ABD’de 3 Kasım’da yapılan başkanlık seçimlerinde resmi olmayan sonuçlar açıklandı. Buna nazaran şimdiye kadar kazandığı eyaletlerde birlikte en az 290 delege sayısına ulaşan Demokratların adayı Joe Biden, ABD’nin “seçilmiş başkanı” oldu.
UZMANLAR TÜRKİYE İÇİN TRUMP’IN DAHA OLUMLU OLACAĞINI DÜŞÜNÜYORDU
Uzmanlar, Türkiye ile bağlantılar açısından Trump’ın tekrar seçilmesinin Biden’a kıyasla daha olumlu olacağını düşünüyordu. Biden, dış siyaset konusunda hayli tecrübeli bir isim. Üstelik Türkiye’yi de yakından tanıyan ve 2000’lerin başından bu yana iki ülke münasebetlerinin birtakım dönüm noktalarında kritik roller üstlenmiş bir siyasetçi.
Eski ABD Lideri Barack Obama’nın, Demokrat Parti’nin lider adayı olduğunda, kendisine yönelik dış siyasette tecrübesiz olduğu tenkitlerini gidermek için Biden’ı Lider Yardımcısı adayı olarak seçtiği yorumları yapılmıştı.
Joe Biden’ın 2020’de Trump’ın karşısına çıkartılacak hakikat isim olduğunu düşünenler dış siyaset konusundaki uzmanlığının yanı sıra cazibesi ve tatlı lisanıyla halka ulaşabilen bir konuşmacı olmasına ve yaşadığı dehşetli ferdî trajedileri atlatabilen yürekli biri olarak nitelendirilmesine dikkat çekiyorlardı.
Biden’ı eleştirenler ise yaşını ve geçmişte yaptığı sayısız gaftan hareketle pot kırmaya yakın olmasını ön plana çıkarıyordu. Biden ile ilgili lisana getirilen korkulardan bir başkası de bayanların saçlarını koklama eğiliminin olması.
TÜRKİYE İLE İLGİLİ SKANDAL TABİRLER
Joe Biden, 36 yıl boyunca aralıksız Senatörlük yaptı. Bu periyotta Adalet Komitesi ve Dış Alakalar Kurulu üyeliklerinde bulundu. Bir devir Dış Alakalar Komitesi’nin başkanlığını yürüttü. Bu misyonları sırasında Türkiye’yi yakından ilgilendiren birçok mevzunun içinde yer aldı.
Kampanya sırasında ise Aralık ayında New York Times’a verdiği bir mülakatın Türkiye ile ilgili kısımlarının Ağustos ortasında toplumsal medyada paylaşılması sonrasında mülakat sırasında sarf ettiği skandal kelamlar büyük reaksiyon topladı.
Biden, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı maksat aldığı söyleşide, Türkiye’deki durumdan büyük telaş duyduğunu aktardı.
BİDEN’IN SKANDAL KELAMLARINA TÜRKİYE’DEN REAKSİYON YAĞDI
Biden’ın bu kelamlarına hem iktidar hem de muhalefetten sert reaksiyon geldi. Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, Cumartesi sabah İngilizce attığı Twitter iletisinde Biden’ın Türkiye ile ilgili değerlendirmesinin “katıksız bir cehalet, kibir ve ikiyüzlülüğe” dayandığını söyledi. Kalın, “Türkiye’ye buyruk verme devri sona erdi. Fakat bunu hala yapabileceğinizi düşünüyorsanız, buyurun. Bedelini ödersiniz” dedi.
TÜRKİYE’YE UYGULANMAYA ÇALIŞILAN KIBRIS AMBARGOSUNU HAZIRLAYAN İSİMLERDEN
Biden, Senatörlüğü periyodunda uzun yıllar Türkiye’nin Kıbrıs siyasetini sert lisanla eleştirirken, 1915 olaylarının ABD tarafından “Ermeni soykırımı” olarak tanınması için de aktif olarak çalışmalar yürüttü.
Biden’ın Senato’da 36 yıl temsil ettiği Delaware eyaletinde Yunan asıllılarının sayısının fazla olması ve burada ağır formda örgütlenerek birçok siyasi sivil toplum kuruluşuna sahip oldukları biliniyor.
Türkiye’nin 1974’te Kıbrıs askeri müdahalesinden bir yıl evvel Senatör olan Biden, uzun yıllar boyunca Türkiye’ye Kıbrıs’tan çekilme daveti yaptı. 1987 yılında da Birleşmiş Milletler’in (BM) bu doğrultuda aldığı karara uymadığı için Türkiye’ye tekrar ambargo uygulanmasını öngören kanun taslağını hazırlayan ve Kongre’ye sunan isimlerden biri oldu. Bu tasarı Kongre’de kâfi oyu alıp yasalaşamadı.
KIBRIS SORUNUN ÇÖZÜLMEMESİNDEN TÜRKİYE’Yİ SORUMLU TUTTU
Biden, Senato Dış Münasebetler Komitesi’nde olduğu devirlerde Kıbrıs Meselesi’nin çözülememesinden Türkiye’yi sorumlu tutan açıklamalar yaparken, 1999 yılında da Türkiye’ye yönelik 5 milyar dolarlık yardım paketinin hür bırakılmasını Dış Bağlantılar Komitesi Lideri olarak veto etmişti.
ERMENİLERLE İLGİLİ KIRDIĞI POTLA DA GÜNDEME GELDİ
Joe Biden, Türkiye’nin ABD ile bağlarındaki bir başka zahmetli husus olan 1915 olaylarıyla ilgili de bunun kelamda “Ermeni Soykırımı” olarak tanınması gerektiğini savunan bir siyasetçi.
Gerek Senato’daki misyonları sırasında gerekse de Lider Yardımcılığı periyodunda bu mevzuyu vakit zaman gündeme getiren Biden, bu yıl da seçilmesi halinde kelamda soykırımı tanıyacağını vaat etmişti.
Bununla birlikte, Biden’ın 2009 yılında lider yardımcısıyken sarf ettiği birtakım kelamlar Ermenistan’la önemli bir diplomatik kriz yaşanmasına neden olmuştu.
Türkiye ile Ermenistan ortasında olağanlaşma müddetinin yürütüldüğü 2009 yılında Biden’ın Ermeni lobisine mensup kimi şahıslarla sohbet ederken çekilmiş imgeleri internet ortamında yayınlanmıştı. İmgelerde, Biden’ın periyodun Ermenistan Başbakanı Serj Sarkisyan’ın olağanlaşma süreci nedeniyle kendilerinden kelamda soykırımın ABD’de tanınması için baskı kurmamalarını istediğini söylediği görülüyor.
Bu imgelere, bilhassa ABD’deki Ermeni diasporası sert reaksiyon göstermişti. Biden ise kelamlarının yanlış anlaşıldığını belirterek, kendini savunmuştu.
TÜRKİYE’Yİ 4 KERE ZİYARET ETTİ
Senato’da misyon yaptığı devirlerde sorunlu hususlarda Türkiye tersi bir tavır takınan Biden’ın, Lider Yardımcılığı sırasında daha istikrarlı bir role büründüğü görülüyor.
Biden, ABD Lider Yardımcısı olarak dört kere Türkiye’yi ziyaret etti ve bu ziyaretlerin her biri ikili alakalar açısından kritik devirlerde yapıldı.
BİDEN BİRİNCİ ZİYARETİNİ 2011’DE YAPTI
Türkiye’ye birinci ziyaretini Aralık 2011’de yaptı. Biden, ana gündemini Arap Baharı nedeniyle Orta Doğu’daki yaşanan gelişmelerin oluşturduğu ziyaret kapsamında, periyodun Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan ile bir ortaya geldi.
Joe Biden yeniden tıpkı ziyarette Fener Rum Patrikhanesi’ni de ziyaret etti ve burayı ziyaret eden birinci ABD Lider Yardımcısı oldu.
İKİNCİ ZİYARETİN ANA GÜNDEM HUSUSU DEAŞ’TI
Biden’ın ikinci ziyaretinin tarihi ise Kasım 2014. Bu ziyaret de DEAŞ’ın Kobani’ye yönelik operasyonu ve ABD’nin de örgüte karşı başlattığı hava bombardımanlarının çabucak akabinde geldi. Tıpkı devirde ABD, terör örgütleri PKK ile YPG’ye silah dayanağı vermeye başlamıştı.
Biden, ziyaret kapsamında İstanbul’da kimi sivil toplum kuruluşlarıyla da bir ortaya geldi. ABD basınında, Biden’ın bu toplantılardan birinde güçler ayrılığının ehemmiyetine ve başkanlık sistemlerinin risklerine vurgu yapmasının, Ağustos 2014’te Türkiye’de yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinden Erdoğan’ın galip çıkmasına ve başkanlık sistemi tartışmalarına bir gönderme olduğu yorumları yapılmıştı.
BİDEN’IN 3. ZİYARETİNE PKK KELAMLARI DAMGA VURDU
Biden’ın üçüncü ziyareti Ocak 2016’da oldu. Bu ziyaret de Türkiye’nin DEAŞ’la uğraş koalisyonuna dahil olması ve ABD’nin bu örgüte yönelik operasyonlarında Türkiye’deki üslerini kullanmasına müsaade vermesinden kısa bir müddet sonra gerçekleşti. Bu ziyarette DEAŞ’a karşı gayrette atılacak adımlar ele alınırken, Biden hem DEAŞ’ı hem de PKK’yı Türkiye’nin varlığına bir tehdit olarak nitelendirdi.
SON ZİYARET 15 TEMMUZ DARBE GİRŞİMİ SONRASI GERÇEKLEŞTİ
Biden, ABD Lider Yardımcısı olarak Türkiye’yi dördüncü ve son kere 2016’da ziyaret etti. 15 Temmuz darbe teşebbüsünden yaklaşık bir ay sonra yapılan bu ziyaretin ana gündemini de FETÖ terör örgütü önderi Fethullah Gülen’in iadesi oluşturdu.
Biden, Erdoğan ile görüşmesinin akabinde düzenlenen basın toplantısında, müttefiklerinden birinin demokrasisine ziyan verdiği argüman edilen birini barındırmaktan hoşlanmayacaklarını fakat bunun hukuk sistemi içerisinde çözülmesi gereken bir mevzu olduğunu söylemişti.
BİDEN, TÜRKİYE’DEN İKİ SEFER ÖZÜR DİLEDİ
Joe Biden’ın lider yardımcılığı devrinde Türkiye ve Erdoğan hakkında yaptığı kimi açıklamalar büyük tartışma yarattı. Biden, Türkiye’den iki kere özür dilemek zorunda kaldı.
Bu olaylardan birincisinde Türkiye’ye yaptığı ikinci ziyaretten birkaç ay sonra, Ekim 2014’te Harvard Kennedy School’da yaptığı bir konuşma yapan Biden, Orta Doğu’daki en büyük meselelerini müttefikleri olarak tanımlamış ve Suriye ile ilgili Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı ve Türkiye’yi gaye alan açıklamalar yapmıştı. Bu kelamlar, Türkiye’nin reaksiyonunu çekti.
Erdoğan, “Bakın bu bahiste şayet Biden bu cins tabirler kullandıysa benim için tarih olur. Sayın Biden şayet Harvard’da bu türlü bir şey söylediyse bizden özür dilemesi lazım. O denli ufak tefek etrafından dolaşarak yapılacak açıklamalar bizim kabulümüz değildir” dedi. Biden da daha sonra Erdoğan’ı arayarak kelamlarından ötürü özür diledi.
Biden’ın ikinci özrü de 15 Temmuz 2016’daki darbe teşebbüsünün akabinde geldi.
Darbe teşebbüsünden bir ay sonra Türkiye’ye yaptığı ziyarette Biden, “Amerikan halkı sizin yanınızda. Obama, Erdoğan’ı arayan birinci insanlardan biri oldu. Lakin yeniden de özür dilemek istiyorum. Keşke daha erken buraya gelebilseydim. Lakin Sayın Cumhurbaşkanı (Erdoğan), halkınıza büyük hayranlık duyuyoruz ve bu zorluklara göğüs germe biçiminize hayranlık duyuyoruz” demişti.
ERDOĞAN’A AYASOFYA DAVETİ
Ayasofya’nın Temmuz ayında ibadete açılması, Biden’ın Türkiye’yle ilgili karşı çıktığı hususlar ortasında yer alıyordu. Cumhurbaşkanı Erdoğan’a bu kararından dönmesi daveti yapan Biden şu tabirleri kullanmıştı:
“Ayasofya pek çok inançtan insan için çok kıymetli bir kutsal yer ve mimari bir şahane. 85 yıldır müze olması sayesinde dünya genelindeki insanlara ziyaret etme, hayranlık duyma ve dua etme talihi tanıyordu. 1985’ten bu yana da UNESCO Dünya Mirası Listesi’ndeydi. Türk Hükümeti’nin Ayasofya’yı mescide dönüştürme kararından büyük hüzün duydum. Cumhurbaşkanı Erdoğan’a kararından dönmesi ve bu kıymetli yerin müze statüsünü muhafazası daveti yapıyorum.”
Haberler.com
