Hataylı ipek böceği yetiştiricisi Emel Duman, yıllar sonra bulduğu nesli tükenme tehlikesiyle karşı zıdda olan “Hatay Sarısı” ırkı ipek böceklerini korumak ve neslini sürdürebilmek için akademisyenlerin de desteğiyle uğraş veriyor.
Ninesinden öğrendiği ipekçiliği yıllardır sürdüren ve konutunun bodrumunu adeta ipek böceği yuvasına dönüştüren 54 yaşındaki Duman, ortamda geçmişte yaygın olarak yetiştirilen lakin sürdürülmediği için nesli tükenme tehlikesiyle karşı zıdda olan Hatay Sarısını bulabilmek için ağır uğraş harcadı.
Yaklaşık 7 yıl boyunca yerdeki tüm ipek böceği yetiştiricileri ile muhabereye geçen Duman gelgelelim geçen yıl yaşlı bir ipekçiden Hatay Sarısı’nı temin etti.
Meskenine getirdiği Hatay Sarısı’na adeta bir bebek üzere bakan Duman, yıllar sonra bulduğu böceklerden bu yıl birinci kozaları almanın memnunluğunu yaşıyor.
Kendine mahsus rengiyle ön plana çıkan böcek, yine yaşatılması ve yaygınlaştırılması için üç üniversiteden akademik takımın desteğiyle biyolojik ve morfolojik açıdan mercek altına alındı.
“Geleneğimizin yaşamasını emel edindim”
İpek böceği yetiştiricisi Duman, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Hatay Sarısı’nı bulabilmek için 7 yıldır köy köy gezdiğini ve ahir bulduğunu anlattı.
Sarı kozaları bulduğunda çok mesrur olduğunu aktaran Duman, şöyle devam etti:
“Onları koza olarak bulduk ve getirdik. Bu sene de birinci böceklerini görebildik, onlar da kozalarını ördü ve çok verimli oldu. Hatay Sarısı’nın bendeki manası çok büyük zira bunlar bizim geleneğimiz, dedelerimiz, ninelerimiz daima bunları üretmiş. Ben de geleneğimizin yaşamasını maksat edindim. Üniversiteden öğretmenlerimizden da destek gördüm. Benim kadar bu işe kıymet veren kişileri görünce inanılmaz bahtiyar oldum. Onlardan ilmî olarak öğreneceğim çok şey var. Biz üniversitedeki öğretmenlerimizle bir arada Hatay Sarısı’nı yaşatmak ve daha ileriye taşımak için daima bir arada ortak bir çalışmaya el attık.”
Ilmî araştırma, sürdürülebilirliğe ek sunacak
Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi (MKÜ) Hoş Sanatlar Fakültesi Klasik Türk Sanatları Kısmı Tabip Talim Üyesi Berna İleri de Hatay Sarısı’nın mahallî bir ırk olduğunu söyledi.
Bu ırkın Tarım ve Orman Bakanlığı Biyoçeşitlilik ve Genetik Kaynaklar tarafından tescillendiğini lakin günümüzde kaybolmaya başladığını aktaran İleri, “Türkiye’de ve dünyada üretilen ipek böceği ve kozalarının yüzde 95’i beyaz kozadır. Hatay Sarısı ise lokal bir ırk ve sarı-turuncu olarak 18 renk tonunu elde ettik. Bu tıp maatteessüf son yıllarda gerek ehemmiyet verilmemesi gerekse diğer sebeplerden kaybolmaya başlamış. Emel Duman sayesinde onlara ulaştık ve Hatay Sarısı’nı bir araştırma girişimi olarak geliştirmeye karar verdik.” dedi.
Hatay MKÜ, Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) ve İzmir Iktisat Üniversitesi’nden meydanında kompetan akademisyenlerle Hatay sarısını yumurtasından dokumasına kadar biyolojik ve morfolojik açıdan incelediklerini belirten İleri, böylelikle hem Hatay Sarısı’na dair haberlerin güncellenmesini hem de tekrar üretiminin yaygınlaştırılmasını amaçladıklarını anlattı.
Lokal ve ulusal bedellerin çok değerli olduğuna işaret eden İleri, “Hatay Sarısı üzere mahallî bir ırk bizlere farklılık ve kırsal kalkınmada da yenilik getirecektir. O yüzden biz şimdilik bunların en başından en sonuna kadar incelemekteyiz. Daha sonra bu ilmî datalarla birlikte Hatay Sarısının haberlerini güncelleyip üreticilerimizle bu yumurtaları paylaşacağız.” dedi.
Kaynak: AA
Haberler.com
