Koronavirüs tedbirlerinde yeni dönem: “İl pandemi kurulları onay mekanizması olmaktan çıkmalı”

1 Mart itibariyle başlayacak yeni uygulamayla birlikte kentlerin Covid-19 hadise sayıları haftalık olarak paylaşılacak.

Yüz bin nüfusta 10’un altında hadise görülen vilayetler ‘düşük riskli’, 11-35 ortası olay görülen vilayetler ‘orta riskli’, 36-100 ortası hadise görülen vilayetler ‘yüksek riskli’ ve 100’ün üstünde hadise görülen vilayetler ‘çok yüksek riskli’ olarak pahalandırılacak.

Vilayetler haritada düşük riskten çok yüksek riske gerçek; mavi, sarı, turuncu ve kırmızı renkleriyle gösterilecek.

Kentler özelinde alınan önlem kararları, vilayet pandemi heyetlerince iki haftada bir gözden geçirilecek.

Şayet bir vilayet mavi kategoride ise restoranların açılması, hafta sonu ve hafta içi kısıtlamaların kaldırılması mümkün olabilecek.

BBC Türkçe’ye konuşan sıhhat meslek örgütü temsilcileri, her kentte farklı hadise sayıları ve yayılım suratı görüldüğü düşünüldüğünde, alınacak tedbirlerin de bölgesel olarak belirlenecek olmasını olumlu bir gelişme olarak pahalandırıyor.

Lakin sağlıkçılar, mevcut vilayet pandemi konseylerinin salgını durduracak biçimde tesirli kararlar alma konusunda yetersiz kalabileceğini düşünüyor.

Valilik bünyesinde çalışan vilayet hıfzıssıhha konseylerinin bugüne dek ‘merkezden’ alınan kararları onaylamaktan diğer bir fonksiyon sergilemediğini savunan bağımsız meslek örgütleri; pandemi şuralarının yapısı çeşitli meslek örgütlerini, sendikaları ve mahallî idareleri de bünyesine dahil edecek halde genişlemedikçe salgına karşı tesirli kararların alınamayacağını belirtiyor.

‘Onay makamı olarak çalışıyorlar’

BBC Türkçe’ye konuşan Türk Tabipleri Birliği Merkez Kurulu Lideri Şebnem Korur Fincancı, Covid-19’a karşı her kentte farklı önlemlerin uygulanmasının ‘olumlu’ bir gelişme olduğunu düşünüyor.

Fakat kentlerdeki önlemleri belirleyecek olan vilayet hıfzıssıhha heyetlerinin şu ana dek yalnızca İçişleri Bakanlığı’ndan gönderilen genelgeleri onay makamı üzere çalıştığını, yerele has data tabanlı bir kıymetlendirme yapma imkanları olmadığını kaydediyor.

Toplum sıhhatini korumak için muhtaçlık duyulan dataları paylaşmaktan geri duran Sıhhat Bakanlığı‘nın, TTB’yi de vilayet pandemi heyetlerindeki karar alma sisteminin dışında tuttuğunu söylüyor:

“İl hıfzıssıhha heyetleri içerisinde bir hür doktor yer almak zorunda. Bu doktorun aslında o bölgedeki tabip odası tarafından belirlenmesi gerekir lakin ne yazık ki pek çok vilayette iktidara yakın bir doktor seçiliyor. Salgınla ilgisi olmayan, farklı bir alandan tabip o şurada yer alabiliyor ve epidemiyolojik bir kıymetlendirme yapabilme eğitimi olmadığı için manalı da olmuyor.

“Bu sistem içerisinde esnafın yaşadığı zahmetleri, okullarla ilgili zahmetleri gözetmek gerekiyor ve bunların bağımsız bir kıymetlendirme heyeti tarafından ele alınması gerekiyor. Bağımsız olmadığında yereldeki kimi çıkar çatışmalarıyla, tahminen esnafı mutlu etmek ismine, olaylar yükselirken açılma kararı verilebilir. Bu da aslında o vilayetteki insanların hayat hakkı ihlaline kadar gidebilir.”

“Sağlık Bakanlığı hala bir sır perdesi gerisinden bilgileri açıklıyor”

Sıhhat ve Toplumsal Hizmet İşçileri Sendikası (SES) İstanbul Şube’de misyonlu Fadime Kavak da misal sıkıntıya işaret ederek, İstanbul’da oluşturulan vilayet pandemi konseyinde yer alma taleplerinin kabul edilmediğini söylüyor.

Kavak, “Biliyoruz ki Sıhhat Bakanlığı hala bir sır perdesi gerisinden bilgileri açıklıyor. Aklımızdaki soru işaretlerini ortadan kaldırmak ve yerelde alınacak kararlarda tesirli olabilmek için bu pandemi kurularında bizim üzere iktidardan bağımsız meslek örgütleri ve sendikaların yer almasını istiyoruz. Fakat o konseyde İstanbul Vilayet Sıhhat Müdürlüğü’nün belirlediği isimler yer alıyor. Bizler dahil edilmiyoruz” diyor.

Demokratik iştirake vurgu

Ankara Tabip Odası Lideri Ali Karakoç da pandemi başladığından bu yana Ankara’da kurulan vilayet pandemi şurasına katılabilmek için Sıhhat Bakanlığı, Valilik ve Vilayet Sıhhat Müdürlüğüne yazılı olarak iştirak talebi ilettiklerini lakin kabul edilmediğini tabir ediyor.

Karakoç, vilayetlerde Valilik bünyesinde kurulan vilayet pandemi konseylerine çoklukla vilayet sıhhat müdürlüklerinin ve bazen halk sıhhati uzmanlarının dahil edildiğini; lakin mahallî idarelerin, demokratik kitle örgütlerinin ve sıhhat meslek örgütlerinin dışarıda tutulduğunu belirtiyor:

“Covid-19 yalnızca sıhhatimizi değil bütün değil tüm toplumsal yaşantımızı etkiliyor. Hasebiyle toplumun her bölümünün vilayet pandemi heyetine katılıp ortak karar alması gerekiyor. Yereldeki esnaf ve zanaatkarların, mahallî idarelerin, muhtarların, sağlıkçıların ve eğitimcilerin etkin iştiraki gerekiyor.”

Karakoç, yerelde karar alma sürecini yönetirken demokratik iştirak sağlanmadıkça alınacak kararların tesirli olamayacağını belirtiyor:

“Sürecin başından beri biliyoruz ki alınan kararlar doruktan, merkezi halde alındı. İç İşleri Bakanlığı’nın kararları bu pandemi konseylerine zorla onaylatmaya çalışıldı. Birçok vilayette sıhhat işçileri, bu kararlara şerh düştükleri için pandemi heyetlerinden çıkarıldı.”

“Örneğin başlarda İzmir Tabip Odası başlarda İzmir vilayet pandemi şurasında yer alıyordu. Lakin o konseyin işleyişi de işlevsel olmadı zira arkadaşlarımıza merkezden iletilen kararları dayatmaya çalıştılar. Onlar da imza atmayı reddederek, alınan kararlara şerh düştü.”

‘Tedbirleri gevşetmek için şimdi erken’

Doktorlar, kentler özelinde olsa dahi önlemleri gevşetmek için şimdi erken olduğunu belirtiyor.

Fincancı, Türkiye’de hala salgına ait pek çok bilinmeyen olduğunu söyleyerek şöyle açıklıyor:

“An prestijiyle olay sayılarında genel olarak bir düşüş yok. Evet kimi bölgelerde başkalarına nazaran daha az hadise var lakin genel olarak baktığımızda bir artışın olduğunu bile söyleyebiliriz. Bu şartlarda kademeli açılmanın sakıncalı olacağını göz önünde bulundurmak gerekiyor.”

“Bölgesel datalar dahi olsa rastgele bir önlemi geri çekmek konusunda çok ihtimamlı davranmak gerekiyor. Zira virüs mutasyon geçiriyor ve Sıhhat Bakanlığı, nerede hangi mutasyon görüldüğüne dair bilgileri paylaşılmıyor. Halbuki bir bölgede hangi varyant görülüyorsa, buna nazaran tedbir almak gerekiyor. Virüsün varyantlarına nazaran hem yayılım suratı hem de hastalığın geçirilme biçimi farklılık gösteriyor.”

“İl dataları dengeli değil”

BBC Türkçe’ye konuşan TTB Halk Sıhhati Kolu Lideri Nasır Nesanır da önlemlerde gevşemeye gidilebilmesi için salgına ait daha fazla datanın paylaşılması gerektiğini düşünüyor.

Nesanır’a nazaran kentler özelinde önlemlerin gevşetilebilmesi için yalnızca olumlu hadise sayıları değil, bu hadiselerin yaşı, cinsiyeti ve kronik hastalık durumunun da bilinmesi gerekiyor:

“İllerin test ve olumluluk oranını, ağır bakım doluluk oranlarını ve serviste yatan hasta sayılarını bilmemiz gerekiyor. Rastgele bir açılmaya gitmemiz için, bu dataların elektronik ortamda bütün yurttaşların ulaşabileceği bir biçimde paylaşılması gerekiyor.”

“Filyasyon raporlarının teferruatlı bir formda paylaşılması gerekiyor. Filyasyon raporları virüsün yayılmasının kaynağını ortaya koyuyor.Virüs fabrikada mı yoksa meskende mi bulaşmış, yoksa öbür bir kentten mi gelmiş? Mevcut önlemleri gevşetmeyi düşünüyoruz lakin bunlarla ilgili bir bilgiye de hakim değiliz.

“Karadeniz’de olayların yüksek görülme sebebi nedir? Bu vilayetlerde çok fazla mı test yapıldı, cenaze ritüelleri daha mı farklı yapılıyor yoksa mutant virüsler mi tesirli oldu? ya da Doğu ve Güneydoğu vilayetlerinde 100 bin nüfusa düşen hadise sayısı çok düşük gözüküyor fakat bu vilayetlerde şimdi aşılama oranı da çok düşük. Bu üzere ögeleri bilmeden rastgele bir karar almak çok sıkıntı.”

Nesanır ayrıyeten bakanlığın kentlere ait açıkladığı bilgilerde halihazırda tutarsızlık olduğunu, “8-14 Şubat tarihleri ortasında açıklanan vilayet bilgilerini topladığımızda toplam 48 bin 231 hadise olduğu görülüyor. Fakat tekrar bakanlığın o tarihler için Türkiye genelinde açıkladığı olay sayısı toplam 54 bin 727. Ortadaki 6 bin 500 kişi nerede?” kelamlarıyla söz ediyor.

Haberler.com