Son dakika haberi… ABD Lideri Joe Biden’ın ‘Dünya’nın geleceği özgür ve açık bir Pasik’e bağlı!’ diyerek duyurduğu yeni savunma paktı AUKUS’un büyük sonuçları olacak. ABD, İngiltere ve Avustralya’nın odaklandığı ülke ise, ismi söylenmese bile herkes tarafından biliniyor: Çin.
Mutabakat diplomatik, teknolojik, güvenlik ve savunma iş birliklerinden oluşsa da en göze batan kısmı, Avustralya’ya nükleer denizaltı (nükleer yakıt ile çalışan, nükleer silah taşımayan denizaltılar) verilmesini sağlayacak ‘savunma’ tarafı.
Avustralya için, AUKUS, ABD’nin bölgede hali hazırda bulunan ‘Beş Göz Güvenlik Bloğu’ veya ‘Dörtlü’ gibi kümeleşmelerinin çok daha ötesine geçiyor. AUKUS, ABD’nin Avrupa’nın kaygılarından çok, gözünü Pasifik bölgesine çevirdiğinin ve bölgedeki en büyük tasa kaynağı olan Çin’e karşı oluşan memleketler arası cehpeleşmenin öbür bir göstergesi.
Üstelik, ABD’nin Çin’i köşeye sıkıştırmak için yaptığı bu atak, Nükleer Silahızlanma Anlaşması’ndaki çok kritik bir yasal boşluğu ortaya çıkardı. Bu yasal boşluk kullanılarak, hiçbir maddeyi ihlal etmeden atom bombasında kullanılan yüksek derecede zenginleştirilmiş uranyum üretilebiliyor.
“TÜRKİYE” PANİĞİ
Economist’in Savunma Editörü’nün bu yasal boşluğu kullanmasından korktuğu ülke ise, Türkiye… Shashank Joshi, Türkiye üzere ülkelerin nükleer denizaltıları atom bombası üretimine giden dikensiz bir yol olarak görebileceklerini lisana getirdi.
ÇARPICI TAHLİL
The Economist’in Savunma Editörü Shashank Joshi, The Economist İstihbarat Servisi’nin resmi bir podcast’inde Jason Palmer’a verdiği kelamlı demeçte şu tabirleri kullandı:
“Liderler, bu yeni savunma paktını (AUKUS) duyururken hiçbiri Çin’den bahsetmedi. Tekrar de herkes bütün bu gelişmelerin Çin ile ilgili olduğunu biliyor. Kurulan müttefiklik, Asya’da Çin’in yükselişinden kaynaklanan ve paktın üç ülkesi, Avustralya, İngiltere ve ABD tarafından paylaşılan endişeyi yansıtıyor.
Avustralya; ABD, İngiltere, Fransa, Hindistan, Rusya ve Çin’in akabinde dünya üzerinde nükleer (yakıtla çalışan) denizaltı kullanabilen 7. ülke olacak. Lakin bu teşebbüs, Avrupalı müttefikler ve bilhassa de kendisinden kapalı yürütülen Fransa için makûs haber manasına geliyor.
Tüm bunlara karşın, yeni kurulan AUKUS paktındaki en göze batan şey elbet ki ‘Nükleer Denizaltı Anlaşması’. Çünkü, İngiltere Ulusal Güvenlik Danışmanı’nı, AUKUS’u ‘On yıllardan beri savunma kabiliyeti üzerine milletlerarası iş birliği alanında yapılan en değerli anlaşma’ olarak betimliyor.
NÜKLEER SİLAHSIZLANMA MUTABAKATINDAKİ BOŞLUK
Avustralya, nükleer bir güç santraline sahip olmadan, nükleer bir denizaltıya sahip olacak olan dünyadaki birinci ve tek ülke. Nükleer denizaltıların sağladığı askeri avantajlardan bahsetmiştim. Nükleer silah kullanacak kapasitesi olmayan, yalnızca nükleer güç ile itki sağlayan bu denizaltıların gözden kaçırılmaması gereken tarafı ise, ne olursa olsun ‘nükleer’ olmaları.
Nükleer denizaltılarda yakıt olarak kullanılan şey temelde ‘zenginleştirilmiş uranyum’. Üstelik, İngiliz ve Amerikan imali nükleer denizaltılarda bu yakıt ‘yüksek derecede zenginleştirilmiş uranyum’. Ve bu, nükleer bombanın içine koyulan şeyin ta kendisi.
‘TÜRKİYE, BUNU ATOM BOMBASI YAPMAK İÇİN BİR YOL OLARAK GÖREBİLİR’
Yani, nükleer silahsızlanma konusunda AUKUS’un büyük tesirleri olacak. Nükleer Silahsızlanma Mutabakatı, nükleer silahlara sahip olmayan ülkelerin, nükleer bomba üretmesini yasaklıyor; lakin, içinde yakıt olarak ‘yüksek derecede zenginleştirilmiş uranyum’ kullanılacak nükleer denizaltıların üretilmesini yasaklamıyor.
Yani aslında burada yasal bir boşluk var.
İnsanların, Avustralya’nın nükleer bir bomba yapmanın peşinde olmasından endişelendiğini sanmıyorum. Bu telaş daha çok, öteki ülkelerin; tahminen Türkiye’den, bilirsiniz, bir sürü nükleere meraklı ülkeden ve onların daha evvel nükleer silah programı ile flört etmiş olmasından kaynaklanıyor. Bu ülkeler, nükleer denizaltıları atom bombası üretimine giden dikensiz bir yol olarak görebilirler.’’
Haber7
