Bir çeşit zatürre olan ‘Lejyoner hastalığı’ndan korunmak için hijyen kurallarını dikkat edilmesi gerektiğine dikkat çeken Enfeksiyon Marazları Eksperi Dr. M. Kadir Göktürk, “İçinde bulunduğumuz sıcak havalar göz önüne alındığında Covid-19 tedavisi sonrasında hayat yerlerinde klima olanların, klima bakımlarına kıymet vermeleri, havuz, kaplıca üzere lejyonella riski bulunan mekanlardan kaçınmaları gerekmektedir” dedi.
Medicana Çamlıca Hastanesi Enfeksiyon Illetleri Bilirkişisi, Uzm. Dr. M. Kadir Göktürk, ‘Lejyoner hastalığı’ ile ilgili sorular yanıtladı. Lejyoer marazı, önemli bir akciğer enfeksiyonuna neden olan, Legionella pneumophila isimli bakteriden kaynaklanan bir cins zatürre olduğunu lisana getiren Enfeksiyon Marazları Kompetanı, Uzm. Dr. M. Kadir Göktürk, “Lejyonella bakterileri toprakta ve suda yaşarlar. Gelgelelim açık ve/veya örtülü olsa da göl, nehir, dere, termal su bayoları, yüzme havuzları, klima, jakuzili havuzlar, havalnadırma üzere suyun olduğu her türlü tarafta çoğabilir ve teneffüs yoluyla bulaşırlar. Nadiren enfeksiyona neden olsalar oteller, ofisler, plazalar AVM’ler üzere büyük binalardaki sıhhi tesisatların karmaşık yapısı bakterilerin büyümesi ve çoğalmasının yanı sıra daha kolay yayılmasına neden olmaktadır.
Konut ortamındaki riski yok denecek kadar az olan lejyoner marazı kimseden insana temas yoluyla bulaşmaz. Birden fazla insan bakterileri teneffüs yoluyla alır. Boyutları çok küçüktür ve su damlacıklarının içine yerleşerek havaya karışabilirler. Kontamine suların olduğu sauna, hamam, kaplıca havuzları üzere sıcak su buharlarındaki enfekte olmuş damlacıkların solunması ile akciğere yerleşirler. Dünyada birinci defa 1976 yılında Amerikan lejyonerlerinin katıldığı bir içtimada salgın halinde görülmüştür. Bilim adamları, illeti birinci sefer 29 kişinin hayatını kaybettiği bu salgından 6 ay sonra 1977’de tanımlamışlardır.” dedi.
KORONAVİRÜS SALGINI LEJYONER MARAZI RİSKİNİ ARTIRIYOR YA DA MARAZI TETİKLİYOR MU?
Dr. M. Kadir Göktürk, “Covid-19 tanılı hastalarda lejyoner illetinin da eklenmesi hayatı tehdit edecek tablolar oluşturabilir.” dedi ve ekledi: “Bu yüzden tedavi sırasında ve sonrasında covid-19 anısı almış hastaların münhasıran lejyonella illetine da maruz kalmaması için hijyen kurallarını çok hassasiyetle dikkat edilmesi gerekmektedir. İçinde bulunduğumuz sıcak havalar göz önüne alındığında Covid-19 tedavisi sonrasında hayat ortamlarında klima olanların, klima bakımlarına kıymet vermeleri, havuz, kaplıca üzere lejyonella riski bulunan mekanlardan kaçınmaları gerekmektedir.”
Lejyoner marazının belirtileri hakkında Göktürk şunları söyledi:
“Lejyoner illeti, bakteriye maruz kaldıktan sonra 2-10 gün arası ortaya çıkabilir ama birden fazla vakada 5-6 gün gün sonra belirtilerini göstermeye başlar. Hastalık erken evrede ağır gribal enfeksiyon yahut vesair zatürre tiplerine emsal belirtiler gösterir. Sıklıkla, ateş, kuru öksürük, bazen balgamlı, kanlı öksürük, · iştahsızlık, teneffüs zorluğu, nefes darlığı, başağrısı, kas ağrısı,halsizlik, yorgunluk, titreme… İlerlemiş evrelerde vücut sistemlerini etkileyip bulantı, kusma, renal yetmezlik üzere semptolarda gösterebilir.
LEJYONELER ILLETINDEN NASIL KORUNULABİLİR?
Lejyoner marazından korunmak için ve muhtemel salgın durumlarını önlemek için üreyebileceği mekanların titizlikle dezenfekte edilmesi yılda en az bir kez bakım yapılması birinci koşul olduğuna dikkat çeken Enfeksiyon Illetleri Kompetanı, Uzm. Dr. M. Kadir Göktürk, “Oteller, büyük ofis binaları üzere merkezi havalandırma ve sulama sistemleri olan ve klima bulunan ortamlarda üreme ve yayılma riski daha fazladır. Sıcaklık ve nem üzere münasip koşullarda üreyebilir. Bu bakteriyi su içinde araştırmanın maliyeti çok yüksek ve kesin sonuç verme mümkünlüğü az olmaktadır.” diye konuştu.
Göktürk şöyle devam etti;
“Ev ve iş bölgelerimizde kullandığımız klima üzere su sistemli çalışan eserlerin bakımına dikkat edilmeli, eserlerin su bulunan kısımlarında kişisel olarak arilik bakım ve dezenfekte yapılmalıdır. Illete neden olan bakteri ılık ve durgun sularda çoğaldığı için klima sistemlerinin denetlenmesi, mikroplardan arındırılması, soğutucu ve su tesislerinin bakımı bakterilerin çoğalmasını sınırladığı için değer verilmesi gereken noktalardandır. Klimaların teknik bakımlarının gerçek ve tertipli olarak yapılmasının bakterinin bulaşma ihtimalini düşürür. Ayrıca duş başlıkları ve hortumları sökülmeli ve sistemli olarak temizlenmelidir. Duş başlıkları her vakit kullanılmıyorsa duştan evvel sıcak su birkaç dakika duş başlığından iyice tazyikli bir biçimde akıtılmalıdır. Kuyu suyu kullanılmadan evvel sterilize yahut filtre edilmelidir.
Ferdî olarak korunma tekniklerinin en başında da sigaradan kaçınmak gelmektedir. Zira sigara, bakterilere maruz kalındığında illetin görülmesi için risk oluşturur.”
LEJYONER ILLETI İÇİN BİR RİSK KÜMESI VAR MIDIR?
Lejyoner illetinde bakteriye maruz kalan birden fazla insanın illete yakalanmadığını söz eden Göktürk, “Bununla birlikte bilhassa yaşlılar, sigara içenler, kronik illeti olanlar, bağışıklık sistemi zayıf olanlar ve 50 yaş üzeri bireyler enfeksiyon gelişimi açısından risk altındadır.” dedi.
LEJYONER MARAZININ TEŞHİSİ VE TEDAVİSİ NASIL YAPILMAKTADIR?
Göktürk şöyle devam etti;
“Lejyoner illetinde da erken teşhis büyük değer taşımaktadır. Marazın teşhisinde de vesair zatürre tiplerine benzeri halde bir yol izlenir. Marazdan şüphelenildiğinde bakterilerin varlığını süratli bir formda belirlemek için idrarda legionella antijenleri bakılır. Başkaca tanıyı desteklemek için kan testleri, idrar tahlili, akciğer grafisi, balgam kültürü, akciğerden doku örneği incelemesi, bilgisayarlı tomografiden de yararlanılabilir. Lejyoner marazı tanısı alan hastalar umumiyetle hastaneye yatırılarak tedavi edilir. Hastanede uygulanan tedavi şunları damar içi antibiyotik tedavisi ve oksijen desteğiniz içerebilir. Hasta iyileşmeye başladığında meskende ağız yoluyla antibiyotik tedavisine devam edebilir. Hasta durumunun berbatlaşmasını önlemek için sigara içmemeli ve içilen ortamlardan uzak durmalıdır, alkol kullanmamalıdır, iş yahut mektebe gitmemeli mümkün olduğunca istirahat etmelidir, bol ölçüde likit almalıdır.”
LEJYONER ILLETINDE VEFAT RİSKİ VE ILLETE DAİR RAKAMLAR
Lejyoner Illetinde tedavi edilmeyen ve bağışıklık sistemi ehliyetsiz hastalarda vefat orantısı yüzde 80’lere kadar çıkabildiğini de söyleyen Göktürk, “Almanya’da yapılan araştırmalara nazaran devlet de her yıl 6,000-10,000 Lejyonella pnömonisi vakasının meydana geldiği iddia edilmektedir ve hastanelerde tedavi edilen pnömoni vakalarının yüzde 1-5’i Lejyonella pnömonisi olarak teşhis edilmiştir. Enfeksiyon yaratacak doz kişinin bünyesine ve Lejyonella tipinin şiddetine (hastalığa neden olma potansiyeline) bağlıdır. Bugüne kadar kişiden beşere direkt enfeksiyon vakası raporlanmamıştır. İspanya’nın tersine, Almanya’da makbul salgın kanunlarına nazaran illetin kayda geçirilmesi mecburî değildi. Lakin, Ocak 2001’den itibaren, bulaşıcı marazlara karşı muhafaza kanunu kapsamında, mutlaklaşmış Lejyonella enfeksiyonunun kayıt ettirilmesi zarurî hale gelmiştir.
Legionella tipleri dünyanın çabucak her mahallinde yaygın bir dağılım göstermektedir. ABD’de her yıl 8.000–18.000 arasında lejyoner vakası görüldüğü bildirilmektedir. Türkiye’de marazın varlığı bilinmekte, gelgelelim sağlıklı istatistiki haberler olmadığından yıllık hasta sayısı bilinememektedir. Memleketimizde de değişik kesimlerden alınan su örneklerinde yapılan incelemelerde öteki devletlerdekine benzeri orantılarda dağılım saptanmıştır.” formunda konuştu.
Amerika Hastalık Denetim Merkezi (CDC), Dünya Sıhhat Örgütü (WHO) üzere milletlerarası sıhhat kuruluşları topluluğun Lejyoner illetinden korunmasına yönelik yasal düzenlemelerde illetin görülmesi durumunda “bildirim zorunluluğu”nu ve marazın önlenmesine yönelik önlemler açıklamıştı. Türkiye’de de birinci olarak 1996 yılında Sıhhat Bakanlığı tarafından bir genelge yayınlanmış ve tatbike konulmuştu. Tekrar 1996 yılında Lejyoner marazı, bildirimi zarurî marazlar arasına alınmış, tıpkı yıl Türk Standartları Enstitüsü de lejyoner marazının önlenmesinde, bilhassa bina su sistemlerinde bakterinin yerleşmesine münasebetli kaidelerin ortadan kaldırılması ve binaların kurulma aşamasından itibaren elverişli teknolojilerin kullanılması standartları getirmişti.
– İstanbul
Kaynak: DHA
Haberler.com
