Bin yıllık ‘Anadolu kültürü’ mezar taşlarında zımnî
TOKAT – Danişmentliler tarafından Niksar‘ın hakim zirvelerinden birinde kurulan mezarlıkta ki mezar taşları ve kitabeleri bin geçmişe ışık tutuyor.
Tokat’ın Niksar ilçesinde Anadolu’da kurulan Birinci Türk İslam mezarlıklarından biri olan Melikgazi Kabristanlığı’ndaki mezar taşları açık hava müzesinde sergileniyor. Danişmendli Devleti’nin kurucusu Melik Danişmend Gümüştekin Ahmet Gazi’ye ilişkin olan türbenin bahçesinde bulunan mezar taşları tarihe tanıklık ediyor. Yetişkinlere ilişkin mezar taşlarının yanı sıra bebekler için yapılan mezar taşları ile şayet formundaki mezar taşı dikkat çekiyor. Kitabelerinde ölen şahısların öyküsünün anlatıldığı mezar taşları yaklaşık bin yıllık bir periyoda ışık tutuyor. Açık hava müzesinde okunabilir olan 600’e yakın mezarı taşının yanı sıra modüllü ve muhafaza altında olmak üzere bine yakın mezat taşı sergileniyor.
Anadolu’daki birinci Türk İslam mezarlıklarından bir tanesi
Mahallî Tarihçi Danişment Hüseyin Şahin, Anadolu’daki birinci Türk İslam mezarlıklarından bir adedinin Niksar’da bulunduğuna dikkat çekti. 1071 Malazgirt Zaferi’yle bir arada Anadolu’da bir Türkleşme serüveni olduğunu söz eden Şahin, “Anadolu’daki birinci Türk varlığının bulunduğu noktalardan bir tanesi Niksar, Ahlat ve Harput. Bu üç kıymetli merkez Anadolu’daki Türk varlığının başlamasına tutunmasına ve sonrasında Anadolu’nun bütününe yayılmasına sebep olan üç önemli merkezdir. Bu alan bin yıldır Anadolu’daki Türk varlığını bize kanıtlayan kıymetli tapu evrakları niteliği taşıyan mezar taşlarıyla dolu. Danişment Melik Ahmet Gazi Anadolu’da ismine destan yazılmış dört kıymetli isimden bir adedidir. Değerli bir devlet büyüğü, devlet adamı, veli birebir vakitte da büyük bir kumandandır. Danışman tarih sahnesinde çok az kalmalarına karşın tesirlerini kültürel varlıklarını günümüze kadar taşıyabilmiş ender devletlerden bir adedidir. Şu an içinde bulunduğumuz hazire ve mezarlık alanı yaklaşık bin yıldır kesintisiz mezar kültürünün her devir formunu günümüze kadar taşıyabilmiş az Anadolu’daki birinci Türk İslam mezarlıklarından bir tanesidir” dedi.
Mezar taşlarındaki yazılar bin yıllık kültürün izlerini taşıyor
Şahin, devir itibariyle yaklaşık 11. yüzyıldan başlamak üzere her devirde farklı bir mezar kültürü ve formu olduğunu belirterek, “Bazen bir kandil görürsünüz bir mezar taşında, bazen bir mührü Süleyman, bazen okla yay, bazen eğik bir lale, ucu eğilmiş bir ağaç ve gibisi birçok farklı motifler yakalayabilirsiniz burada. Devir itibariyle farklı farklı formlara ilişkin mezar taşları mevcut. İki günlük bir bebeği dünyada bırakmış doğum yapmış bir annenin feryadını bulursunuz bu mezar taşında. Bazen Ahıska’dan gelmiş bir adamın yalnızca Danışment Melik Ahmet Gazi’ye komşu olma isteğini tabir eden bir mezar taşına dokunursunuz. Bazen de Şakiler tarafından 20 yaşında öldürülmüş bir gencin mezar taşına dokunursunuz. Münasebetiyle o devirden günümüze kadar tarihî serüvende kültürel olarak hangi meslek kümesine ilişkin olduğunu buranın yönetimcilerinin isimlerinin ne olduğuna o devirde kullanılan isimlerin, toplumsal kültürel, ekonomik yapılarının ne olduğuna dair de bilgileri içeren büyük bir hazinedir burası” diye konuştu.
Kaynak: İHA
Haberler.com
