Tiyatro oyuncusu, oyun muharriri ve mütercim Haydi Çaman, vefatının 12. yılında anılıyor.
Balkanlar’dan göç eden Devrekanili Niyazi Beyefendi ile Zatiye Hanım’ın üç çocuğundan biri olan Çaman, 3 Ocak 1943’te Kastamonu’da dünyaya geldi.
Çaman, ilkokulu Abdülhakhamit İlkokulu’nda, liseyi de Abdurrahmanpaşa Lisesi’nde tamamladı. Devlet memuru olan anne ve babasının tayinleri sebebiyle, ailesiyle birlikte 1960’lı yılların başında İstanbul’a yerleşen sanatçı, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde okudu.
İstanbul Belediye Konservatuvarı’nda Yıldız Kenter’den ders alan ve mezun olan Çaman, 1962’de Dormen ve Kenter Tiyatrosu’nun açtığı imtihanı kazanıp kursiyer oldu. Bir yıl sonra, “Altın Yumruk” isimli oyunda Dormen Tiyatrosu’nda profesyonel oyunculuğa başladı.
Sonraki 10 yıl boyunca Dormen Tiyatrosu’nda 20’yi aşkın oyunda misyon alan usta oyuncu, 1982’ye kadar Gülriz Sururi-Engin Cezzar, Nisa Serezli-Tolga Aşkıner, Miyatro (Müjdat Gezen), Şan Tiyatrosu üzere tiyatrolarda da birçok oyunda rol aldı.
Çaman, oyuncu ve müellif Füsun Önal ile birlikte rol aldığı “Kelebekler Özgürdür” isimli oyunda gösterdiği performansla geniş kitleler tarafından tanınmaya başladı.
İzmirli tiyatro sanatkarı ve muharrir Bengi Şen ile 1970’te hayatını birleştiren Çaman, tıpkı yıl “Adım Kan Soyadım Silah” isimli sinemayla sinemaya adım attı ve daha sonra çok sayıda sinemada oynadı.
Çaman, 1982’de “Yeditepe Oyuncuları” tiyatrosunu kurarken, ortalarında Tolga Çevik, Cem Özer ve Sevinç Erbulak üzere pek çok ünlü ismin de bulunduğu genç oyuncular yetiştirdi.
Çeviriler ve uyarlamalar yapan, oyunlar yazıp yöneten Çaman, hem kendisi hem de tiyatrosu ismine “Avni Dilligil Ödülü”, “Afife Jale Ödülü”, “İsmet Küntay Ödülü” ve “UNESCO Hayat Yapıtı Ödülü”nün ortalarında bulunduğu çok sayıda ödül aldı.
Sanatçı, tiyatro etrafındaki sanatkarlara ait anı ve müşahedelerini anlattığı “Güzeltmek” isimli yapıtını 2002’de yayımladı.
Çaman, ALS hastalığı ve başka rahatsızlıkları nedeniyle, 2007 aralık ayında Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma Hastanesi’nde tedavi altına alındı.
Hastanenin ağır bakım servisine alınan ve 127 gün burada kalan Haydi Çaman, 2008’in nisan ayında İstanbul’da bir bakımevi ve rehabilitasyon merkezine yerleştirildi.
Üniversitede drama dersleri veren, televizyon dizilerinde ve sinemalarında rol alan oyuncu, 22 Eylül 2008’de, 65 yaşında hayata veda etti.
“Kendi kendini alaya aldığı evreyi elden bırakmayan enderlerimizdendi”
Tiyatro eleştirmeni ve muharrir Üstün Akmen, kaleme aldığı bir yazısında, Çaman’ı şu sözlerle anlatıyor:
“Sanatçının kazandığı birinci başarılarıyla sanatının ferdî olmayan ününü paylaşmasına, giderek içgüdüsel ve olabildiğince alaylı biçimde muvaffakiyet denilen olguyu geri çevirmeye gerçek yöneldiğine, o gün bugündür Haydi Çaman’da şahit oldum. Sanatının şahsî, çıkarsız, özgür olduğu, kendi kendinin farkına varmadığı, kendi kendine güldüğü, kendi kendini alaya aldığı evreyi elden bırakmayan enderlerimizdendi o. 46 yıl sanat yaptı. Yetişti, yetiştirdi ve bunun daima böylelikle sürüp gitmesini istedi.”
Usta oyuncu, 40’ıncı sanat yılı hasebiyle yazdığı metinde ise “Yüze yaklaşan oyun… Bir o kadar ustayla, göz göze soluk soluğa geçen mükemmel günler. Dormen Tiyatrosu’nun ailevi ortamında başlayan daha sonra Gülriz Sururi-Engin Cezzar Tiyatrosu, Nisa Serezli-Tolga Aşkıner Tiyatrosu, Şan Tiyatrosu, Venüs Tiyatrosu’nu kapsayan yıllar… ve yıl 1982. Yeditepe Oyuncuları… Yirmi yıl, aralıksız ışık saçmak için verilen sonsuz savaş. Onlarca genç beşere açılan kucak. Yazılan, yönetilen oyunlar, kazanılan sayısız ödül. En değerlisi, ülkemizde bir prensip imza atıp, bir müsamere salonundan, kültür merkezine dönüştürülen koca bir yapı. Elhasıl bir ömür! Seve seve, özveriyle, samimiyetle, gönülden sunulan bir hayat. O ortada yetiştirilen, büyütülen, 30 yaşına erişen bir oğul. Hepsi ülkeme helal olsun.” tabirlerini kullanmıştı.
Rol aldığı kimi sinemalar
“Ankara Ekspresi”, “Gerçek Hikaye”, “Midasın Düşü”, “Eşref Saati”, “Şen Olasın Nuri Bey”, “Yağmurdan Kaçarken”, “Portatif Hüseyin”, “Aile Pansiyonu”, “Kiralık Ev”, “Hayroş”, “Yaygara 86”, “İntihar”, “Topuz”
Kaynak: Anadolu Ajansı / Fatih Türkyılmaz
Haberler.com
