Erken emeklilik milyonlarca çalışanın hayali olup “yaş, prim gün sayısı ve sigortalı olma süresi” koşullarını yerine getirenler bu hakkı elde eder. Çalışanlar, “yaştan, olağan ve erken” olmak üzere üç formda emekli olabiliyor. Bu kaidelerde aranan mühletler işe başlama tarihine nazaran bazen indirilerek farklı emeklilik seçenekleri sunulabiliyor. SSK’lı olanlarda birinci işe giriş tarihine nazaran yaş, prim ödeme gün sayısı, sigortalılık müddeti şartları tespit ediliyor. Kademeli yaşta birinci çalışma değer taşıyor. Emeklilikte aranan prim gün sayısının hesabında 18 yaş öncesi sigorta günleri de dikkate alıyor. Sıhhat nedeniyle “malulen ve engelli hakkıyla” emekli olunabilir. Yıpranmaya tabi olanlar, engelli çocuğu olan annelerin erken emeklilik bahtı var. Zarurî stajlar, mesleksel okullarda stajlardaki işe girişler emeklilik için dikkate alınmıyor. Staj sigortasından sonra doğum yapan bayanlar, tescil kaidesini yereni getirmiş kabul ediliyor. Erken emeklilikte merak edilenler şöyle:
YAŞTAN EMEKLİ OLMANIN ŞARTLARI NELER?
Birinci kere uzun vadeli sigorta kollarına prim ödenerek çalışılan gün giriş olarak kabul ediliyor. Emekli olabilmek için çalışma yılı, gün sayısı, yaşın dolması zarurî. Yaştan emeklilik sigortalı olunan tarihe nazaran değişiyor.
18 YAŞ ÖNCESİ YATIRILAN SİGORTA PRİMLERİNİN EMEKLİLİKTE BİR TESİRİ VAR MI?
Bu yaştan evvelki mühletlere ilişkin sigorta günleri kaybolmaz, emeklilikte aranan prim gün sayısında hesaba katılır. Bu yaştan evvelki çalışmaların emekliliğe tesirinde Nisan 1981 tarihi kıymet taşıyor.
YIPRANMAYLA EK PRİM EMEKLİLİK GETİRİYOR MU?
Çimento, cam, kurşun, demir ve çelik fabrikaları, yeraltı işleri, askeri misyonlarda, emniyet başta olmak üzere 45 iş konulunda yıpranma nedeniyle erken emekli olunabiliyor. Bu mesleklerde çalışanlar için ödenen primler daha fazla kabul ediliyor ve yaş koşulunda indirim yapılıyor. Ağır bir meslekte çalışıyorsanız yıpranma hissesi ile erken emeklilik mümkün olabiliyor.
YIPRANMA HİSSESİ FİİLİ HİZMETTEN SAYILIYOR MU?
Yıpranma hissesi fiili hizmetten de sayılıyor. Bu mesleklerde her yıla 90 gün ek fiili hizmet artışı eklenmesi durumunda bir yıl çalışan 15 ay çalışmış kabul ediliyor. Olağanda emeklilikte temel olan 360 gün sayısı fiili hizmet artışı ile her yıl 360 gün ile birlikte 60-180 gün ortasında farklı oranlarda prim sayısı ekleniyor. Fiili hizmet mühleti artırımı olarak da bilinen yıpranma hakkından 45 iş kolu faydalanabiliyor.
MEMURLAR VE ÇALIŞANLAR İÇİN YIPRANMA HİSSESİ NASIL HESAPLANIYOR?
Eylül 1999’dan evvel hizmette bulunan bir kamu çalışanın yıpranma hissesinin tamamı emeklilik mühletinden düşer. Bu tarihten evvel başlayan memurun yıpranma hissesinin yarısı da emeklilik yaşından indirilir. Yıpranma hissesi hem emekli aylığını hem de ikramiyeleri olumlu tarafta tesirler. Emekçilerde de yıpranma yapı, eklenen prim gün sayısının yarısı kadar mühlet çalışanın emekli olabilmesi için doldurulması gerekli olan yaştan düşürülür. Emekçinin yıpranma hissesi kapsamında olan işlerde en az 3 bin 600 gün çalışmış olması gerekiyor.
Emeklilik açısından birinci kez sigortalı olarak çalışılmaya başlanan tarihte nüfus kaydındaki doğum tarihi geçerli olacak. Birinci kez çalışmaya başladıktan sonra mahkeme kararıyla yapılan düzeltmeler emeklilik süreçlerinde geçerli kabul edilmiyor. Sigortalı olunan tarihten evvel yapılan yaş büyütmeleri emeklilik açısından kabul ediliyor.
DOĞUM, ASKERLİK BORÇLANMASINA GİTMEK VERGİ AVANTAJI SAĞLAR MI?
Yurtdışı borçlanma, doğum, askerlik üzere hizmet borçlanmasıyla sigorta gün sayıları artırılabilir. Bu kapsamda sigorta primlerini borçlanma yoluyla ödeyenler işyerine başvurarak ödedikleri borçlanmaya ait primlerin gelir vergisinden indirilmesini talep edebilir.
STAJ SİGORTASI DOĞUM BORÇLANMASINDA DİKKATE ALINIR MI?
Eğitim periyodunda yapılan stajlar emekliliğe temel olan uzun vadeli sigorta primi olarak ödenmiyor. Bu nedenli sigorta başlangıcı kabul edilmiyor. Fakat doğum borçlanmasında başlangıç olarak kabul ediliyor. Staj sonrası doğum yapan bayan çalışanlar, tescil kaidesini yerine getirmiş kabul ediliyor.
YAŞ TAHSİSİNİN EMEKLİLİĞE TESİRİ VAR MI?
Nüfusa geç kayıt, memur yanılgısı, kayıtların yangında ziyan görmesi üzere nedenlerle nüfustaki yaş gerçek yaşı yansıtmayabiliyor. Mahkeme kararıyla düzeltilmesi durumunda tespit edilen yaşın toplumsal güvenlik hukuku açısından kullanılması kelam konusu olabiliyor. SSK sigortalılarının emekli olacağı yaş birinci sigortalılık tarihine nazaran hesaplanıyor, Bağ-Kur sigortalıları için yaş şartı Haziran 2002 tarihinde bayanların 20 yılı (7200 gün) ve erkeklerin 25 yılı (9 bin gün) doldurmasına kalan müddete nazaran belirleniyor. SGK’nın 2011’deki genelgesiyle birinci kez malullük, yaşlılık, mevt sigortalarına tabi oldukları tarihte, doğum tarihlerinin temel alınacağı düzenlendi.
ÇOCUĞUMA KÜÇÜK YAŞTA SİGORTA YAPTIRMAMIN ERKEN EMEKLİĞE KATKISI OLUR MU?
Emekli aylığına hak kazanma şartları 18 yaş öncesi işe giriş tarihine bakılmadan emeklilik yaşı, gereken prim gün sayısı ile tespit ediliyor. Küçük yaşta yapılan sigortalılık prim günleri geçerli olmakla birlikte birinci sigortalılık tarihini etkilemez. Lakin bayanlarda 20 yıl, erkeklerde 25 yıl olan mühlet kuralının belirlenmesinde sigortalının 18 yaşı doldurduğu tarih sigortalılık başlangıç tarihi olarak dikkate alınmıyor. 18 yaş dolmadan evvelki müddetler için ödenen malullük, yaşlılık, vefat sigorta primleri yalnızca prim ödeme gün sayılarının hesabına dâhil ediliyor.
Meslek okulları ve zarurî stajlar emeklilikte dikkate alınmıyor. Staj yapılırken yaşlılık sigorta koluna prim yatırılmıyor. Bu nedenle hesapta dikkate alınmıyor.
BİRDEN FAZLA SSK NUMARASI OLMASI SORUN YARATIR MI?
Birden çok SSK numarası önemli ıstıraplara neden olabilir. Emeklilik öncesi kesinlikle sicil numaralarının birleştirilmesi gerekiyor.
SIHHAT PROBLEMLERİ NEDENİYLE ERKEN EMEKLİLİK MÜMKÜN MÜ?
Toplumsal güvenlik mevzuatına nazaran sıhhat sıkıntılarıyla ilgili olarak “malulen ve engelli hakkıyla” emeklilik mümkün.
Haber7
