Ticari olarak işlenebilir en kaliteli lüle taşı yataklarının bulunduğu Eskişehir‘de toprağın 30 ila 40 metre derinliğinden lüle taşı çıkaran ocakçılar, dedelerinden kalma mesleğin yanında kültürel mirası da yaşatıyor.
ABD, Yunanistan, Çekya, Fransa, İspanya ve Fas’ın birtakım bölgelerinde de çıkarılan, pipodan takıya, satranç grubundan büstlere kadar birçok esere dönüşen lüle taşının Eskişehir’deki yatakları, Alpu ilçesindeki Türkmentokat ve Karatepe mahalleleri ortasındaki Sarısu ocakları ile Margı, Beyaz Altın ve Başören mahallelerinde bulunuyor.
Eskişehir’in en değerli ve en bilindik ikramlık eşyalarından “beyaz altın” olarak isimlendirilen lüle taşı, sıkıntı kaidelerde bin bir zahmetle yerin metrelerce derinliğinden gün ışığına çıkarılıyor.
“Ocakçı” ismi verilen bireyler, dedeleri ve babalarından öğrendikleri sistemlerle yüzeyden itibaren dik inen kuyular kazarak, dağınık yumrular halinde bulunan lüle taşına ulaşıyor.
Kuyuların yanı başına kurdukları jeneratör yardımıyla çalıştırdıkları kırıcı delici alet ya da kazma ve çekiç yardımıyla kas gücüne dayanarak yerin altındaki lüle taşına ulaşmak için uğraş gösteren ocakçılar, kar elde ederken bir geleneği de yaşatmayı amaçlıyor.
“Kış mevsimlerinde çalışma kaideleri daha güç oluyor”
Ömürlerini bu mesleğe adayan ocakçılar, ekmek parası kazanma uğraşlarını AA muhabirine anlattı.
Dedesinden babasına, babasından da kendisine geçen lüle taşı madenciliğini 22 yıldır sürdüren Ahmet Erdoğan (38), haftanın 6 günü çalıştığını söyledi.
Her sabah saat 09.00’da işbaşı yaptığını belirten Erdoğan, hava kararıncaya kadar çalışmaya divam ettiğini söyleyerek, “Yerin 30-40 metre altında çalışıyoruz. Kış mevsimlerinde çalışma kuralları daha sıkıntı oluyor. Birinci 3-4 yıl zorlandım fakat alıştım. Kazdığımız madenler mermerden daha sert yere sahip. Günlük 1 ila 2 metre kazabiliyoruz. Sıkıntı bir iş. Çıkarttığım lüle taşının durumuna nazaran günlük 50 ila 150 lira ortasında kazanıyorum. Nasibimizde ne varsa o. Para kazanmaya başlayınca insan yorgunluğunu atıyor. Kahvaltımızı ve öğlen yemeklerimizi yerin altında yapıyoruz.”
Erdoğan, son yıllarda lüle taşına ilgiden duyduğu memnuniyeti lisana getirdi.
Yerin metrelerce altından çıkardıkları madenin sanatkarların ellerinde hoş yapıtlara dönüştüğünü vurgulayan Erdoğan, “Yaptığımız işin, emeğimizin karşılığını görünce memnun oluyoruz. Madenden çıkardığım taşı vitrinde görünce gurur duyuyorum. Vitrinde işlenmiş lüle taşını görünce, ‘Bu benim yerin 40 metre altında çıkarttığım taş’ diyorum.” sözlerini kullandı.
“Şimdilerde lüle taşı bulmak çok zor”
Salim Soydoğan (43) da madenlerde 25 yıldır çalıştığını anlattı.
Lüle taşı çıkarmanın evvelce kazmayla, daha sıkıntı kurallarda yapıldığını aktaran Soydoğan, “Şimdi kırıcı delici alet ve jeneratör kullanıyoruz. Birden fazla alan daha evvelden kazıldığından şimdilerde lüle taşı bulmak çok güç. Günlük ekmek parası için kazmaya devam ediyoruz. Taşı çıkardığımızda insan yorgunluğunu da her şeyi de unutuyor.” diye konuştu.
Sarısu ocaklarındaki lüle taşı madenlerinde 27 yıldır çalışan Yasin Erdoğan (42) ise madenciliğin çok sıkıntı bir iş olduğunu tabir etti.
Kaynak: Anadolu Ajansı / Deniz Açık
Haberler.com
