RİSK grubunda yahut altta yatan hastalığı olmadığı halde Kovid-19’u ağır geçiren ya da hastalıktan hayatını yitirenlerin çocuklarında da hastalığın ağır seyretme riski olabilir. İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi‘nde yapılan araştırmaya nazaran, bu şahısların bedeninde, virüs ya da bakterileri yok etmek üzere bağışıklık sisteminin savaşçı hücreleri harekete geçirmesini sağlayan “lektin proteini”nin çok az ölçüde olduğu yahut hiç üretilmediği ortaya çıktı. Dekan Prof. Dr. Tufan Tükek, “Nitekim geçtiğimiz günlerde hastalığı çok ağır geçiren bir aileden baba ve üç çocuğuna tarama yaptık. Birebir genetik eksikliği onlarda da tespit ettik” dedi.
Emsal özelliklere sahip olduğu halde koronavirüs enfeksiyonunun kimi hastalarda çok ağır kimilerinde ise neden daha hafif geçirildiğiyle ilgili araştırmalara bir yenisi de İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi’nde yapılan bir çalışmayla eklendi. 284’ü Kovid hastası, 100’ü sağlıklı denetim kümesi olmak üzere, 384 kişinin dahil edildiği çalışmada, bedenin virüs ya da bakteriyel enfeksiyonlarla savaşmasında “makrofaj hücreleri” ismi verilen savaşçı bağışıklık hücrelerini harekete geçiren düzeneklerden, “mannoz bağlayıcı lektin proteini” seviyeleri incelendi. İstanbul Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Tufan Tükek, geçtiğimiz Ocak ayında “Infection, Genetics and Evolution” isimli memleketler arası bir tıp mecmuasında de yayınlanan çalışma hakkında Demirören Haber
“BAKTERİ VE VİRÜSLERİ HÜCEREDEN UZAK TUTUYOR”
Bağışıklık sisteminin, rastgele bir enfeksiyon karşısında harekete geçen doğal bir immün cevap oluşturduğunu söyleyen Prof. Dr. Tükek, “Bu doğal sistem içerisinde kimi hücreler var. Savunma sistemini oluşturan hücrelerimizin virüs ya da bakterilerle çaba etmesi için birtakım sistemler var. Onlara yardımcı sistemlerden bir tanesi de ‘mannoz bağlayıcı lektin’ yolağı dediğimiz bir yol. Mannoz bir şeker, bakteri ve virüslerin hücre duvarında bulunuyor. Lektin de beşerde karaciğerde sentezlenen ve bakteri yahut virüsün yüzeyinde bulunan mannoz şekerini bağlayarak bedende bulunan ‘makrofaj’ dediğimiz savaşçı hücrelerimizi etkin hale getiren bir protein. Faal hale gelen bu büyük savaşçı hücreler, virüs ve bakterilerle gayret etmeye başlıyor. Bedenin bunlarla savaşabilmesi için bu yolağın iyi çalışıyor olması lazım. Yani bu lektin proteininin hücrede gereğince sentezlenmesi ve bedende aşikâr bir düzeyde olması gerekiyor” dedi.
“AİLEDE BİR KİŞİ AĞIR GEÇİRDİYSE ÖBÜRLERİ DE TARANMALI”
Kovid-19 salgını sırasında hastalığı ağır geçirenlerin öteki aile bireylerinde de misal süreçler yaşanmasının dikkatlerini çektiğini anlatan Prof. Dr. Tükek, bunun üzerine bu istikamette bir çalışma dizayn ettiklerini anlatarak şu bilgileri verdi: “Bu, neden olabilir diye düşünüp daha evvel ağır bakıma yatmış, hastalığı ağır geçirmiş ve hafif geçirmiş insanları taradık. Bu şahıslarda mannoz bağlayıcı lektin yolunun sorunlu olduğunu ve protein sentezinin çok az olduğunu, bilhassa de hastalığı ağır bakımda geçiren şahıslarda bu proteininin sentezlenmediğini, hatta bedende hiç bulunmadığını farkettik. Bunun üzerine bir araştırma yaptık ve sonuçlarını da memleketler arası bir mecmuada yayınladık. Geçtiğimiz günlerde bir genç, babasının hastalığı çok ağır geçirdiğini, kendisinin de çok ağır geçirdiğini söyleyerek bize başvurdu. Tüm aileyi bu taraftan inceledik ve taramalarda babanın hiç protein üretmediğini, annenin büsbütün sağlıklı olduğunu, lakin üç kardeşin de defektif protein ürettiklerini fark ettik.”
“BABA VE İKİ OCUK AĞIR GEÇİRMİŞTİ VE PROTEİN EKSİKLİĞİ SAPTADIK”
Bu hastanın çocuklarındaki lektin proteini üretiminin yüzde 10 civarında kaldığını anlatan Prof. Dr. Tükek, şunları kaydetti: “Bu taramayla mannoz bağlayıcı lektin yolağının bu ailede iyi çalışmadığını görmüş olduk. Bu şahıslarda, virüs ya da bakteri hücre içerisine girdiği vakit, hastalığın çok daha ağır seyretme ve süratli yayılma riski oluyor. Bu genç arkadaşlarımızı incelediğimizde de üç kardeşten ikisi hastalığı çok ağır geçirmiş ve ağır bakımda yatmış. Babadan gelen genetik geçişle çok az lektin proteini ürettiğini ya da hiç olmadığını fark ettik. Bu, şu demek aslında; bu proteini eksik olan bireyler ya da genetik olarak bunu sentezleyemeyen bireyler, Kovid-19 ya da öteki bir enfeksiyona yakalandıklarında bunu çok ağır geçirebilir. Münasebetiyle bu şahıslar toplumda tespit edilip sentetik olarak üretilmiş lektin proteini verilebilirse, hastalığın tahminen bu kadar ağır ya da ölümcül seyretme mümkünlüğünü da azaltabiliriz. Bununla ilgili ileri çalışmalara gereksinim var.”
“İLAÇ OLARAK ÜRETİLİP VERİLEBİLİR”
Bu tarafta bir projeleri olduğunu da vurgulayan Prof. Dr. Tükek, kelamlarını şöyle noktaladı: “İmmün sistem çok karmaşık, çok farklı yolaklar var. Bizim gösterdiğimiz bunlardan yalnızca bir tanesi. Hastalığın farklı seyretmesine neden olan özelliklerden bir tanesi bu olabilir ancak bunun dışında da farklı genetik modellemeler olabilir. Fakat şu anda bizim tespit ettiğimiz bu genetik durumla ilgili bir aileyi tarayarak bunun örneklemesini de yapmış olduk. Şayet Kovid’de salgın süreci uzarsa. dalgalar hala art geriye seyrederse, Kovid’den kaybedilmiş ya da hastalığı ağır geçirmiş şahısların aileleri taranabilir ve mannoz bağlayan lektin yolaiında defekti olan şahıslara sentetik olarak (rekombinant olarak) üretilmiş bu proteinler dışarıdan verilebilir. Böylelikle bu bireylerin de hastalığı ağır geçirme ihtimalleri azaltılabilir. Kas içi, damar içi ya da mide asidinden korunmak sureiyle tablet formunda da üretilebilir bu protein. Bunlar alışılmış ki daha sonraki basamaklar. Öncelikle bunun işe yarayıp yaramadığının tam olarak gösterilmesi gerekiyor. Sonra da ilaç haline getirilerek insanlara uygulaması kelam konusu olabilir.”
,
– İstanbul
Kaynak: Demirören Haber Ajansı / Hasret YURTÇU KARABULUT
Haberler.com
