Ünlü şair, müellif ve fikir adamı Sezai Karakoç, 88 yaşında Hakk’a yürüdü.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan; şair, muharrir ve fikir adamı Sezai Karakoç’un vefatı münasebetiyle toplumsal medya hesabından başsağlığı iletisi paylaştı.
Erdoğan iletisinde, ” Fikirleriyle kuşaklara yol gösteren, edebiyatımızın, niyet dünyamızın, ülkemizin büyük mütefekkiri, “Diriliş Şairi” Sezai Karakoç Beyefendi’nin vefatını derin bir teessürle öğrendim. Merhuma Allah’tan rahmet, ailesine, sevenlerine ve Milletimize başsağlığı diliyorum.” tabirlerine yer verdi.
VEFAT NEDENİNE AİT AÇIKLAMA!
Haber7 Müellifi Türkiye Muharrirler Birliği İstanbul Lideri Mahmut Bıyıklı, Üstad Sezai Karakoç’un vefat nedenine ait açıklama yaptı.
Toplumsal medya hesabından açıklama yapan Bıyıklı, ”Arayıp soran dostlar için şu bilgiyi vereyim. Üstad Sezai Karakoç Kovid sebebiyle değil yaşlılığa bağlı geçirdiği rahatsızlık sebebiyle konutunda vefat etmiş. Kimseye yük olmadan Rabbimize emaneti teslim etmiş. Hayatı boyunca ahlakını kuşandığı Efendimize komşu olsun İnşallah…” tabirlerini kullandı.
SEZAİ KARAKOÇ’UN “EN SEVGİLİ” ŞİİRİ
Senin kalbinden sürgün oldum birincinin
Bütün sürgünlüklerim bir bakıma bu sürgünün bir süreği
Bütün merasimlerin şölenlerin ayinlerin yortuların dışında
Sana geldim ayaklarına kapanmaya geldim
Af dilemeye geldim affa layık olmasam da
Uzatma dünya sürgünümü benim
Güneşi bahardan koparıp
Aşkın bu en onulmazından koparıp
Bir tuz bulutu üzere
Savuran yüreğime
Ah uzatma dünya sürgünümü benim
Birçok yorulduğum ayakkabılarımdan değil
Ayaklarımdan belirli
Lambalar eğri
Aynalar akrep meleği
Vakit çarpılmış atın son hayali
Mesken miras değil mirasın hayaleti
Ey gönlümün doğurduğu
Büyüttüğü emzirdiği
Kuş tüyünden
Ve kuş sütünden
Geceler ve gündüzlerde
İnsanlığa anıt üzere yükselttiği
Sevgili
En sevgili
Ey sevgili
Uzatma dünya sürgünümü benim
Bütün şiirlerde söylediğim sensin
Suna dedimse sen Leyla dedimse sensin
Seni saklamak için manzaralarından faydalandım Salome’nin Belkıs’ın
Boşunaydı saklamaya çalışmam öylesine aşikarsın bellisin
Kuşlar uçar senin gönlünü taklit için
Ellerinden devşirir bahar çiçeklerini
Deniz gözlerinden alır sonsuzluğun haberini
Ey gönüllerin en yumuşağı en derini
Sevgili
En sevgili
Ey sevgili
Uzatma dünya sürgünümü benim
Yıllar geçti saban olumsuz iz bıraktı toprakta
Yıldızlara uzanıp daima seni sordum gece yarılarında
Çatı katlarında bodrum katlarında
Gölgendi gecemi aydınlatan eşsiz lamba
Daima Kanlıca’da Emirgan’da
Kandilli’nin kurşuni şafaklarında
Seninle söyleşip durdum bir ömrün baharında yazında
Artık onun apansızın gelen sonbaharında
Sana geldim ayaklarına kapanmaya geldim
Af dilemeye geldim affa layık olmasam da
Ey çağdaş Kudüs (Meryem)
Ey sırrını gönlünde taşıyan Mısır (Züleyha)
Ey ipeklere yumuşaklık bağışlayan merhametin kalbi
Sevgili
En sevgili
Ey sevgili
Uzatma dünya sürgünümü benim
Dağların yıkılışını gördüm bir Venüs bardağında
Köle üzere satıldım pazarlar pazarında
Güneşin sarardığını gördüm Konstantin duvarında
Senin hayallerinle yandım düşlerin civarında
Gölgendi yansıyıp duran bengisu pınarında
Vefat fikrinin beni sardığı şu anda
Verilmemiş hesapların endişesiyle
Sana geldim ayaklarına kapanmaya geldim
Af dilemeye geldim affa layık olmasam da
Sevgili
En sevgili
Ey sevgili
Uzatma dünya sürgünümü benim
Ülkendeki kuşlardan ne haber vardır
Mezarlardan bile yükselen bir bahar vardır
Aşk celladından ne çıkar madem ki yar vardır
Yoktan da vardan da ötede bir Var vardır
Daima hata bende değil beni yakıp yıkan bir nazar vardır
O müziğe özenip söylenecek mısralar vardır
Sakın mukadderat deme yazgının üstünde bir mukadderat vardır
Ne yapsalar boş göklerden gelen bir karar vardır
Gün batsa ne olur geceyi onaran bir mimar vardır
Yanmışsam külümden yapılan bir hisar vardır
Mağlubiyet yenilgi büyüyen bir zafer vardır
Sırların sırrına ermek için sende anahtar vardır
Göğsünde sürgününü geri çağıran bir damar vardır
Senden ümit kesmem kalbinde merhamet isimli bir çınar vardır
Sevgili
En sevgili
Ey sevgili
SEZAİ KARAKOÇ KİMDİR?
BİRİNCİ ÇOCUKLUK YILLARI
Sezai Karakoç, 1933 yılında Ergani’de doğdu. Erganililerin deyişiyle “gülan” yani mayıs ayında. İsmi babası tarafından Muhammed Sezai diye konsa da nüfusa kazara kaydedildi.
Dedeleri sipahi ağalarıydı. Savaşlarda kendilerine beratlarla timarlar bağlanmış. İsimleri çoğunlukla Halil, Kasım ve Yasin’dir. Hakikaten babasının ismi da Yasin’dir. Namazında, niyazında, dindar bir zattır. Manifaturacılık ve tuhafiyecilik üzere işlerle uğraşmış…
Annesi Emine Hanım ise, aslen Karakoçan’ın Gökdere bölgesinden Ergani’ye yerleşmiş bir aileye mensuptur.
Sezai Karakoç’un doğduğu Ergani, Osmaniye ve Kale isminde mahalleleri olan yeni Ergani’dir.
Meskenleri, kasabanın ortasında bir yerdedir.
Şimdi bir-iki yaşlarındayken aile, Maden’e taşınır.
Bakırdan kurulmuş bir kasabayı andıran Maden’i, “Orada bir su varmış, beyaz zinciri daldırdığınızda sarı olurmuş. Oradan getirilen bir şişe dolusu su adeta taş üzere ağır gelirmiş. Bu su, öylece akıp giden su, bakır eriğiymiş” cümleleriyle anlatır.
İçindeki sanat kıvılcımlarının birinci kere alevlendiği yer de Maden’dir. Konut, birtakım odaları kullanılmayacak kadar geniştir. Bilhassa kızlar ortasında cin söylentileri dolaşıyor… Bir gün, meskende yalnızken, yarı karanlıkta, son derece renkli ve süslü elbiseler giyinmiş cinler görüyor (ya da o denli sanıyor). Cin taifesi, düğün yapıyor, gelin götürüyormuş… Bu anekdotu aktarırken, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın da birinci sanat zevkini Maden’de, iki-üç yaşlarındayken, bir kış günü pencereden seyrettiği kar yağışıyla, kendisinin de cin olayıyla sanatın birinci ipuçlarını tanımaya başladığını söyler.
Maden’de üç yıl oturduktan sonra tekrar Ergani’ye dönerler. Konutlarının önü bağ, gerisi bahçedir. Kuzey tarafında Zülküfül Dağı vardır.
Günler birbirini izler, mevsimler değişir.
Yaz geceleri toprak damlarda uyurlar. Parlak yıldızlarla dolu gökyüzü Sezai’nin gönlünde yer edinir. Uzun kış geceleri, yemişler eşliğinde dinlenen gazavatnameler, siyer-i nebiler Diriliş düşüncesinin tohumlarını oluşturur zihninde.
Güzler bağ bozumlarıyla gelir. Baharda ağaçlar yeşillenir. Tomurcuklar patlar. İri güller güneşe döner.
Gün gelir ve ikinci dünya savaşı kapıyı zorlamaya başlar. O günlerin Türkiye’sinde tablo pek de olumlu değildir:
Bir kıtlık, bir yoksulluk ki, buğday yok. Haliyle ekmek de… Evvel beyaz francalar çekiliyor, ekmeğin yüzü günden güne esmerleşiyor, kararıyor. Somunlar, simsiyah. Bu yetmezmiş üzere karneye bağlanıyor. Çocuk için başka, büyük için başka gramajda ekmek! Arpa da kalmamış ki, buğdaya katasın. Buğday, bir varmış, bir yokmuşa karışmış. Kımıl, onu yiyip-bitirmiş. Halk, darıya da razı. Onun ak olanı bulunsa… Meğer yerini kızılına bırakmış… Durumlar vahim… Fırın önlerinde itişip-kakışmalar. Çoluk, çocuk, yaşlı, genç beşerler… Bu bir yana, köylerde, kasabalarda kol gezen ölümcül hastalıklar ne olacak? Ya göz açtırmayan tek parti rejimi! Ufku sarmış kara bulutlar! Memleketin üstüne çöreklenmiş bu denli âfet!
Bu günlerde Piran’a taşınırlar.
Piran, şiir gibi, türkü üzere. Kara incir, nar, kavun, menengüç diyarı.
İnsanları saf, iyi kalbli. Çocuklar, Pir Said’i evliya üzere anlatıyor.
Burada geçen bir olayı anlattığı anısı, o periyodun enteresan bir fotoğrafını verir:
Ağabeyiyle bir kamyonda gidiyorlar. Bir jandarma. Kucağında kocaman bir radyo var. Bir orta, kamyonu durdurur. Oysa, meşeliklerin ortasında gözüne, iki küçük çocuk ilişmiş… Elleriyle, başlıklarını (köylülerin ‘terlik’ dediği mahalli serpuşu) saklıyorlar. Jandarma başlıklarını alıp, bıçakla ikiye bölüyor. Kızarak gitmelerini söylediğinde, uçarcasına gözden kayboluyorlar. Sezai Karakoç, olayın devamında şöyle diyor: “İşte size 1939 yılından tam otantik bir tablo: Jandarmanın şapka kanunu uygulaması. Güya o yerli serpuş, şapka kanununa karşıtmış. Halbuki kendi elleriyle dokudukları ve tahminen bin yıldır giydikleri bir şeydi o başlık. Ne yapsalardı yani? O çocuklar, başlarına melon şapka mı geçirselerdi?”
EVVEL ‘İHTİYAT’ SINIFI
Sezai Karakoç, 1938’de okula başlar. Evvel “ihtiyat sınıfı”nda okur.
Sınıfı şöyledir: Ortada, içi kum dolu kocaman bir masa. Öğrenciler etrafında dizilip ders yapıyor. Kuma, yazarak harfleri tanıyorlar. Birer deste de çöpleri var. Saymayı da bunlarla öğreniyorlar. Sınıfta sıra, sandalye yok. Fakat bir soba var; ortalığı dumana boğuyor.
Kuma formlar yazmak da iş mi? Okuma-yazmayı aslında biliyor.
Derken bir gün müdür, onu odasına çağırıp imtihan ettikten sonra, birinci sınıfa geçtiğini söylüyor.
Bir gün eski yazımızı öğrenmek istiyor. Bu niyetini babasına açıyor ve yardımcı olmasını istiyor. Yasin Efendi’nin vakti yok… Bu sefer annesine söylüyor. O da pek ilgilenmeyince sonunda kendi başına öğrenmeye karar veriyor. Konutta bulunan birkaç eski kitaptan birkaç gün içinde öğreniyor. O kitapların ortasında bulduğu tarihi bir romanı da alıp okuyor.
Ergani’de yalnızca bir ilkokul vardır. Ortaokul ve lise için Diyarbakır’a gitmek gerekiyor. Bu da çocuğunu okutan ailelere maddi açıdan ağır geliyor. Okulu bitirdiği yıl, bir tanıdığın tavsiyesiyle ‘parasız yatılı’ imtihanlarına giriyor.
ORTAOKUL, LİSE VE FAKÜLTE YILLARI
Diyarbakır! Birinci gördüğünden itibaren sevmeye başlamış, ona gönülden bağlanmış…
Yazı ve şiirlerinde gâh Diyarbekir, gâh Amid diye uzun uzun yer alır bu buram buram tarih kokan kent. Ona dair hiçbir şeyi es geçmez. Değişik istikametlerini anlatır.
Diyarbekir, Halid bin Velid’ten izler taşıyor.
Taşları, sizinle konuşur güya, söylediklerinizi anlar.
Surlar ne harika. Ay aklığındaki ve gece karalığındaki taşlardan yapılmış cami… Ayaklı Minare, Ulucami. Ve her geçtiği yeri yeşile boyayan Dicle. Çarşılarda, çıngıraklar eşliğinde satılan meyan şerbetleri…
Parasız yatılı imtihanına girer ve Diyarbakır’ın ruhuna bıraktığı hoş izlenimlerle Ergani’ye döner.
Haftalar sonra okullar açılır. Lakin imtihandan ses yok… Sonuçları öğrenmek için tekrar Diyarbakır’a sarfiyat. İmtihan konusunda beklediği karşılığı alamayınca ortaokula devam eder. Matematik öğretmeni Ziya Gökalp’in ağabeyi İlhan Bey’dir.
Birkaç gün müdüre çıkar. Birçok sürpriz gelişmeden sonra sonuçta imtihanı kazandığı anlaşılır.
Yeni okulu, Maraş Ortaokulu’dur.
Maraş’a bir gece vakti trenle hareket ediyor. Annesiyle babası, istasyondan onu yaşlı gözlerle uğurluyor.
Okul, büyük, taş, kaloriferli bir binadır.
Sezai Karakoç, ders dışında diğer kitaplar da okur. Attar’ın “Pendname”si mesela. Yemekhane nöbetinde bitirir. Ortaikideyken, bir arkadaşı meskenlerinde çok kitapları olduğunu söyler ve bir gün birlikte konuta sarfiyatlar. Bir Mesnevi şerhi, bir de farsça öğreten bir kitap alır oradan.
Bir gün Türkçe hocası, birinci kompozisyon imtihanından sonra onu ayağa kaldırıp: “Bu arkadaşınıza iyi bakın, ilerde…” diye başlayan cümlelerle iltifat ve övgülerde bulunur.
Hocası, Namık Kemal’le ilgili bir konferans vermesi için onu görevlendirir. Konferansa çok iyi hazırlanır ve verdiğinde, büyük ilgiyle karşılanır.Hürriyet Kasidesi’ni ezbere okur.
Okumaya karşı duyduğu büyük sevgi o denli şiddetlidir ki, kitapları içercesine okudukça, susuzluğu daha çok artmaktadır. O yaştayken İsmail Habib Sevük’ten, Sarıklı İhtilalci Ali Süavi’ye, Arif Nihat Asya’dan Cahit Sıtkı’ya kadar kaç müellif ve şairin yapıtlarını büyük bir şevkle okur. Birtakım mecmualardan de haberdardır: Hakka Yanlışsız, İlah Kulu, İslamiyet, Sebilürreşat, Orhondan Sesler, Altınışık, Kızılelma… Lakin hiçbir mecmua tam manasıyla, onu tatmin edecek nitelikte değildir. Ta ki, bir cumartesi günü çarşıda
gezerken dikkatini çeken afişi görüne kadar… Duvardaki bu afişte yakında Büyük Doğu’nun “bir nar-ı beyza” üzere çıkacağı yazmaktadır. Büyük Doğu’yu bu ilanla tanır.
Yakın arkadaşlarından birisi, dayısında bulunan Büyük Doğu ciltlerini getirir ona.
Onları tek tek gözden geçirir. O vakte kadar, üzerine titreyerek herkesten sakladığı İslam inancı, Büyük Doğu’yu tanımakla daha da parlamıştır.
BİRİNCİ ŞİİRİ: ERGANİ
Birinci şiirini, ortaokuldayken müellif. Bir yaz tatilinde bahçede otururken, ilham sağanağına tutulur. Sözleri, hiç düzeltme yapmadan geldikleri üzere kağıda geçirir. Kimseye göstermeden yırtıp attığı bu şiirin ismi, Ergani’dir. Ancak şiir okuyup yazmasına karşın, şair olmak üzere bir ideali yoktur. Bilim alanında ilerlemek istiyor… İslam dinini öğrenmek ve bu alanda er üzere çalışmaktır biricik gayesi.
VE GAZİANTEP LİSESİ…
Ortaokuldan 1947 yılında mezun olur. Fikir ve ilgileri günden güne genişlemektedir. Batı edebiyatını merak eder. Shakespeare’in piyeslerini, Duhamel’in birtakım yapıtlarını, Andre Gidê’ın “Dünya Nimetleri”ni, Werter’i ve öbür kitapları süratle okur.
Lisedeyken de Namık Kemal’i sınıfta anlatmak için görevlendirilir. İleride üniversitede de birebir hususta konferans verecektir.
Okulda içi dergilerle dolu bir oda keşfeder. Geçmiş yıllara ilişkin bu yığının içinde Dava, İnsan, Oluş, Varlık, İstanbul üzere mecmualar bulunmaktadır.
Okul tatile girdiğinde, hemşehrisi ve sınıf arkadaşıyla birlikte memlekete döner. Trende, İstanbul’dan gelen bir tanıdıklarına rastlarlar. İsim vermeden birkaç gün evvel İstanbul’da bir hemşerilerinin vefat ettiğini ve cenazesini kaldırdıklarını anlatır. Adam, adres belirtmez ancak tanım ettiği konut, onların meskenidir. Sonra asker ağabeyini kaybettiğini anlar. “Yüreğim yanarak, kara trenin penceresinden uzun mühlet dağlara, ovalara, yamaçlara, yarmalara, tünellere baktım durdum. Trenin ıslak kömür tozu, gözyaşlarıma karışıyordu” diye ateşten sözlerle anlatır bu anısını.
BİRİNCİ YAYINLANAN ŞİİRİ
Birinci yayınlanan şiirini lise üçteyken müellif. Mehmet Leventoğlu (M.L.) imzasıyla yazdığı bu şiiri, Büyük Doğu’ya gönderir. Bir mühlet sonra, “Dergiye gelen üçyüz şiirin ortasından seçilerek yayınlanmıştır” diye bir notla birlikte Büyük Doğu’da yer alır.
ANKARA’DA ÜNİVERSİTE YILLARI
Ankara Siyasal Bilgiler Fakültesi’ni 13. sırada kazandığını öğrenir radyodan. Şair, muharrir olmak niyeti olmadığı üzere, yönetimci, maliyeci ve hariciyecilik de düşünmüyor.
Siyasal Bilgiler Fakültesi’ne kaydını yaptırıyor. Fakülte, Ankara’da. Bir doruğun eteğinde. Bazen doruğa çıkıp ders çalışıyor. Fırsat buldukça da kütüphaneye gidiyor…
MEMURİYET VE ASKERLİK GÜNLERİNDEN BİRKAÇ KESİT
Siyasal Bilgiler Fakültesi’ni bitirdikten sonra Maliye Bakanlığında misyona başlar.
İstanbul’da, ailesiyle birlikte oturur. (Ailesi İstanbul’a göçmüş, lakin birkaç yıl sonra tekrar Ergani’ye dönmek zorunda kalacaklar). Maliye Müfettiş Muavini’dir (1956).
Ramazanlarda teravihlere babası ve kardeşleriyle birlikte Fatih Camii’ne masraf.
Beyoğlu Vergi Dairesi’nde vazifeye başlar (1964).
Tıpkı yılın baharında bir haftalığına Urfa’ya gidip döner. Döndükten sonra memuriyeten ayrılmayı düşünmeye başlar. Anadolu turnelerinin yazı çalışmalarını engellediği kanaatindedir. 11 Haziran günü istifa mektubunu Köprü altındaki bir posta kutusuna atar.
O yıl Yunus Emre ile Mehmet Akif kitaplarını muharrir.
Askerlik için başvurur. Yedek Subay Okulu’na gitmek üzere Ankara’ya hareket eder.
Maliyeci olduğundan levazıma verilir. Kur’adan Karaköse’yi çeker.
Kış-kıyamette Ağrı’ya masraf. Can Palas Oteli’nde kalır, birkaç yedek subayla birlikte. Ağrı dağının heybetli duruşunu seyreder vakit zaman. Kantin subayıdır. Askerlerle Erzurum’a sarfiyat, birliğin gerekli gereksinimlerini alır ve Ağrı’ya döner. Askerken Türkiye, 27 Mayıs ihtilalini bütün şiddeti ve dehşetiyle yaşamaktadır.
1961 yılında hazırlanan anayasa halkoyuna sunulur. 1961 Anayasasının referanduma sunulduğu gün müsaadeli olarak Mardin’in Derik ilçesindedir. Kardeşi orada vazifelidir. Babası da orada konuktur.
Diyadin Kaymakamı’yla Mülkiye’den arkadaşlar. Bir gün birlikte Doğubeyazıt’a masraflar. Karaköse’den uzaklaşınca güya “devler ülkesindedir.” Başı karlı, dumanlı dağlar. “Sanki yeryüzüne değil, gökyüzüne aittirler”. Karşısında Ağrı dağı. İnanılmaz bir büyüklükte… Çok heybetli.
KULLANDIĞI MÜSTEARLAR VE KİMİ ŞİİRLERİNE DAİR NOTLAR
Sezai Karakoç, birinci şiirini M.Sezai Karakoç diye imzalamıştır.
Sonradan yazı ve şiirlerinde, yalnız Sezai Karakoç imzasını kullanmıştır.
Vilayet yazısında müstearı M.L.’dir. (Mehmet Levendoğlu’nun kısaltılmışı). Levendoğlu, ailesinin lakabıdır. Mehmet Yasin isminin yanısıra (kendisiyle babasının isminden oluşur), Diriliş ve diğer müstearlar da kullanmıştır. Büyük Doğu’da birinci gençlik yıllarında hazırladığı kültür-sanat sayfasında, “Tahlilci” imzasıyla da yazılar yazmıştır.
Birinci yazılan şiirlerinden olmasına karşın, son devirlerde bütün şiirlerini topladığı “Gün Doğmadan” isimli kitabına aldığı şiirlerden biri “Yağmur Duası”dır. Yazılış tarihi 1951’dir. Mülkiye mecmuasında yayınlanmıştır.
“Rüzgâr” nişanlanma isteğiyle kaleme aldığı şiiridir.
“İp” isimli şiiri, evraklarının ortasında kaybolmuştur.
20 sayfalık “Makas” başlıklı şiiri de hiçbir kitabında yayınlanmadan evrakların ortasında yitip gitmiştir.
“Payıma Düşen Cumartesi” bitmeyen ve yayınlanmayan şiirlerden…
Fakültede derslere devam ederken yazdığı başka şiirler: Şehrazat, Karaçayın Türküsü, Danseden İki Kardeş, Kar Şiiri, Şahdamar.
“Yoktur Gölgesi Türkiye’de” şiirini annesinin mevtini izleyen devirde muharrir. Annesinin vefat tarihi 1957’dir.
Tunus’un bağımsızlık savaşı için yazdığı “Ötesini Söylemeyeceğim” isimli şiirini Cezayir bağımsızlık Savaşçılarına ithaf ederek günlük Büyük Doğu’da yayınlar.
1960’tan itibaren şiiri, ideolojik ve ferdî duyuş biçiminde iki çizgide gelişir.
Diriliş fikrinin olgunlaşması o yıllarda daha da sürat kazanmıştır.
‘Ben Kandan Elbiseler Giydim, Hiç Değiştirsinler İstemezdim” başlıklı şiiri, Sirkeci’deki Meserret Faciası’nın çabucak akabinde kaleme alınmıştır.
Meserret Kıraathanesi, Sezai Karakoç ve arkadaşlarının buluşup, oturup sohbet ettikleri, çay içtikleri bir yerdir. Orada çıkan patlamada kıraathanenin içinde 4, kapısının önünde 7 kişi hayatını kaybetmiştir. Olayın vukubulduğu gün, Sezai Karakaoç, yayınlamayı tasarladığı şiir kitabı evrakını da yanına alarak, randevulaştığı arkadaşlarıyla görüşmek üzere oraya sarfiyat. Kıraathanenin karşısındaki Tan Matbaası’nda 90 kilo dinamitin infilak etmesiyle ortalık adeta kıyamete döner. “Bu olay üzerine yazdığım “Ben Kandan Elbiseler Giydim, Hiç Değiştirsinler İstemezdim” isimli şiir, Sirkeci infilakı, mevt ve annemin anısı ortasında çağrışımlarla ilgi kuran bir şiirdir”.
Sirkeci infilakında darmadağın olmasına karşın, birinci şiir kitabını yayınlamayı başarır: “Körfez”.
ÇAĞDAŞ BİR LEYLA İLE MECNUN DENEMESİ: MONNA ROSA
Siyasal Bilgiler Fakültesi, ikinci sınıf öğrencisiyken bir şiir üzerinde çalışır. Ondokuz yaşındadır. Onu cezbeden bu şiirle “gül”, “bülbül” üzere mazmunları yine edebiyatımıza kazandırrmayı amaçlamaktadır. Bir tarafta derinlikten mahrum ve edebiyatımıza yabancı üzere duran Orhan Veli akımı edebiyat dünyasını istila etmiş. Hececiler’dense ses-seda yok. Sezai Karakoç, o devri şöyle tasvir ediyor: “Edebiyatımızın gül, bülbül üzere mazmunları alay konusuydu. Bütün kıymetler yere serilmiş üzere gözüküyordu. Kadın, ‘tak takıştır, sür sürüştür, muhallebiciye gel, piyasa vakti’ çerçevesinde algılanıyordu. Ben hecede ısrar ediyordum. Gül kavramını, tekrar diriltmenin gereğini düşünüyordum daima. Monna Rosa bu türlü doğdu. Çağdaş bir Leyla ile Mecnun denemesiydi bu. Bir gencin lisanından anlatılış halinde başladı şiir. Rose bilindiği üzere gül demektir. Böylelikle aşağılanan gül kavramını, tekrar gündeme getirmek istedim…”
Sınıfca, kır gezisindedirler. Arkadaşlarının ısrarıyla Monna Rosa’yı okur. Cevat Geray isimli arkadaşı şiiri ondan ister. O da verir. Sonradan onun Hisarcıların (Hisar Dergisi) etrafından olduğunu anlar. Cevat Geray, şiiri Sezai Karakoç’un isteği ve haberi olmadan Hisar’da yayınlatır.
Bu sıralarda fakültede Mülkiye isimli bir mecmua çıkar. Bu mecmuada “Sanatkârın Aşk Tarafı” isimli yazısı yayınlanır.
Memurluk periyodunda misyonlu olarak turnedeyken Cemal Süreya, Eskişehir’dedir. Mektuplaşırlar. Bir mektubunda ‘Balkon’ şiiri de vardır. Birkaç gün sonra Pazar Postası mecmuası gelir. Mecmuayı görünce şaşırır ve çok kızar. Balkon şiiri ve Cemal’e yazdığı mektuptan birtakım pasajlar orada yayınlanmış. Natürel, bunu Cemal Süreya’nın yaptığını anlar. Ona ağır bir mektup muharrir. Ancak birkaç gün sonra mektup geri gelir. Zira o öfke esnasında adresi eksik yazmıştır. Bu sefer, “Sana çok ağır bir mektup yazmıştım. Kızgınlıkla adresi eksik yazmışım. Geri döndü. Bir daha benden habersiz bunu yapma” diye müellif mektubunda.
“Değil, Pazar Postası üzere sol bir mecmuada, sağcı görünen, lakin tekrar de fikir ayrılığı bulunan mecmualarda bile şiirini yayınlatmayan benim Pazar Postası’nda görünmem, birinci anda bana bir facia üzere geldi.”
KIRAATHANELER VE MÜDAVİMLER
Beyoğlu’nda “Baylan Pastahanesi”ne masraf. Seyrek de olsa. Yazı ve şiirlerini Baylan’da müellif. Bazen Cemal Süreya ile masraflar. Fazıl Hüsnü Dağlarca ve kimi gençler de gelir bazen.
Beyazıt’ta ‘Bahar’ isimli pastahaneye kimi akşamlar uğrar.
Aksaray’da Bulvar Çay Salonu. Adnan Özyalçıner, Kemal Özer, Onat Kutlar, Hilmi Yavuz, İdeal Tamer de sık sık görünürler orada. Onat Kutlar’ı Gaziantep Lisesi’nden tanımaktadır. Dava Tamer, kolejde öğrenciyken. Görmesi için çeviriler getirmiş kendisine. Hilmi Yavuz’un babasıyla babası tanışmaktadır. Babası, Hilmi Yavuz’un babasından övgüyle bahsetmiş kendisine. Çermik’te misyon yapmış Hilmi Yavuz’un babası. “Bu yüzdendir ki” der, “Hilmi sonradan sol küme içinde oldu lakin, kullandığı imajlar İslami imajlardır, Güneydoğu Anadolu’nun İslamla kaynaşmış görüntüleridir”.
Büyük Doğu, günlük gazete olarak birkaç ay çıkar, yaz başlarında kapanır. O yıl, patlak veren Macar başkaldırısı sebebiyle yazdığı “Kan İçinde Güneş” şiiri İstanbul mecmuasında yayınlanır. Mehmet Kaplan da başyazısında o şiire değinir.
Beyazıt’taki son demlerini yaşayan Küllük kıraathanesi ve onun gibilerden, “doğuyla batı sentezi”, “hareketli”, “nev-i şahsına münhasır” diye kelam eder.
Geceleri, Beyazıt kahvelerinde okuma, yazma ve sohbet. Bazen Laleli Kahvesi’ne masraf arkadaşlarıyla. Tarihçi Mükrimin Halil Yınanç da kahvenin müdavimidir. Bir de Muzaffer Hoca (Muzaffer Özak) ve cemaati.
Bu sıralarda Beyazıt’ta, Marmara Kıraathanesi açılır. Burada isimlerinden kelam ettiği arkadaşlarından kimileri: “SBF’yi bitirdikten sonra İktisat Fakültesi’nde asistan olan Mehmet Genç, o vakitler şimdi öğrenci olan Mehmet Çavuşoğlu ve Erol Güngör gelirdi. Tekrar oraya devam edenlerden birçok arkadaşımız oldu. Cemal Hatiboğlu (Filozof Cemal), Hilmi Oflaz, Refik Demir ve Mehmet Levendoğlu (Yazıcıoğlu) ve daha birçok arkadaş. Giderek Marmara’da bizler, olaylar kızıştıkça birbirimizle daha yakın bir arkadaşlık kurmuş olduk. Siyasi, toplumsal olaylar bizi birbirimize yaklaştırmıştı. İhtilalden sonra bu daha da arttı.”
Yeni bir hareket kaçınılmazdır. Bir fikir ve edebiyat mecmuasıyla bu hareketin başlatılmasının gerektiği fikrine varır. Çünkü yeni bir jenerasyon gelmiştir. Ortam, yıllar öncesine göre çok değişmiştir. Yeni bir lisan ve üslup koşuldur.
Diriliş, birinci çıktığında ismi yadırganır. “Hortlama üzere dehşet duyanlar oluyordu ismi duyunca. Ya da güya yalnız amentüde bir öge olarak düşünülebilir üzere geliyordu onlara. Mecazi manada, tarihi manada dirilişi düşünemiyorlardı. “Basubadelmevt”in karşılığı olarak “diriliş” bulmuştum. “Ölümden sonra dirilme” manasına. Alışılmış ki, yalnızca metafizik manada değil, tarihi-sosyolojik manada da kullanıyordum. Diriliş’in masrafını maaşımdan karşıladım.”
Ramazan boyunca Diriliş’i, kutlu ayın manevi rahmeti içinde geceleri çalışarak çıkarmaya muvaffak olur. Diriliş’i lakin iki sayı çıkarabilir. Zira iki sayı çıkardıktan sonra turneye çıkmak zorunda kalır, turnede üçüncü sayıyı hazırlar. Ancak o ortada ihtilal olur.
Haber7
