Yeni tip koronavinüste (Kovid-19) mutasyon olduğu lakin bunun belli kurallar, hudutlar çerçevesinde olağan seyrettiği ve hastalık şiddetiyle ilişkilendirilmiş özel bir mutasyonun olmadığı belirtildi.
Sıhhat Bilimleri Üniversitesi, Gülhane Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji ve Tıbbi Viroloji Uzmanı Doç. Dr. Fatih Şahiner, AA muhabirine, koronavirüste görülen mutasyonlara ait açıklamalarda bulundu.
Koronavirüs salgınıyla çabanın tüm dünyada hala faal bir formda sürdüğünü belirten Şahiner, SARS-CoV-2’nin birçok RNA virüsü üzere daima küçük değişimler gösterdiğini ve küçük mutasyonlara uğradığını hatırlattı.
Koronavirüslerin insanları enfekte eden RNA virüsleri ortasında mutasyon düzletme özelliğine sahip tek virüs ailesi olduğunu anlatan Şahiner, “Yani mutasyon oranı sonlu, çok büyük değişiklikler beklenmemeli. Bu özelliği nedeniyle enfeksiyon yapma kabiliyeti olan (inaktive edilmemiş) virüs aşılarında bu düzeltici gen bölgesi çıkarılıyor. Sonuç olarak, evet mutasyon var ancak belli kurallar ve sonlar çerçevesinde olağan bir halde seyrediyor.” dedi.
Şahiner, oluşan her mutasyonun hastalık şiddetini yahut bulaştırıcılığı etkilemediğini vurgulayarak, şunları kaydetti:
“Diyelim iki kat daha bulaşıcı bir varyant ortaya çıktı ve bu virüs de bir mühlet sonra mutasyona uğruyor. İki adım ileri bir adım geri ancak 100 adım ileri 100 adım geri değil. Kedi kedidir, biraz büyür, biraz zayıflar, biraz saldırganlaşabilir, fakat aslan da olmaz fare de. Her şeyin bir hududu var.”
“Mutasyona ait yüzde 70 daha bulaşıcı virüs tabiri yer alıyor.” diyen Şahiner şu bilgileri verdi:
“Eğer bulaştırıcılık katsayısının (R0) 1,0 iken 1,7 olması üzere bir durumdan bahsediliyorsa bunu viral mutasyona bağlamak çok güç, hatta imkansız. Hem Türkiye’de hem Çin’de hem de başka birçok ülkede salgının muhakkak periyotlarında alınan tedbirlere ve toplumsal farkındalığa bağlı olarak R0 kıymetinin 0,7 ile 7 ortasında 10 kat kadar değiştiğini gördük. Virüs 10 kat bulaştırıcılık sergileyen bir mutasyon göstermedi, tedbirler bulaşı 10 kat azalttı yahut tam aykırısı.
Deneysel şartlarda yapılan iki başka çalışmada 2003 SARS ve Kovid-19 kıyaslandığında, çalışmalardan birinde Kovid-19’u 10 kat, biri 20 kat daha bulaştırıcı buluyor. Bu türlü olunca yüzde 70 daha bulaşıcı tabiri yalnızca bir ölçümü söz ediyor ve data deneysel bir ölçüm bile olmayabilir. Zira bu ince farkı ölçmek çok sıkıntı, yalnızca epidemiyolojik bilgilere bağlı bir kestirim olabilir. Hatta bu yüzde 70 artan bulaştırıcılığın nasıl ölçüldüğüne dair hiçbir veri yok yalnızca olabilirlik söz eden cümleler ve yorumlar var. “
“Hastalık şiddetiyle ilişkilendirilmiş özel bir mutasyon yok”
“Virüs mutasyona uğradı” tabirinin teknik olarak “hatalı” olduğunu tabir eden Şahiner, bu virüsün tek bir varlık olmadığını yahut bir kuş sürüsü ya da küçük balıklardan oluşan bir sürü üzere senkronize hareketler sergilemediğini söyledi.
Şahiner, “Binlerce farklı virüs partikülü var sirkülasyonda. Biri bir adım ileri, biri bir adım sağa, biri bir adım geriye gidiyor, daima bir hareket kelam konusu ancak sistemli bir ordu üzere daima birlikte adım atmıyorlar.” diye konuştu.
Bu düzensizlik içinde bir nizam bulunduğunu, adım sayılarının birbirine benzediğini belirten Şahiner, “Ancak aşı kullanımının yaygınlaşması ile tahminen belli varyantlar seçilime uğrayabilir. Şu an aşılar şimdi yaygın olarak kullanılmadığı yahut spesifik bir ilaç olmadığı için özel bir seçilim yok. Epidemiyolojik açıdan bölgesel farklılıklar olabilir fakat hastalık şiddetiyle ilişkilendirilmiş özel bir mutasyon yok. Sonuç olarak yeni ve telaş oluşturacak bir durum yok. Salgınlar doğar, büyür ve ölür. İstatistiksel hesaplamalarla suratı ve müddeti öngörülebilir.” değerlendirmesinde bulundu.
“Doğru maske kullanımı çok önemli”
Salgınla gayret sürecinde en değerli korunmanın yanlışsız maske kullanımı olduğunu vurgulayan Şahiner, “Maske çok değerli viral yükü azaltıyor, hastalığın şiddetli seyretmesini önlüyor, aşılama üzere.” dedi.
Herkesin maske kullanması, fizikî aralığa dikkat etmesi, kalabalık ortamlardan kaçınması ve hijyene ihtimam göstermesi gerektiğini anlatan Şahiner, kişisel korunmanın birebir vakitte toplumsal korunma için de büyük değer taşıdığını kaydetti.
Kaynak: Anadolu Ajansı / Yeşim Sert Karaaslan
Haberler.com
