Kandilli Rasathanesi Müdürü: İstanbul’un en büyük şansı fay hattının şehrin içinden geçmemesi
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Sarsıntı Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Haluk Özener, 17 Ağustos sarsıntı felaketinin 21. yıl dönümünde konuştu. Özener, beklenen büyük İstanbul sarsıntısıyla ilgili “Marmara’da zelzele beklerken ülkemizin diğer bir yerinde 7’nin üzerinde bir sarsıntıyla karşılaşırsak buna şaşırmamamız gerek. GPS gözlemlerinden elde edilen datalara nazaran, her yıl ortalama 2.5 santimetre batı-güney batı istikametine hakikat kayıyoruz” dedi. İstanbul’un en büyük bahtını “İstanbul için bahtımız, fay sınırının kentin içinden geçmemesi. Gölcük ve İzmit’in içinden geçen fay, megakente 8-15 kilometre aralıkta yer alıyor” kelamlarıyla anlattı.
“İSTANBUL’U ETKİLEYECEK ZELZELE 7’NİN ÜZERİNDE OLACAK”
Milliyet’e konuşan Prof. Dr. Haluk Özener1939 Erzincan sarsıntısından sonra Kuzey Anadolu Fayı üzerindeki sarsıntıların batıya taşındığını belirtti. Prof. Dr. Özener, “Başta İstanbul’u etkileyecek Marmara Depremi’nin büyüklüğü 7’nin üzerinde olacak. Tarih veremiyoruz. Bu kademede yapılabilecek tek şey sarsıntı ziyanlarını azaltmak. Hesaplama ve öngörülerimiz, Marmara’daki sarsıntının 7.2 büyüklüğü civarında olacağını gösteriyor. Bu tek modüllü bir kırık olabileceği üzere iki ya da üç modüllü kırık da olabilir. Biz Marmara’da sarsıntı beklerken ülkemizin diğer bir yerinde 7’nin üzerinde bir sarsıntıyla karşılaşırsak buna şaşırmamamız gerek.
“HER YIL 2,5 SANTİMETRE BATI-GÜNEY BATI ISTIKAMETINE HAKIKAT KAYIYORUZ”
GPS gözlemlerinden elde edilen bilgilere nazaran, her yıl ortalama 2,5 santimetre batı-güney batı istikametine hakikat kayıyoruz ve bu da bir güç birikmesine yol açıyor. Sarsıntıların nerelerde olabileceğini biliyoruz lakin ne vakit olacağını bilemiyoruz. Vaktini bilemediğimiz için her an olacakmış üzere sarsıntıya karşı hazırlıklı olmalıyız” dedi.
“İSTANBUL’DA YAPILARIN YINE İNŞAASI BÜYÜK KIYMET TAŞIYOR”
17 Ağustos zelzelesinden sonra otoyol, köprü, viyadük, okullarda önemli iyileştirme çalışmaları yapıldığını, hastaneler ve tarihi binaların güçlendirilip, stratejik noktaların elden geçirildiğini vurgulayan Özener, “Ancak bu, önümüzdeki sarsıntıya yüzde 100 hazırız manasına gelmiyor. Katedecek yolumuz var. İstanbul’da yapıların yeni sarsıntı yönetmeliğine uygun halde inşaası büyük ehemmiyet taşıyor” diye konuştu.
“İSTANBUL İÇİN BAHTIMIZ FAYIN KENTIN İÇİNDEN GEÇMEMESİ”
Prof. Dr. Özener, tespit ve ikazlarını şöyle sıraladı: “Kentsel dönüşümde İstanbul’un bir bütün halinde ele alınması, belirli bölgelerde transfer alanları yaratılarak dönüşümün gerçekleştirilmesi yanlışsız olacaktır. Fay çizgisine uzaklığınız, binanızın oturduğu tabanın özellikleri, yapınızın özellikleri, yapı-zemin ilgisi sarsıntıdan etkilenme oranınızı belirliyor. Salt olarak, ‘Benim konutum faya çok uzak, ben çok güvendeyim’ yahut ‘Evim fayın epey yakınında, ondan ötürü çok büyük risk altındayım’ demek çok gerçekçi olmayacaktır. İstanbul için bahtımız, fay çizgisinin kentin içinden geçmemesi. Gölcük ve İzmit’in içinden geçen fay, megakente 8-15 kilometre uzaklıkta yer alıyor.”
“HER FAY FARKLI DAVRANIYOR”
Prof. Dr. Haluk Özener “Marmara Denizi’nde 1200 metre derinliğe kadar 12 adet deniz tabanı sismometresi çalıştırıyoruz. Sismometrelere ilaveten deniz tabanı elektro-manyetometre ve ekstensometreler de deniz tabanına kuruldu. Bu aygıtlarla Marmara Denizi’ndeki depremselliği daima izleyebiliyoruz. Marmara Denizi’ndeki her fay modülünün farklı davranış gösterebildiği ve sismik enerjiyi farklı biçimlerde biriktirdiği anlaşılıyor. Ayrıyeten, deniz tabanı istasyonlarında kaydedilen sarsıntı sayısının, karadaki istasyonlarda kaydedilenlerden genel olarak iki kat daha fazla olduğu bilgi tahlili ile anlaşılmıştır.
“2 METRE DALGA VAR”
Datalar Marmara Denizi etrafına kurulan GPS istasyonlarıyla destekleniyor. Bölgesel Zelzele ve Tsunami İnceleme Merkezi’nde yapılan çalışmalar sonucunda, Marmara Denizi’nde farklı sarsıntı senaryoları çalışılarak elde edilmiş tsunami senaryoları var. Birtakım istisnai kıyı bölgelerinde 2 – 2.25 metre dalga yüksekliği görebiliriz. Marmara’da fayın özelliğinden dolayıtsunaminin zelzele sonrasında deniz tabanı heyelanından sonra oluşacağını bekliyoruz.”
“DEPREMİ ENGELLEMEMİZ MÜMKÜN DEĞİL”
Sarsıntı bilimciler ortasındaki tartışmaların kamuoyu önünde yapılmasını hakikat bulmadığını lisana getiren Prof. Dr. Haluk Özener, “1999 yılında üst üste gerçekleşen iki sarsıntının akabinde bir sonraki zelzelenin büyük olasılıkla Kuzey Anadolu Fayı’nın Marmara Denizi içinden geçen kısmında meydana geleceği iddia edilmekte. Bu mevzuda bilim insanları çoğunlukla benzeri kanıları taşıyor; lakin farklı müşahede teknikleri, farklı hesaplama teknikleri, farklı modeller ile olacak sarsıntının büyüklüğü konusunda farklı sonuçlar ya da yorumlar ortaya çıkabiliyor. Zelzele, bir tabiat vakası ve engellememiz yahut vaktini ötelememiz mümkün değil. Nasıl tedbir alacağız, ziyanlarını azaltmak için neler yapmalıyız? Bunlara odaklanmamız gerekiyor” dedi.
Haberler.com
