ABD’nin eski Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey, Suriye’de Türkiyesiz bir tahlil ihtimalinin bulunmadığını söyledi. Jeffrey, “Türkiye olmaksızın Suriye de bir tahlil olamaz. Bu da ABD ile Türkiye’nin iş birliğini zarurî hale getiriyor. Esed hayatta kalmaya çalışıyor. Hiçbir formda mutabakata varmıyor. İdarede kalmak tek istediği şey. Yıkıntının yöneticisi olmayı tercih ediyor. Suriye idaresi uyuşturucu ticaretini finanse ediyor. Bu formda kendi askeri kuvvetlerinin finansmanını sağlıyor. Ekonomik olarak üstünlük kazanmaya çalışıyor” dedi.
Ortadoğu Araştırmaları Merkezi (ORSAM) tarafından düzenlenen “Suriye’nin Geleceği: Türkiye ve ABD Perspektifi” başlıklı panelde konuşan Jeffrey, Suriye’nin bütün dünya için harikulâde önemli ve tehlikeli bir husus olduğunu belirterek “Şu anda Ortadoğu’da yaşanan en önemli çatışma. İran, Rusya, ABD, Türkiye ve en azından hava kuvvetleriyle İsrail, Suriye konusuna dahil bulunmakta.” değerlendirmesinde bulundu.
“İRAN, RUSYA TARAFTARI KÜMELER ALANDA ÇATIŞMALAR YARATTILAR”
Jeffrey, Suriye’de 12 milyon insanın yerinden edildiğini, bu insanların yaklaşık yarısının yaşadığı Türkiye’nin çok büyük gayret gösterdiğini belirterek, yaşananların insani bir felaket olduğunu ve global manada da bir probleme yol açtığını söz etti. Suriye’deki mevcut durumu pahalandıran Jeffrey, “3 yıldır aslında donmuş bir çatışma var. Alanda aslında çok fazla bir değişiklik yok. Ne yazık ki trajik olarak birkaç ay evvel birtakım sorunlar oldu. İran, Rusya taraftarı kümeler alanda birtakım çatışmalar yarattılar. Lakin onun dışında 2018’den beri Türkiye’nin yaptığı bir harekat sonrasında durumda bir değişiklik yok.” yorumunda bulundu.
“ESED, ÜLKEYİ TEKRAR YAPILANDIRMAYA KARŞI”
Bölgede yer alan aktörlerin durumlarını kıymetlendiren Jeffrey, “Esed basitçe hayatta kalmaya çalışıyor. Hiçbir halde muahedeye varmıyor. Ülkesine insanların geri dönmesini sağlayacak, paranın akmasını sağlayacak teklifleri kabul etmiyor. İdarede kalmak tek istediği şey. Yıkıntının yöneticisi olmayı tercih ediyor. Ülkeyi yine yapılandırmaya karşı.” dedi.
“RUSYA EKONOMİK OLARAK BATMIŞ BİR YAPIDAN FAYDALANMAK İSTİYOR”
Rusya’nın Suriye ve bölge üzerinde çok önemli tezleri ve istekleri olduğunu aktaran Jeffrey, bu eğilimin değerli ziyanlara neden olabileceğini kaydederek, “Rusya ise daha evvel düşündüğü biçimde ekonomik olarak batmış bir yapıdan faydalanmak istiyor. Orada kendi ordusunun birtakım güçlerini oluşturmak istiyor. Kendisine dost bir idareyle orada var olmak istiyor.” değerlendirmesinde bulundu.
“LÜBNAN KUKLA TARAFINDAN YÖNLENDİRİLİYOR, BUNUN SURİYE’DE OLMASINI İSTİYORLAR”
İran’ın Suriye üzerindeki maksatlarından de anlatan Jeffrey, Tahran idaresinin Batı sistemine karşı olarak bölgede baskın bir güç olmak isteğine vurgu yaparak Suriye sıkıntısının çözülmemesinin İran’ın bölgedeki talihini artırdığını belirtti. ABD’nin ise sıkıntıyı 3 farklı düzeyde ele aldığını kaydeden Jeffrey, İran ve Rusya’nın yaptığı savaş hatalarının, kimyasal silah kullanımlarının ve güvenlik sisteminin altüst edilmesinin en üst noktadaki alarm düzeyi olduğunu kaydetti. Bir sonraki düzeyin mevcut insani kriz olduğunu belirten Jeffrey, son olarak İran’ın Suriye’de ikinci bir Lübnan yaratmaya çalıştığına dikkat çekerek, “Lübnan yıkılmış bir devlet. Bir kukla tarafından yönlendiriliyor. Bunun Suriye’de olmasını istiyorlar.” dedi.
“TÜRKİYE KENDİNİ SAVUNMAK DURUMUNDA KALIYOR”
Türkiye’nin güvenlik sıkıntıları nedeniyle bölgeden ayrılmak istemediğini kaydeden Jeffrey, “Türkiye hududu boyunca kendini savunmak durumunda kalıyor. PKK sorunu çok önemli bir problem. Türkiye’de 3 milyondan fazla mülteci var ve İdlib’de şu an 3 milyon kişi bulunuyor.” formunda konuştu.
“ESED TERÖRİSTLERİ TEŞVİK EDİYOR”
Suriye rejimi cephesindeki gelişmeleri kaydeden Jeffrey, “Suriye’de DEAŞ’ın öldürdüğü askerler kelam konusu. Zira Esed bu teröristleri teşvik ediyor, yer hazırlıyor. Suriye idaresi uyuşturucu ticaretini de finanse ediyor. Bu biçimde kendi askeri kuvvetlerini finansmanını sağlıyor. Ekonomik olarak üstünlük kazanmaya çalışıyor.” tabirlerini kullandı. ABD’nin Suriye siyasetinin bir evvelki idaresine kıyasla çok fazla değişmediğini, eski ABD Dışişleri Bakanı John Kerry’nin 6 yıl evvel yapmaya çalıştıklarının devam ettiğini gözlemlediğini kaydeden Jeffrey, “ABD şu anda kayıt altında açık bir formda Suriye siyasetini söz etmiş değil. Benim idareye naçizane tavsiyem bence bu bölge siyaseti açık bir biçimde söz edilmelidir ki başka tüm ülkeler de durum alabilsinler.” dedi.
“SURİYE’DE TÜRKİYESİZ TAHLİL OLMAZ”
Sıkıntının çok boyutlu olarak ele alınarak tahlilin tüm taraflara yarar sağlaması gerektiğini tabir eden Jeffrey,”Türkiye olmaksızın Suriye de bir tahlil olamaz. Bu da ABD ile Türkiye’nin iş birliğini zarurî hale getiriyor.” dedi. Panelin açılış konuşmasını yapan ORSAM Lideri Prof. Dr. Ahmet Uysal, Arap Baharı periyodunda Suriye toplumunun beklediği ekonomik ve siyasi ıslahatların gerçekleşmediğini söz etti.
Düşme noktasına gelen Suriye rejiminin Lübnan, DEAŞ, İran üzere güçler tarafından kurtarıldığını belirten Uysal, “Batılı güçler Suriyelileri yüzüstü bıraktı. Bilhassa Obama idaresi kimyasal silahlar üzere teşebbüsleri göz arkası ettiler. PKK üzere PYD üzere kimi kısaltmalara sahip oluşumları göz arkası ettiler. Aslında DEAŞ’ın oluşumuna yer hazırladılar. Ve bütün bu yapılar günün sonunda birbirleriyle çatışmaya başladılar.” değerlendirmesinde bulundu.
Haber7
