Bilhassa global ısınma ve iklim değişikliğiyle birlikte sıklığı, tesir alanı ve şiddeti artan kurak dönemlerin tesirlerini minimum düzeye indirmek için su arzının artırılmasına ve su talebinin kısıtlanmasına yönelik projeler hayata geçiriliyor.
Su arzının artırılması için barajlar, hidroelektrik santralleri ve göletler inşa eden Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, son yıllarda çok sayıda da yer altı barajı projesi yürüttü.
Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından hazırlanan “Yeraltı Suyu Yapay Besleme ve Yeraltı Barajları Aksiyon Planı” kapsamında bugüne kadar İzmir, Manisa, Çankırı, Konya, Bursa, Eskişehir, Antalya, Kütahya, Balıkesir, Nevşehir, Kayseri, Niğde, Malatya ve Kayseri üzere kentlerde 41 proje hayata geçirildi. Bakanlık, 2023 yılına kadar 200’e yakın yer altı barajını tamamlamayı hedefliyor.
Kamulaştırma maliyeti de buharlaşma oranı da düşük
Yer altı barajları, yüzey sularının yer altı suyuna iletilmesi, böylelikle yer altı suyunun rezerv ve kalite açısından korunması ve bilhassa pak içme suyu sağlanması gayesiyle, topoğrafyanın ve jeolojinin uygun olduğu yerlerde inşa ediliyor.
Bu barajların inşaat ve kamulaştırma maliyetleri, yer üstünde yapılan klasik barajlara oranla daha düşük oluyor, ayrıyeten buharlaşma oranı da düşük kalıyor.
Bilhassa alüvyon tabanlı vadilerde yapılabilen barajlarla küçük çaplı sulamalarla köyler ve beldelerin içme suyu gereksinimini karşılamaya yetecek ölçüde yer altı suyu depolamak mümkün oluyor.
Yer altı barajları nasıl yapılıyor?
DSİ 2. Bölge Müdürlüğü Jeoteknik Hizmetler ve Yeraltı Suları Şube Müdürü Adem Sömer, AA muhabirine, barajların boşa akan suların gövde sistemiyle denetim edilerek faal kullanılması için inşa edildiğini söyledi.
Yer altı sularının, içme sularının bir kısmının buradan sağlanması nedeniyle stratejik olduğunu belirten Sömer, yer altı barajları ve yer altı sularını yapay besleme çalışmalarının da bu nedenle hayati değer taşıdığını tabir etti.
Sömer, yer altı barajlarının suyu tutabilecek jeolojik yapıların olduğu bölgelerde kurulduğunu lisana getirerek, “Kurulmadan evvel sondajlar, jeolojik ve jeoteknik çalışmalar yapılır. Burada alüvyon taban olması, suyun birikmesi açısından kıymetli. Bölgenin özellikleri ortaya konulduktan sonra ne kadar su depolanabileceği hesaplanır. Önüne ‘geçirimsiz perde’ denilen set yapılır. Bu setle geride suyun birikimi sağlanır. Daha sonra bu biriken su, sondaj ya da havuz sistemiyle bir depoya basılır ve oradan da sulama sistemine verilerek kullanıcıya ulaştırılır.” diye konuştu.
Sömer, bölge müdürlüğünün sorumluluk alanındaki İzmir, Manisa ve Uşak’ta 16 yer altı barajı projesi yürütüldüğünü, bunlardan 10’unun tamamlandığını bildirdi.
“Yer altı suyunun düzeyi 10 metreye yakın yükseldi”
Kiraz ilçesindeki Suludere yer altı barajının da bu yıl içinde tamamlanacağını belirten Sömer, şunları kaydetti:
“55 bin metreküp su biriktirme hacmi var. Dolup boşalacağı için 1 yılda burada 100-150 bin metreküp su kullanılabilecek. Bu sular, tarımın çok ağır olduğu Küçük Menderes havzasında sulama hedefli kullanılacak. Suludere Mahallesi’nde 410 dekar alan buradan biriktirilen suyla sulanabilecek. Daha evvel kuyularla sulama yapılıyordu. Yer altı su düzeyi çok düşmüştü. O yüzden bu türlü bir sistem düşünüldü. Küçük Menderes havzasında yer altı su düzeyleri yaklaşık 10 yıl evvel 40-45 metredeyken bugün 90-100 metrelere geldi. Su çok çekildiğinden su oranı çok azaldı. Yer altı suyunun desteklenmesi gerekiyor. Bu çeşit projelerle yer altı sularının daha fazla beslenmesine çalışılıyor. Tire Eğridere’de biten bir projemiz var. Orada bu yıl 6 milyon metreküp civarında suyu yer altına süzdürdük. Yer altı suyunun düzeyi 10 metreye yakın yükseldi.”
“Rahat rahat takım biçiyoruz”
Tire ilçesine bağlı Eğridere Mahallesi’ndeki proje, bölgedeki yer altı suyu düzeyini artırdı.
Bölgede ağır olarak silajlık mısır üreten çiftçilerin projeden memnuniyetini lisana getiren Gökçen Sulama Kooperatifi Lideri Mustafa Küreli, “Projeden evvel su kaynakları kesilme noktasına gelmişti. Bu gölet oluştuktan sonra rahatça sulamamızı yapıyoruz. Yer altı suları yükseldiğinden kuyuda kesilme korkusu kalktı. Rahat rahat takım biçiyoruz. Su ne kadar bol, eser o kadar hoş.” dedi.
Bölgede çiftçilik yapan Necmettin Malkoç ve Mustafa Türkoğlu da kurak devirlerde tarım topraklarını kuyudan çektikleri suyla suladıklarını, yer altı suyu düzeyini artıran proje sayesinde su külfeti yaşamadıklarını söyledi.
Haber7
