Tahlilde birçok ülkenin Türkiye ile bağlarını güzelleştirerek uzlaşı yoluna gitmeye çalıştığıi fade edildi.
Artık global olarak çok kutuplu bir sisteme gidildiği ve Türkiye’nin bu yeni sistemde artan değerinin tüm hesapları karıştırdığının vurgulandığı tahlilde; ABD, Suudi Arabistan, BAE ve birden fazla Avrupa ülkesinin Türkiye ile muahede yoluna gitmeye çalıştığı ortaya kondu.
İngiltere’nin en değerli üniversitelerinden biri olan London School of Economics tarafından Türkiye’nin milletlerarası arenada attığı adımlar değerlendirildi. Hugo Blewett-Mundy’nin “Erdoğan, Afganistan’daki stratejik fırsatı değerlendiriyor” başlığıyla kaleme aldığı tahlile nazaran, hiçbir ülke Afganistan’daki krizi Türkiye kadar iyi okuyamadı.
AFGANİSTAN’DAKİ DİPLOMASİ İDARESİ TAKDİR EDİLDİ
Taliban’ın denetimi devralmasının akabinde Cumhurbaşkanı Erdoğan, NATO müttefikleri tahliyelerini tamamlarken Türkiye’nin Afganistan’da diplomatik varlığını sürdürmesine karar verdi. Tahlile nazaran Türk dış siyasetindeki bu gelişme, Ankara’daki stratejik niyetteki değişimin bir kesimi olarak görülebilir. Afganistan’daki durum kötüleşirken Erdoğan, ülkesinin stratejik bölgesel kıymetini yine canlandırma fırsatını pahalandırıyor.
ABD’NİN YANLIŞ ADIMLARI ELEŞTİRİLDİ
Tahlilden çıkan öbür sonuçlar ise şöyle sıralandı: Soğuk Savaş sonrası sistemin değişmekte olduğu açık. Afganistan ve Irak’ta yürütülen maliyetli savaşları, ABD’nin milletlerarası güvenlik sorunlarındaki üstünlüğünü sorgulanır hale getirdi.
TÜRKİYE, ÇOK KUTUPLU SİSTEMDE FIRSATI KIYMETLENDİRİYOR
Rusya ise hudutlarının dışında hareket etmekten korkmuyor ve Çin de dünyanın en büyük iktisadı olmak için iyi bir pozisyonda. Cumhurbaşkanı Erdoğan da ülkesini gelişmekte olan çok kutuplu sistemde değerli bir bölgesel oyuncuya dönüştürme fırsatını kıymetlendiriyor.
Erdoğan, kuzeydoğu Suriye’ye müdahalesinin akabinde, Rusya ile Türkiye’nin güney sonundaki Kürt ögelerinin çıkarılması konusunda başarılı bir mutabakat müzakere etti. Misal formda Libya’da Ankara, Moskova ile uzun vadeli bir barış muahedesinde kilit bir arabulucu oldu.
Kıbrıs’ın güç kaynakları problemine gelince, Trablus’ta BM tarafından onaylanan Ulusal Mutabakat Hükümeti’ne (GNA) Türkiye’nin takviyesi, Ankara’yı deniz hududunun belirlenmesinde güçlü bir pozisyona yerleştirdi.
TÜRKİYE’NİN ADIMLARI ABD’Yİ ENDİŞELENDİRDİ
Erdoğan için sorun yaratma riskine karşın, Afganistan’daki kriz, Ankara’nın koz elde edebileceği yeni bir bölgesel dinamik yaratıyor. Türkiye’nin Afganistan’daki diplomatik varlığını sürdürme kararı, Erdoğan’ın ABD’nin güvenlik kaygılarını tekrar ele almasına yol açtı.
Bu yılki NATO doruğunun akabinde ilgili Türk ve ABD savunma bakanlıkları, ABD’nin çekilmesinden sonra Kabil’de bulunan Hamid Karzai Milletlerarası Havalimanı’nın güvenliğinin sağlanması konusunda olumlu görüşmelerde bulundu.
Erdoğan’ın Taliban ile havaalanının gelecekteki güvenliğini tartışma teşebbüsü, Türk-ABD münasebetlerini düzeltmeye yönelik değerli bir adımı temsil ediyor. Türkiye, bu çeşit görüşmeleri yaparken, Biden idaresinin Afganistan’a insani yardım arzının devam etmesini sağlama gayesini kolaylaştıracak bir pozisyonda.
AVRUPA, GÖÇ MUTABAKATINI GÖZDEN GEÇİRMEK ZORUNDA KALDI
Türkiye’nin Afganistan’daki taahhüdü, Ankara’ya Avrupa Birliği ile oynadığı değerli rolü tekrar canlandırma bahtı da veriyor. Ankara, Avrupa’ya sistemsiz göçün idaresinde Brüksel için kıymetli bir ortak oldu. Son gerginliklere karşın, Afgan krizinin bir sonucu olarak mülteci akını riski, Brüksel’in Ankara ile 2016 göç mutabakatını tekrar gözden geçirme baskısı altında olduğu manasına geliyor.
Bundan tam manasıyla yararlanan Erdoğan, televizyonda yaptığı bir konuşmada AB’yi ülkesinin ‘Avrupa’nın mülteci meskeni olmak üzere bir vazifesi, sorumluluğu yahut zaruriliği olmadığı’ konusunda uyardı. Ortadoğu’da İran’ın tesiri, Ankara’yı tansiyonu azaltmak için iyi bir pozisyona getirdi. Tahran, Ağustos ayında NATO’nun geri çekilmesinden evvel Afganistan’daki varlığını artırmak için ataklar yaptı
TÜRKİYE KİLİT ROLDE
Ayrıyeten, Türkiye’nin Pakistan ile çıkabilecek bir krize yönelik gösterilen gayretleri koordine etmesi, Ankara’nın Orta Asya’daki Çin tesirine cevap vermede de kilit bir rol oynadığı manasına geliyor. Avrupa Birliği de kendi ismine, Türkiye’nin dahiliyetini bölgesel güvenliğin anahtarı olarak görüyor.
TÜRKİYE İLE ANLAŞMAK İSTİYORLAR
Körfez ülkelerine gelince, İran’ın Afganistan’da ortaya koyduğu zorluk, Türkiye’nin Suudi Arabistan ile münasebetlerini geliştirmek için iyi bir pozisyonda olduğu manasına geliyor. Katar ablukasının sona ermesi, Türkiye-Suudi ilgilerinin yine inşasının önündeki değerli bir manisi kaldırdı.
Riyad’ın müttefiki Mısır da Doğu Akdeniz’deki gaz kotaları konusunda Türkiye ile uzlaşmaya varma isteğini lisana getirdi. Son olarak, yaz aylarında BAE, iktisadının Kovid-19 salgını nedeniyle darbe almasından sonra Türkiye ile tekrar bağ kurmak için atılımlar yaptı.
Soru, Erdoğan’ın Batı ve Körfez ile ilgileri olağanlaştırma eforlarını geliştirip geliştiremeyeceğidir. Afganistan’daki durum kötüleşirken, Erdoğan bunu yapacak güçlü bir pozisyonda bulunuyor.
“BIDEN’IN HEZİMETİ, ERDOĞAN’IN ZAFERİ İLE SONUÇLANABİLİR”
ABD basınında Lider Joe Biden’a öfke sürerken, Türkiye’nin bu süreçte attığı stratejik adımların meyvelerini toplamaya başladığını vurguladı.
“Biden’ın Afganistan’daki hezimeti, Erdoğan’ın kazanmasıyla sonuçlanabilir” başlıklı haber de şu tabirler kullanıldı:
“Afganistan’ın Taliban’ın eline yıldırım süratiyle düşmesi, Biden idaresinin Trump sonrası bir dünyada ABD’nin prestijini kurtarma eforları için bir utanç kaynağı oldu. Fakat şu anda Taliban’a aracılık etmeyi teklif eden birkaç ABD müttefiki – yani Pakistan, Katar ve Türkiye – için bu durum bir nimet olabilir.”
Haber7
