Osmanlı Devleti’nin 4’üncü sultanı olan ve korkusuz, savaşçı kimliği, askeri yönetim gücüyle periyoduna ismini yazdıran Yıldırım Bayezid, vefatının 618’inci yılında anılıyor.
Babası 1. Murad’ın (Hüdavendigar), 1. Kosova Savaşı’nda 1389’da şehit edilmesinin akabinde tahta geçen Bayezid’e, kararlarını süratlice alıp hayata geçirmesi ve seri bir biçimde at kullanmasından ötürü “Yıldırım” lakabı verildi.
Anadolu Türk birliğinin sağlanması için çalışan ve birçok beyliği Osmanlı Devleti’ne katan Bayezid, 1396’da “Orta Çağ’ın sonuncu büyük Haçlı Seferi” olarak da anılan Niğbolu Savaşı’nda, Avrupa devletlerinin ordularından oluşan Haçlı Ordusunu yenerek değerli bir zafer kazandı.
En büyük ideali İstanbul‘u fethetmek olan ve Boğaz’a, öncelikle deniz yardımının kesilmesi gerektiği fikriyle Anadolu Hisarı’nı inşa ettiren Yıldırım Bayezid, kenti tekraren kuşatmasına karşın bu emeline ulaşamadı.
1402’de Timur ile girdiği Ankara Savaşı’nda esir düşen ve 8 Mart 1403’te, 49 yaşındayken hayata gözlerini yuman sultanın türbesi, Bursa’da bulunuyor.
“İstanbul’a birinci Türk mahallesinin kurulmasını sağlayan sultandır”
Bursa Uludağ Üniversitesi (BUÜ) Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Kısmı Dr. Öğr. Üyesi Sezai Sevim, AA muhabirine, Yıldırım Bayezid’in çok süratli at kullandığını söyledi.
Sevim, “Kaynaklar, Bayezid’in birçok seferinde at çatlattığından bahseder. İşte bu özelliği münasebetiyle kaynaklarda kendisine ‘Yıldırım’ unvanı verildiği geçer. Kimi kaynaklar, bunun öteki tarafları nedeniyle olabileceği istikametinde yorumlar yapar. Mesela hızlı karar vermesi tarafından bahsedilir. Kimileri Niğbolu’daki hızı münasebetiyle o lakabın verildiğini söyler. Kimileri, tahta oturmak için süratli gelmesinden ötürü bu lakabın verildiğini belirtir.” dedi.
Bayezid’in, İstanbul’u almak için çok istekli olduğunu vurgulayan Sezai Sevim, şöyle devam etti:
“İstanbul’u 4-5 sefer kuşatmıştır. Timur kahrı olmasaydı tahminen de İstanbul’u almak ona nasip olacaktı; o derece yakınlaşmıştı ama bir türlü nasip olmadı. Bizans imparatoru çaresiz kalmış artık kenti savunabilmede muvaffakiyet göstermesi mümkün olmayacak bir noktaya düşmüş fakat Timur’un doğudan güçlü ordularıyla geldiği haberi Yıldırım’a ulaşınca Yıldırım mecburen İstanbul’da Bizans İmparatorluğu ile muahedeye varmış ve kent içindeki birinci Türk mahallesinin kurulmasının müsaadesini almıştır. İnsanların oraya yerleşmesini sağlamış hatta bir de cami inşa ettirmiştir. Hristiyan bir İstanbul ve buraya mahalle ile cami inşa ettiriyor. Bunları niye yapıyor? Kentin bilgilerini Yıldırım’a ulaştırsınlar diye, içeriden haber alabilmek için.”
Sevim, Germiyanoğlu Süleyman Şah’ın kızıyla evlenen Yıldırım Bayezid’in, Mevlana dergahının damadı haline geldiğini aktardı.
Yıldırım’ın bu evliliği ile Germiyanoğlu topraklarının tamamının, Germiyan beyefendisi tarafından kızının çeyizi olarak Osmanlı’ya bağışlandığını hatırlatan Sevim, “Yıldırım bu istikametiyle de bir diğer kimliktir. Hem Mevlana dergahının damadı haline geliyor hem Osmanlı’nın o gönül dünyası insanlarıyla irtibatını geliştirebilecek bağ kurulmuş oluyor. Esasen onun için Yıldırım’ın çocuklarına ‘Çelebi‘ unvanı kullanılır. Çelebi unvanı, Mevlevi ekolünün unvanlarındandır.” bilgisini paylaştı.
“Kararlarından geri dönmeyen bir karaktere sahipti”
Dr. Öğr. Üyesi Sevim, Yıldırım’ın Müslüman Türk hükümdar Timur’la savaşma mukadderatı yaşadığını lisana getirdi.
Yıldırım Bayezid ve Timur’un ordularını karşı karşıya getiren sürece değinen Sevim, şunları anlattı:
“Osmanlıların sona erdirdiği beylik yöneticileri, aileler Timur’a sığındı. Timur’un sona erdirdiği beyliklerin yöneticileri Yıldırım’a sığındı ve onları birbirine karşı kışkırttılar. Bu kışkırtmalar sonucunda Ankara Savaşı oldu. Yıldırım geri dönmedi, geri durmadı. Savaş ortamını düşünün, daha Osmanlı’nın savaş tekniği açısından hiç görmediği, bilmediği bir araç olan filler kullanılıyor ve o güç Osmanlı’yı çaresiz bıraktı. Doğal Timur’un ordusu da güçlüydü. Etrafındaki vezirler uyardı Yıldırım’ı ancak o kararlarından geri dönmeyen bir karaktere sahipti. O denli bir noktaya geldi ki artık vezirler savaşın aksiye gittiğini gördükleri için en büyük şehzadeyi alıp savaş meydanından çıkardılar. ‘Sultanı durduramıyoruz en azından sultan esir ya da şehit olursa hiç olmazsa namzet manasında en büyük şehzade Süleyman Çelebi’yi savaş meydanından kaçıralım ki Osmanlı Devleti devam etme imkanı bulsun.’ dediler ve Süleyman Çelebi’yi savaş meydanından alıp kaçırdılar. Evvel Bursa’ya getirdiler, burada saraydaki bir kısım kıymetli eşyaları alıp Edirne’ye götürdüler. Edirne’de Süleyman Çelebi ile bir yerde Osmanlı Devleti’nin devamlılığını sağlamak için bir tertip oluşturuldu.”
Sevim, savaş meydanında Yıldırım Bayezid’in esir düştüğünü, bir yıl sonra da Akşehir’de vefat ettiğini belirtti.
Osmanlı mimarisindeki birinci revaklı türbe ona ilişkin
Yıldırım Bayezid’in vefatından sonra cenazesinin süreksiz olarak Akşehir’e defnedildiğini bildiren Sevim, şöyle konuştu:
“Timur’un müsaadesiyle Musa Çelebi’nin onu alıp Kütahya’ya getirdiği birtakım kaynaklarda geçiyor. Kimi kaynaklarda ‘Bursa’ya getirdi’ deniliyor. Yıldırım’ın Akşehir’de defnedildiği yerden Musa Çelebi aldı Bursa’ya mı getirdi? Fakat o sırada daha Bursa’da türbe yok. Bu türbe 1406’da inşa edilmiş. Süleyman Çelebi inşa ettirdi diye biliyoruz. Musa Çelebi buraya getirmiş olmamalıdır bu bilgiler çerçevesinde. Kütahya’ya lakin getirmiş olabilir. Sonradan buraya nakledilmiş olmalıdır. Yıldırım Bayezid’in daha evvelce burada külliyeleri yaptırdığı sırada bir türbesi var mıydı? Bununla ilgili de tartışma var. Sanki kendisi burada türbeyi başlatmıştı da yarım kaldı, Süleyman Çelebi mi tamamlattı, yoksa Süleyman Çelebi sıfırdan bir türbe mi yaptı?’ diye bir tartışma hala var.”
Sevim, Bursa’daki türbesinde en büyük sandukanın Yıldırım Bayezid’e ilişkin olduğunu söz etti.
Türbedeki öbür sandukalarla ilgili bilgi veren Sevim, “Onun yanındaki bir sandukanın İsa Çelebi’ye ilişkin olduğu biliniyor, onda bir tereddüt yok lakin buradaki ikinci sanduka oğlu Kasım’ın mıdır yoksa Musa Çelebi’nin midir? Bu mevzuda bir tereddüt var. Burada bayan sandukası var, bu bayanların da kim olduğu net değil. ‘İsa Çelebi’nin eşidir’, ‘Musa Çelebi’nin eşidir’ diyen var. Tartışmalar netleşmiş değil.” sözlerini kullandı.
Sezai Sevim bu türbenin, Osmanlı mimarisindeki birinci revaklı türbe olduğunu kelamlarına ekledi.
Kaynak: Anadolu Ajansı / Elif Hasret Çelikler
Haberler.com
