Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) İlahiyat Fakültesi İslam Tarihi ve Sanatları Kısmından emekli olan ve akademik hayatı boyunca Anadolu Selçuklu ile Osmanlı periyotlarına ilişkin çok sayıda türbeyi kayıt altına alan 76 yaşındaki Prof. Dr. Hakkı Önkal, emekliliğinde ise Beylikler Devri’ne ilişkin türbelerle ilgili çalışmasını tamamladı.
Konya’da doğan ve 1985 yılından itibaren Dokuz Eylül Üniversitesinde dekanlık, dekan yardımcılığı, kısım başkanlıkları üzere çeşitli vazifeleri yürüten Önkal, 2011’de emekliliğe ayrıldı.
Akademik hayatının birinci devirlerinden itibaren türbe mimarisi çalışmalarıyla dikkati çeken Hakkı Önkal’ın, yeterlilik çalışması kapsamındaki birinci asistanlık tezi “Selçuklular ve Karamanlılar Evresi Konya Türbeleri” oldu.
Prof. Dr. Hakkı Önkal, yaklaşık 3 yıl boyunca bu periyoda ilişkin türbeleri sanat tarihi çerçevesinde, çeşitli taraflarıyla araştırdı.
Erzurum Atatürk Üniversitesinde 1973 yılında başlayan ikinci asistanlık periyodunun tez konusu ise “Anadolu Selçuklu Türbeleri” olan Önkal, yaklaşık beş yılda tamamlanan eser için Anadolu’nun birçok merkezine giderek türbeleri inceledi.
Hakkı Önkal, 1978-1982 yılları ortasında ise Osmanlı hanedan üyelerine ilişkin türbeleri araştırdı.
Çoğunluğu İstanbul’da bulunan kelam konusu türbelerde tüm zorluklara karşın çalışan Önkal, 51 yapıyı inceleyerek hazırladığı “Osmanlı Hanedan Türbeleri” isimli doçentlik tez çalışmasını tamamladı.
Kitap olarak 1992 yılında Kültür Bakanlığınca yayımlanan eser, fotoğrafları yenilenip, 20 türbe daha ek edilerek Atatürk Kültür Merkezince 2017 yılında ikinci baskı olarak yayımlandı.
Prof. Dr. Önkal’ın 1988 yılında profesörlük tezi olan “Tire Türbeleri” isimli çalışması ise Kültür Bakanlığınca 1991 yılında basıldı.
Emeklilik devrinde de türbeleri araştırmaya devam eden Hakkı Önkal, “Osmanlı Hanedan Türbeleri” isimli çalışmasının 2017 yılında ikinci baskısının tamamlanmasının akabinde Beylikler Devri’ne ilişkin türbeleri çalışmaya başladı.
Önkal’ın yaklaşık 2 yıllık çalışmanın akabinde hazırlanan “Beylikler Dönemi Beyefendi Türbeleri” kitabı Atatürk Kültür Merkezi tarafından basılarak ekim ayında yayımlandı.
İsmi türbelerle anılan ve ilerleyen yaşına karşın araştırmaktan vazgeçmeyen Prof. Dr. Hakkı Önkal, tarihi mescitlerle ilgili çalışma yapmayı da amaçlıyor.
“Kendimi türbelere adadım”
Hakkı Önkal, AA muhabirine yaptığı açıklamada, türbelerin büyük ölçüde Türk geleneği olarak kabul edilebileceğini söyledi.
Önkal, “Mimarlık tarihimizde türbeler kıymetli bir yer tuttuğu için Anadolu Selçuklu periyoduna ilişkin türbeleri doktora tezi olarak hazırladım. Daha sonra da Osmanlı hanedanlarının türbeleri üzerinde çalışmalarımı sürdürdüm ancak benim çalışmalarımın büyük ölçüde tartısını türbeler teşkil etti. Bugüne kadar yayınladığım 100’e yakın eserler dikkate alındığında neredeyse yüzde 90’ı türbelerle ilgili. Bir bakıma kendimi türbelere adadım.” diye konuştu.
Emeklilik devrinde de çalışmalarına devam ettiğini anlatan Önkal, şunları söyledi:
“Emekli olduktan sonra baht tahminen de Atatürk Kültür Merkezi, “Osmanlı Hanedan Türbeleri” kitabımın 2. baskısını yapmak istedi. Yenilenmiş, düzeltilmiş, renkli fotoğraflarıyla desteklenmiş bu kitaplar yayımlandı. Bu ortada 2 periyot ortasındaki Beylikler devrinin eksik kalmış olmasından hareketle ‘Beylikler Zamanı Beyefendi Türbeleri’ biçiminde bir kitap hazırlamam önerildi. Yaklaşık 3 yıl süren çalışma sonunda yapıtı tamamladım. Ekim ayında da kitap yayınlandı.”
Prof. Dr. Hakkı Önkal, Beylikler periyodundaki türbelerde Kayseri ve Sivas’taki yapıtların daha dikkat cazibeli hoşlukta olduğuna tanıklık ettiğini belirterek, Batman’ın Hasankeyf ilçesindeki Zeynel Beyefendi Türbesi’ni ise “muhteşem” olarak nitelendirdi.
Böylesine değerli yapıtları tanıtmaktan duyduğu memnuniyeti lisana getiren Önkal, şöyle devam etti:
“Büyük ölçüde Anadolu’da gelişen Osmanlı devrini de kapsayacak formda türbe mimarisinin gelişimini, aşikâr başlı tiplerini, mimari özelliklerini, kitabelerini bu kitaplar sayesinde tanıtma fırsatını bulduğumu düşünüyorum. Bu hususa merak duyanlar büyük ölçüde türbe mimarisinin gelişimini bu kitaplarla takip etme imkanına sahip oldular. İster hanedan üyelerine sahip olsun ister beyefendilere ilişkin olsun bu türbelerin o periyodu net bir biçimde ortaya koyabilecek ve bu mimari gelişim sürecini çarçabuk anlamamıza imkan verecek yapılar olduğunu düşünüyorum.”
Hakkı Önkal, kitaplarının yayınlanmasını sağlayan Atatürk Kültür Merkezi yetkililerine teşekkür etti.
Kaynak: Anadolu Ajansı / Halil Fidan
Haberler.com
