Akademik Geriatri Derneğinin Akılcı İlaç Çalışma kümesindeki geriatri tabiplerinin önderliğinde Türkiye‘de alanında uzman ve yaşlı hasta konusunda tecrübeli öğretim üyelerinin iştirakiyle “Türkiye Yaşlıda Uygunsuz İlaç Kullanım Kriterleri” oluşturuldu.
Dernek İdare Konseyi Üyesi Prof. Dr. Gülistan Bahat Öztürk, yaptığı yazılı açıklamada, yaşlıların mevcut çok sayıda hastalıkları nedeniyle ekseriyetle çok sayıda ilaç kullandığını, daima olarak günde 4 yahut 5’ten fazla ilaç kullanımının “polifarmasi” olarak isimlendirildiğini ve ileri yaştaki bireylerde çok sayıda ilaç kullanmanın yanında “uygun olmayan” ilaçların kullanımının da sık görüldüğünü anlattı.
Yaşlanmayla bedende ortaya çıkan değişiklikler nedeniyle yaşlı bireylerin ilaç yan tesirlerine karşı daha hassas olduğuna değinen Öztürk, şöyle devam etti:
“Vücuttaki su oranının azalması, kas kütlesinin azalması, yağ oranının artması, böbrek işlevlerinin azalması üzere fizyolojik değişikliklerin yanı sıra ileri yaşta sıklıkla gördüğümüz düşme, istikrar kaybı, beslenme yetersizliği, sarkopeni dediğimiz kas kuvvetinde ve kütlesindeki azalma, idrar kaçırma ve unutkanlık üzere ‘geriatrik sendromların’ varlığı yaşlı bireyleri ilaç yan tesirleri konusunda daha hassas hale getirmektedir. Hastada ortaya çıkan bir ilaç yan tesirinin yaşlı bireylerde yeni bir hastalık üzere düşünülerek bir öbür ilacın kullanımına başlanmakta, bu defa de bu ilaca bağlı bir yan tesir ortaya çıkmaktadır; bu duruma ‘reçete kaskadı’ denilmektedir. Yaşlı bireylerde unutkanlık, toplumsal dayanağın azlığı üzere bir kadro sıkıntılar sebebiyle ilaç kullanımına ahenk da daha az olabilmektedir. Bu nedenle mümkün olan en az sayıda ilacın kullanılması yaşlı bireyler için uygun bir yaklaşım olacaktır. Yaşlı bireylerde uygun olmayan ilaç kullanımının yanı sıra kullanılması yararlı olduğu halde kullanılmayan ilaçlar olduğunu da sıklıkla görmekteyiz. Yani yaşlı bireylerde uygun ilaç seçimi ve ilaç tedavilerinin düzenlenmesi kıymetli bir bahistir.”
Öztürk, kelam konusu münasebetler nedeniyle Türkiye’de sıhhat çalışanlarına yol gösterecek akılcı ilaç kullanım rehberi gereksinimi doğduğuna işaret ederek, şunları kaydetti:
“Geçen yıl Akademik Geriatri Derneğinin Akılcı İlaç Çalışma kümesindeki geriatri tabiplerinin önderliğinde Türkiye’de alanında uzman ve yaşlı hasta konusunda tecrübeli öğretim üyelerinin geniş iştirakiyle (12 farklı ana kol ve 5 başka iç hastalıkları yan kollarından toplamda 49 danışman öğretim üyesi ve 23 çalışma kümesi öğretim üyesi) Türkiye Yaşlıda Uygunsuz İlaç Kullanım Kriterleri (Turkish Inappropriate Medication Use in the Elderly; TIME Kriterleri) oluşturulmuştur.”
TIME kriterlerinin kısımlarını “yaşlı bireylerde kullanılmaması yahut dikkatli kullanılması gereken ilaçlar (TIME to STOP)” ve “yaşlı bireylerde kullanılmasının yararlı olduğu ilaçlar (TIME to START)” biçiminde sıralayan Öztürk, Almanya, İsrail, İspanya, İngiltere, İtalya, Belçika, Çek Cumhuriyeti ve Hollanda’dan bir öğretim üyesi kümesinin, TIME kriterlerinin milletlerarası geçerliliğini gösterdiğini ve Drugs and Aging mecmuasında bilim dünyasına sunulduğunu aktardı.
“Tamamıyla sıhhat çalışanlarının kullanımı için hazırlanmıştır”
Öztürk, kriterlerin taşınabilir uygulama olarak da hazırlandığını belirterek, şu bilgileri verdi:
“TIME kriterleri büsbütün sıhhat çalışanlarının kullanımı için hazırlanmıştır. Şu nokta unutulmamalıdır, tedavi için ilaç seçiminde karar sorumlu tabibe aittir, tabip seçtiği ilacın tesiri ve yan tesiri konusunda hasta ve yakınlarını bilgilendirir. Bu kriter seti doktor ve sıhhat çalışanlarına yardımcı olmak üzere hazırlanmıştır. İlaçlar hastalıkların tedavisi maksadıyla dışardan verilen unsurlardır ve istenmeyen tesirlerinin olması doğaldır. İlacın tesir ve yan tesirlerini bilerek hastalar takip edilmelidir. Yaşlı hasta ve yakınlarının kullandıkları ilaçları TIME kriterleri yardımıyla doktorlarıyla birlikte gözden geçirmeleri faydalı olacaktır. Tabibinden habersiz olarak ilaç başlamak yahut kullandığı ilacı kesmek tehlikeli olabilir, hastalarımız ve yakınları bu hususun şuurunda olmalıdır.
TIME kriterleri doktorların başvurabilecekleri bir kaynak olarak hizmetlerine sunulmuştur. Büsbütün ileri yaştaki bireylerin sıhhat durumları ve özellikleri göz önünde bulundurularak hazırlanmıştır. TIME kriterleri rehberliğinde tedavisi düzenlenen yahut gözden geçirilen ileri yaştaki bireylerin günlük hayatta sıkça karşılaşmış oldukları ve fark edilmeyen ilaç yan tesirlerin azalacaktır. Böylece yaşlı bireylerin hayat kaliteleri artacak, uygunsuz ilaç kullanımının yol açmış olabileceği unutkanlık, düşmeler, kırıklar, idrar kaçırma, kabızlık üzere çeşitli yan tesirleri mümkün olan en düşük düzeye inecek, yan tesirlere bağlı mümkün hastane yatışları ve sıhhat masrafları azalacaktır.”
Kaynak: Anadolu Ajansı / Andaç Hongur
Haberler.com
