TBMM Lideri Mustafa Şentop, ulusal ve manevi bedellere renk renk, desen desen, nakış nakış işlenen klâsik Türk çini sanatını müdafaanın, geliştirmenin ve yaşatmanın kıymetli bir mesuliyet olduğunu söyledi.
Meclis Lideri Şentop, TBMM Erdem Holü’nde, Meclis Özel Kütahya Koleksiyonu “Sıtkı Nida Olçar Sergisi”nin açılışını gerçekleştirdi.
Şentop, TBMM’nin kuruluşunun 100. yıl dönümü aktiflikleri kapsamında Meclis Özel Kütahya Koleksiyonu Çini Standı’nda, UNESCO Yaşayan İnsan Hazinesi Çini Sanatkarı Sıtkı Olçar’ı vefatının 10. yılında 10 yapıtıyla rahmetle andıklarını belirtti.
Meclis’in, siyasi faaliyetlerin yanı sıra toplumsal, kültürel ve sanatsal faaliyetler bakımından da milletin her istikametiyle temsil edildiği yer olduğunu lisana getiren Şentop, şöyle devam etti:
“Geleneksel Türk çini sanatı, en pahalı kültürel miraslarımızdan biri. Çini sanatı, son bin yıllık görkemli medeniyetimizin sahip olduğu estetik zevkimizi ve hoşluğa bakışımızı yansıtır. Ulusal ve manevi kıymetlerimizi renk renk, desen desen, nakış nakış işlediğimiz klâsik Türk çini sanatını korumak, geliştirmek ve yaşatmak bizler için kıymetli bir mesuliyettir. 2008 yılında UNESCO Yaşayan İnsan Hazinesi Ödülü’nü alan, ‘Çininin Picasso’su’ ve ‘Çini Dervişi’ olarak anılan Sıtkı Olçar’ın sevgili kızı Nida Olçar Hanımefendi’nin, babası ve birebir vakitte ustasının müsaadeden giderek Türk çini sanatını, daha üste taşıması memleketimiz ismine çok değerli bir kazanımdır. Yurt dışında ve yurt içinde açtığı sergilerle Kütahya ve Türkiye’yi büyük bir muvaffakiyetle temsil eden Nida Olçar’ın şahsında, geleneğimizi ve kültürümüzü çağdaş formlarla gelecek jenerasyonlara aktaran tüm sanatçılarımızla gurur duyuyoruz. Bugün açılışını yaptığımız stantla hem çini sanatının nadide yapıtlarının Meclisimizde sergilenmesini sağlayacak hem de klasik çini sanatımızın, ünü ülkemizin hudutlarını aşmış hünerli eli merhum Sıtkı Usta’yı hayırla yad etme imkanı bulacağız.”
“Estetik eser karşısında hissettiklerimiz, bizim kim olduğumuzla bağlantılıdır”
Sanatın, his ve niyetleri estetik bir formda söz etme eforu olduğunu lisana getiren Şentop, “Toprağı işlemek, eşyayı biçimlendirmek, sese ahenk kazandırmak, kelamı manalı bir biçimde söz etmek sanattır. Fırça darbeleriyle tuvale hal çizmek, küçücük bir tespih adedine motifler işlemek, iğne iplikle desen oluşturmak, toprağa biçim vererek eser ortaya çıkarmak sanatkarın işidir.” dedi.
Şentop, sanatkarın ortaya koyduğu yapıtla algıyı olguya dönüştürdüğünü, nesneye estetik bir mana kazandırdığını vurgulayarak “Bu mana yüklü sanat yapıtı, hepimizin içinde pek çok farklı his uyandırır. Bu hisler büsbütün kendi geçmişimize ve hislerimize bağlıdır. Aslında bir estetik eser karşısında hissettiklerimiz, bizim kim olduğumuzla, hayat hikayemizle irtibatlıdır.” diye konuştu.
Çininin, toprağın pişirilip sırlanması ve bir sanatçı elin renklendirmesiyle emek, sabır, yetenek ve ruhun birleşimiyle oluşan bir sanat olduğunu belirten Şentop, çini sanatında ekseriyetle lacivert, mavi, turkuaz, siyah renkler kullanılırken Kütahya ve İznik çinilerinde yeşil, kahverengi ve kırmızı renklerin de eklendiğini anımsattı.
Şentop, çininin birinci örneklerinin tuğla üzerine renkli tatlı kullanılmasıyla eski Mısır ve Mezopotamya’da, sonra da Uygurlar tarafından mimaride kullanıldığını; mimari yapıtlarda çini süslemelerin, Türk-İslam sanatında Karahanlılar, Gazneliler ve Harezmşahlar’dan itibaren Selçuklular ve 16. yüzyılda tepeyi yaşadığı Osmanlılara kadar kullanılmaya devam ettiğini anlattı. TBMM Lideri Şentop, şunları söyledi:
“Anadolu haricinde İspanya, Mağrip, Mısır, İran, Horasan, Semerkant, Buhara, çini sanatını her mimaride görebileceğimiz İslam coğrafyalarıdır. Cetlerimiz cami, medrese, saray, köşk, türbe, hamam, kervansaray, minber, eyvan, kubbe ve çeşme üzere mimari yapıtlarda kullandıkları bu sanatı, günlük eşyalarda da kullanmışlar, hatta mezar taşlarına bile nakşeden ince zevke sahip olmuşlardır. Bugüne geldiğimizde Kültür Bakanlığı Çini Sanatkarı Nida Olçar’ın da babasından aldığı el ile hazırladığı Meclis Özel Kütahya Koleksiyonuyla birinci kere tarihi çini desenlerini eşarplara, kravatlara, kol düğmelerine ve mesken dokumacılığına uyarladığına büyük bir memnunlukla şahit oluyoruz.”
Yeşil Cami çinilerinin öyküsü
Bursa Yeşil Cami çinileriyle ilgili bir öykü paylaşan Şentop, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bursa Yeşil Cami, aslında bir külliyedir. Cami, türbe ve medresesindeki çinilerden ötürü Yeşil Cami ismiyle meşhur olmuştur. Banisinin, mimarının, süsleme programını yapan nakkaşbaşının, mihrap çinilerini yapan ustalarının, hünkar mahfilindeki çinilerin ustasının ve ahşap işçiliklerini yapan ustanın ismini veren altı kitabesiyle külliye, Osmanlı mimarisinde tek bir örnektir. Bir zelzele sonrası Yeşil Mescit’teki çinilerin bir kısmı dökülür ve ziyan görür. Caminin onarılması gerekir; tarihi çinilerine benzeri birebir örnek çiniler üretilmeye çalışılır. Değişik ayarlamalarda fırınlama tekniği tekraren denenmesine karşın üretilen yeni modüllerde bir türlü tıpkı tondaki mavi renk elde edilemez. Çini sanatkarlarımızın malumudur; fırınlanan boyalar ve toprak, birden fazla vakit birebir renkte ortaya çıkmaz. Çini, sabır işidir bu yüzden. Çiniler, uzun müddet öylece bırakılır. Ortadan uzunca bir vakit geçer. Yeşil Cami’ye atanan meraklı bir imam efendi, caminin deposunu elden geçirir. Bu elden geçirme esnasında, Yeşil Cami’nin yapıldığı devirdeki çini sanatkarları tarafından, çinilerin yedeklerinin depoya istiflendiğini tespit eder. Böylelikle merakı sayesinde bir hoşluğa sebep olan imam efendi, atalarımızın bıraktığı bu eşsiz çinileri tamamlatma bahtiyarlığına erişir. Yeşil Cami çini sanatkarları, yüzlerce yıl sonraya çinilerin yedeklerini bırakarak manevi iklimimizi güzelleştirmeye devam etmişlerdir.”
Çininin Picasso’su
Şentop, merhum Sıtkı Olçar’ın geleneği takip eden fakat taklit etmemeye uğraş gösteren sanatkarlardan olduğunu, Çini sanatında kendi şeklini geliştirmesi sebebiyle ününün sonları aştığını; işin ustalarının onu “Çininin Picasso’su”, “Çini Dervişi” üzere unvanlarla andığını anlattı.
Nida Olçar’ın da babasından kalan mirası geliştirerek yaşatmaya çaba eden sanatkarlardan olduğunu belirten Şentop, “Beş yaşından itibaren Sıtkı Usta’nın rahle-i tedrisinde yetişen, eski geleneği çağdaş bir bakış açısıyla yorumlayan, eski hammaddelerle sanatını icra eden; kaz kanadı fırça ve toprak boyadan vazgeçemeyen, adeta pergelin sabit ayağı üzere bin asır evvelki geleneğe bağlı olarak çalışan çini sanatkarımız Sayın Nida Olçar Hanımefendi’nin, babası Sıtkı Usta’dan emanet aldığı bu meşaleyi elden ele devrederek Türk çini sanatını yaşatacağına yürekten inanıyorum.” dedi.
Şentop, Nida Olçar’ın bin yıllık çini geleneğini günün estetik zevkleri içinde tekrar yorumladığı sefertasları, keşkülü fukaralar ve şifa kaplarının yenilerini üretip, öğrenciler yetiştireceğini vurgulayarak “Ayrıca dünyaca ünlü Kapadokya’mızın kırmızı topraktan yapılan çömleklerini çini sanatımızla meczeden, iki hoşluktan yeni bir üçüncü hoşluk ortaya çıkaran, sürekli yeniyi arayan ve bizlere sunan pahalı sanatkarımızın muvaffakiyetlerinin daim olmasını diliyorum.” diye konuştu.
Meclis Özel Kütahya Koleksiyonu Sıtkı Nida Olçar Standı’nın açılışına, Yargıtay Lideri Mehmet Akarca, TBMM Başkanvekili Nimetullah Erdoğmuş, TBMM Yönetim Amirleri Alpay Özalan ve Erkan Haberal, AK Parti Küme Başkanvekili Muhammet Emin Akbaşoğlu, TBMM Katip Üyesi İshak Gazel, milletvekilleri ve Meclis çalışanı katıldı.
Programda, Çini Sanatkarı Nida Olçar, Meclis Lideri Şentop’a, günün anısına çini akustik gramofon ikram etti.
Kaynak: Anadolu Ajansı / Mustafa Vergiveren
Haberler.com
