tek bir olay olarak bilgilere yansıtılıyor.
İngiltere’de de 1 Temmuz prestijiyle bilgilerin toplanmasıyla ilgili kimi değişiklikler yapıldı ve bahisle ilgili bilgi notunda bu değişiklikler şöyle tanımlandı:
“Birleşik Krallık bilgileri, hem 1. Sütun hem de 2. Sütun testlerden gelen sonuçları içeriyor. 1 Temmuz tarihine kadar bu datalar farklı ayrı toplanıyordu. Bu da her iki usulle yapılmış testlerde müspet çıkan bir kişinin yinelenmiş data olarak yazılmış olduğu manasına geliyor. 2 Temmuz’da yapılan incelemede 30 bin yinelenmiş olay tespit edildi ve bunlar veritabanından çıkartıldı. Bu nedenle 2 Temmuz’da açıklanan olay sayısı, 1 Temmuz’a nazaran düşüş kaydetti.”
1. Sütun, sıhhat çalışanları için İngiltere Kamu Sıhhati ve Ulusal Sıhhat Hizmetleri’ne bağlı hastanelerde yapılan testleri kapsıyor. 2. Sütun ise tüm halka yapılan testleri içeriyor.
ABD:
Dünyada en fazla koronavirüs olayının ve can kaybının görüldüğü ABD ise kesin teşhislerin yanı sıra olası olayları da bilgilerine ekliyor.
ABD Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezi’nin (CDC) internet sitesinde yer alan bilgiye nazaran, 14 Nisan’dan bu yana beklenen hadiseler ile kesin teşhislerin toplam sayısı açıklanıyor. Can kayıpları için de birebir biçimde hem mümkün olaylar hem de kesin teşhislerin toplam sayısı veriliyor.
CDC, teyit edilmiş kesin hadise ya da vefatı, “Covid-19 için doğrulayıcı laboratuvar olgusu kriterinin karşılanması” olarak tanımlanıyor.
Mümkün hadiselerde ise üç kural aranıyor:
ABD’de bu kriterlere nazaran açıklanan toplam hadise sayısı 7 milyonun, can kaybı da 200 binin üzerinde.
Çin:
Yeni tip koronavirüsün ortaya çıktığı Çin, olay tanımlamasını salgının başlangıcından bu yana yedi defa değiştirdi.
Her değişiklikle birlikte hadise tarifinin da kapsamı genişletildi.
Çin, Mart ayında yapılan değişikliğe kadar, Türkiye’deki üzere test sonucu olumlu çıksa da asemptomatik olan şahısları hadise sayısının içine dahil etmiyordu.
Çin, artık test sonucunun yanı sıra klinik bulguları ve asemptomatik şahısları de olay sayılarına eklemeye başladı.
Çin Halk Cumhuriyeti Ulusal Sıhhat Komitesi tarafından açıklanan hadise sayılarında tedavi altında olan şahıslar, olayların mahallî bulaş olup olmadığı ve asemptomatik fakat teşhis konan bireylerin sayılar da farklı başka açıklanıyor.
Hindistan:
Dünyada en fazla hadise sayısına sahip ikinci, can kaybı görülen üçüncü ülke olan Hindistan’da datalar, Hindistan Tıp Araştırmaları Kurulu tarafından açıklanıyor.
Hindistan’da açıklanan dataların odağında ise test sayıları yer alıyor. Dünyanın en kalabalık ülkelerinden biri olan Hindistan’da salgının birinci aylarında test kriterleri tenkit toplamıştı.
Hindistan, yaz aylarına kadar yalnızca salgının tesirli olduğu ülkelerden gelenlere test yapıyordu. Lakin daha sonra bu test kriterleri herkesi içine alacak formda genişletildi.
Ülkede Covid-19 teşhisi için PCR’nin yanı sıra TrueNat ve CBNAAT üzere farklı teşhis kitleri de kullanılıyor. Testlerin yapıldığı hastanelerden gelen sonuçlar tek bir merkezde toplanarak, açıklanıyor. Ayrıyeten, süratli antikor testleri de yapılıyor.
Hindistan da test sonucu olumlu çıkan hadiseleri kesin teşhis olarak açıklıyor.
İtalya:
Övgü Pınar – Roma
İtalya’da koronavirüs dataları, salgının birinci aylarında her akşam basın toplantısıyla duyuruluyordu. Lakin Mayıs ayından bu yana Sıhhat Bakanlığı tarafından internet sitesinde yayımlanıyor.
Yayımlanan günlük tabloda ülkenin her bir bölgesindeki olaylar, iyileşenler, hayatını kaybedenler, yapılan test sayıları üzere bilgiler paylaşılıyor. Vilayetlerdeki olay sayılarına da bölge idareleri ya da Sivil Savunma üzerinden ulaşılabiliyor.
Test sonucu olumlu çıkan hastalara ait bilgiler ise “hastanede tedavi gören semptomlu kişiler”, “yoğun bakımdakiler” ve “evde karantinada tutulanlar” alt başlıklarıyla başka farklı veriliyor.
Günlük tabloda salgının başından bu yana tespit edilen toplam hadise sayısı ve günlük olay artışı bilgileri de yer alıyor.
Hadiselerin kaçının temas takibi üzere tarama sistemleri sayesinde, kaçının hastalık belirtileri kuşkusu üzerine tespit edildiği bilgisi de paylaşılıyor.
Sıhhat Bakanlığı, bölgelerden gelen datalarla haftalık raporlar da yayımlıyor. Bu raporlarda da salgının gidişatı, okulların açılması üzere yeniliklerin tesirleri, olayların yaş ortalaması, virüsün en fazla yayıldığı yerler, hastanelerin doluluk oranları üzere bilgiler yer alıyor.
Brezilya:
Dünyada en fazla koronavirüs olayının görüldüğü üçüncü ülke olan Brezilya, datalarını Sıhhat Bakanlığı’nın Covid-19 sitesi üzerinden açıklıyor.
Bu sitede, yeni hadise sayısı, toplam olay sayısı, her 100 bin bireye düşen olay sayısı, vefat, toplam vefat ve her 100 bin şahsa düşen mevt sayısı açıklanıyor. Ayrıyeten yeni hadise ve mevt sayılarının 14 günlük hareketli ortalaması da gösteriliyor.
Brezilya’da açıklanan günlük hadise sayılarına klinik teşhis konulan, tomografi sonucunda bulgu tespit edilen ve PCR testi olumlu çıkan hastalar da ekleniyor. Antikor testi olumlu çıkanlar ise toplam hadise sayısına dahil ediliyor.
Brezilya hükümeti, Haziran ayında toplam mevt ve hadise sayısını açıklamayı bıraktı ve bilgilerin yayımlandığı internet sitesini de kapattı.
Brezilya Devlet Lideri Jair Bolsonaro, bu değişikliğin Covid-19 bildirimlerini iyileştirmek için atılan adımların bir sonucu olduğunu söyledi.
Bu karar büyük reaksiyon topladı ve hususun taşındığı Yüksek Duruşma hükümeti haksız buldu. Duruşma Lideri Alexandre de Moraes, gerekçeli kararda Sıhhat Bakanlığı’nın kamu sıhhati için bilgilerin tamamını tekrar yayınlamaya başlamasına hükmetti.
Hollanda:
Yusuf Özkan – Lahey
Hollanda Halk Sıhhati ve Etraf Enstitüsü (RIVM), salgının ağır olduğu devirlerde ülkedeki koronavirüs olaylarına ait günlük açıklama yapıyordu. Temmuz ayından itibaren enfeksiyonların azalmasıyla birlikte, kamuoyu haftalık olarak bilgilendiriliyor.
RIVM tarafından yapılan açıklamada, gün gün yeni olay sayıları, hastaneye ve ağır bakım ünitelerine kabul edilen yahut taburcu olan Covid -19 hastaları ile salgına bağlı olarak hayatını yitirenlerin sayıları yer alıyor.
RIVM, günlük ve haftalık yapılan test sayısını, bunlardan kaçının müspet çıktığını ve olumlu olay yüzdesini de, evvelki haftalarla mukayeseli olarak açıklıyor.
RIVM internet sitesinde, merkezi hükümetin koronavirüs gösterge tablosu da yer alıyor. Tabloda, virüsün üreme katsayısı, korona şikayeti ile doktora başvuran kişi sayısı, kanalizasyon ölçümü, huzurevlerindeki test ve olay sayıları ve günlük mevt sayıları da detaylı biçimde aktarılıyor.
Hollanda’da resmi bilgilere nazaran şu ana kadar, 121 bin korona olayı ve 6 bin 406 vefat saptandı.
Rusya:
Rusya’da hükümet yetkilileri, koronavirüs salgınıyla ilgili açıklanan dataların emniyetli olduğunu söylese de vakit zaman gerçeği ne kadar yansıttığına dair tartışmalar yapılıyor.
Rusya da öbür birçok ülke üzere, açıkladığı olay sayısını yapılan PCR testi sonucunun olumlu olması kriterine nazaran belirliyor.
Datalar günlük olarak ve bölgelere nazaran, hükümetin kurduğu Covid-19 bilgilendirme sitesinden yayımlanıyor.
Fakat Rusya’da temel tartışma yaratan husus olay sayıları değil, can kayıpları oldu.
Rusya, test sonucu müspet olan Covid-19 hastalarının tedavi sırasında bir diğer sıhhat meselesinden ötürü hayatını kaybetmesi halinde, bu bireyleri koronavirüs kaynaklı vefat verisine eklemiyor.
Financial Times gazetesi, Mayıs ayında son beş yılın ortalama mevt datalarına kıyasla Rusya’da Covid-19 ilişkili ölümlerin açıklanandan yüzde 70 daha fazla olabileceğini bildirdi.
Rus yetkililer ise argümanları reddediyor ve bilgilerinin emniyetli olduğunu savunuyor.
Belçika:
Yusuf Özkan – Lahey
Belçika’da Halk Sıhhati Enstitüsü’ne (Sciensano) federal kriz merkezinin internet sitesinde günlük ve haftalık olay, test ve mevt sayılarına ait detaylı bilgi yer alıyor.
Belçikalı yetkililer, salgının ağır olduğu periyotlarda kamuoyunu bilgilendirmek için günlük olarak canlı açıklamalar yapıyordu. Son iki aydır, bu açıklamalar haftalık olarak yapılıyor.
Sciensano tarafından günlük olarak, hastane ve ağır bakıma kabul edilen yahut taburcu olan hasta sayıları, hangi bölge, kent ve kasabada kaç olay ve vefat olduğu, hasta ve ölenlerin yaşı, cinsiyeti üzere bilgiler de Belçika halkı ile paylaşılıyor.
Koronavirüs kuşkusuyla sıhhat kurumlarına başvuranlar ile yapılan test ve müspet çıkan test sayıları da kamuoyuna açıklanıyor.
Belçika makamları, başka ülkelerden farklı olarak, salgının başından bu yana konutlarda ya da yaşlı bakım merkezlerinde meydana gelen ve test yapılmamış kuşkulu vefatları de, koronavirüs istatistiklerine dahil ediyor.
Bu nedenle Belçika, nüfus başına en fazla mevtin kaydedildiği ülkeler ortasında yer alıyor. Belçika’da 117 bin olay ve 10 bin 1 vefat kaydedildi.
Haberler.com
