Pandemiden etkilenen işyerlerinde çalışan çalışanlar geçen yıl mart ayının sonundan itibaren kısa çalışmada gösterilmeye başlandı. Bu çalışanlara kısa çalışma ödeneği (KÇÖ) verildi. 17 Nisan 2020 tarihinden itibaren de kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan çalışanlar için fiyatsız müsaade uygulaması başlatıldı. Her iki uygulama 30 Haziran 2021 tarihine kadar devam etti.
Türkiye İş Kurumu’nun datalarına nazaran, pandemi devrinde toplam 3.8 milyon emekçi kısa çalışma ödeneği, fiyatsız müsaadeye çıkartılan 3.1 milyon emekçi de nakdi fiyat dayanağı aldı. Aylık bazda kısa çalışmadaki personel sayısı 967 bin ile 3.2 milyon kişi ortasında, fiyatsız izindeki personel sayısı da 604 bin ile 1.2 milyon kişi ortasında seyretti. Personellerin kimi yalnızca birkaç ay, bir kısmı ise 15 aya varan mühletle kısa çalışmada yahut fiyatsız izinde gösterildi.
Pandemi geride kalsa bile kelam konusu milyonlarca personel bunun tesirini hayatları boyunca hissedecekler. Kısa çalışmada ve fiyatsız izinde geçen müddetlerde toplumsal güvenlik primleri yatırılmadı. İşsizlik fonundan yalnızca genel sıhhat sigortası (GSS) primi yatırıldı.
Emekli aylığı bağlama oranı, çalışılan her 360 güne karşılık yüzde 2 artıyor. Pandemide 12 ay çalışamayan çalışanın emekli aylığı yüzde 2, 15 ay çalışamayan personelin emekli aylığı da yüzde 2.5 oranında düşük bağlanacak. Emekli aylıkları hayatlarının sonuna kadar bu eksik fiyat üzerinden ödenecek.
DAHA GEÇ EMEKLİ OLACAKLAR
8 Eylül 1999 öncesi çalışmaya başlayanların emekli olabilmesi için sigortalılık mühleti, prim günü ve yaş kaidesinin gerçekleşmesi gerekiyor. Bunlardan sigortalılık müddeti ve yaş koşulunu yerine getirip prim günleri eksik olanlar, pandemide ortaya çıkan açığı kapatıp eksik günleri tamamlayıncaya kadar emekli olamayacaklar.
Emeklilikteki gecikmeden çalışma hayatına 8 Eylül 1999 tarihinden sonra başlayanlar da hissesini alacak. Toplumsal güvenlik kanununda 2008 yılında yapılan değişiklik uyarınca, 8 Eylül 1999’dan sonra birinci sefer çalışmaya başlayanlar için bayanlarda 58, erkeklerde 60 olan emeklilik yaşı kademeli olarak artırılarak 65 yaşa kadar çıkacak. 4/a (SSK) statüsünde çalışan bayanların 58, erkeklerin 60 yaşında emekli olabilmek için 7200 prim gününü 31 Aralık 2035 tarihine kadar tamamlamaları gerekiyor. 7200 prim gününü 1 gün gecikme ile 1 Ocak 2036’da dolduranların bile emeklilik yaşı bayanlarda 59, erkeklerde 61’e çıkacak. Prim gününü 31 Aralık 2037 yerine 1 Ocak 2038 tarihinde dolduranların emeklilik yaşı ise bayanlarda 60’a, erkeklerde 62’ye yükselecek. Emeklilik yaşı bu formda her iki yılda 1 yıl uzayacak.
Münasebetiyle, yalnızca emeklilik yaşını doldurmuş prim günü eksik olanlar değil, 8 Eylül 1999 tarihinden sonra sigortalı çalışmaya başlayıp kısa çalışma yahut fiyatsız izinde gösterilen herkesin emeklilik yaşında gecikme riski ortaya çıkmış bulunuyor.
TAHLİL BORÇLANMA HAKKI VERİLMESİ
Pandemide kendi isteği dışında kısa çalışmaya ayrılan yahut fiyatsız müsaadeye çıkartılan milyonlarca bireyden kimileri tahminen de yalnızca 1-2 günlük prim eksiği yüzünden bir yıl daha geç emekli olma riskiyle karşı karşıya bulunuyor.
Çalışanların mağdur olmamaları için gerek kısa çalışmada, gerekse pandemi fiyatsız müsaadesinde geçen müddetler için borçlanma hakkı verilmesi gerekiyor. Borçlanma hakkından herkes yararlanmak zorunda değil. Ancak emekliliği gecikme riski bulunan vatandaşların, primini kendileri ödeyerek borçlanma yapabilmelerinin de önünün açılması gerekir. Bunun için 5510 Sayılı Toplumsal Sigortalar ve Genel Sıhhat Sigortası Kanunu’nda değişiklik yapılması gerekiyor.
Haber7
