Kalın, Hitit Üniversitesince Ethem Erkoç Konferans Salonu’nda düzenlenen “Barbar, çağdaş, uygar: Çağın manası üzerine düşünmek” bahisli söyleşide, modernitenin özgür birey ile rasyonel toplum inşa etmeyi hedeflediğini, özgür bireyin ise manadan, faziletten uzak olduğunu söyledi.
Modernitenin özgür bireyin zorbalık yapmaksızın karşı tarafı ikna ederek, belirli mevzularda mutabık kalarak sıkıntılarını çözeceği, özgürleşip üzerindeki vesayet yapılarından kurtularak üretken, verimli bir sosyoekonomik yapı kurup dünyaya barış ve huzur getirmeyi vadettiğini anlatan Kalın, şöyle devam etti:
“Gerçekliğin bundan çok farklı olduğunu gördük. Vakitle aydınlanmanın o yüksek ülkülerinden uzaklaşmış bir dünya çıktı karşımıza. Avrupa emperyalizmi, Avrupa merkezcilik ve bununla bir arada gelen yıkım, son 200 yıldır dünyamıza çok büyük maliyetler ödetti. İki dünya savaşı, insanlık tarihinin gördüğü en kanlı savaşlar oldu. Tesirlerini bugün hala gördüğümüz iki dünya savaşı. Burada kullanılan teknolojileri hafife almamak lazım. Bugün dünyamızda karşı karşıya kaldığımız salgınlar, biyolojik savaşların, kimyasal silahların, kitle imha silahlarının temelleri maalesef bu dünya savaşlarında atıldı. Savaş iktisadı dediğimiz müthiş bir iktisat ortaya çıktı. Bugün birtakım biyologlar dünyadaki bu çeşit büyük salgınların, en son Kovid-19’u yaşadık, bundan sonra artarak devam edeceği öngörüsünde bulunuyor. Bunun da temel sebebi dünyanın giderek daha toksik, daha radyoaktif hale gelmesi. İcat ettiğimiz, kullandığımız teknolojilerle, radyoaktif dalgalarla, atıklarla dünyanın istikrarı o kadar çok bozuldu ki artık bundan sonra bu çeşit salgınlar çok daha büyük ve esaslı halde insanlığın başına musallat olmaya devam edecek.”
– “Özünüzü gür yapan, yani cevherinizi güçlendiren şeyi yapabildiğiniz oranda özgürsünüz”
‘Çağdaş, çağdaş, ilerleyen dünya’ diye takdim edilen dünyanın karanlık bir tarihinin olduğunu vurgulayan Kalın, üzerindeki her çeşit vesayetten kurtulmuş bir özgür bireyin ortaya çıkıp çıkmadığının, çıktıysa kurduğu rasyonel toplumun hakikaten tarihte hayata geçip geçmediğinin sorgulanması gerektiğini söyledi.
Batılı düşünürlerin, ‘bireyin özgürleşmesi’ derken insanın yeryüzündeki serüvenine istikamet kazandırmış tarih, din, gelenek, aile üzere yapıları ortadan kaldırmayı savunduğunu belirten Kalın, şunları söz etti:
“Bunun yerine büsbütün akli prensiplere dayalı, bireyin kendi özgür akli melekelerini ortaya koyduğu yapıların yönlendirdiği bir insan anlayışından bahsediyorlardı. Batılı düşünürlere nazaran özgürleşmek demek bir manada tarihin, geleneğin, dinin, metafiziğin yükünden kurtulmak manasına geliyordu. Özgür olmak demek, her cins hudutlardan kurtulmak ve insanın aklına ya da nefsine beğenilen gelen her şeyi istediği üzere yapabilmesi demek değildir. Belirli bir istikamete hakikat giderken siz aklınızı ve erdeminizi, ahlakınızı kullandığınız ölçüde özgürleşebilirsiniz. O yüzden Türkçe’de özgürlük sözü ‘özü gür’ olmakla türetilmiştir. Özgür olmak, insanın özünün gür olması demektir. Özünüzü gür yapan, yani sizin aslınızı, cevherinizi güçlendiren şeyi yapabildiğiniz oranda özgürsünüz. Aklınıza gelen her şeyi yapmak demek, özgürlük demek değildir. Bu lakin insanın özgürlüğünü hoyratça kullanması ve tüketmesi manasına gelir. Özgür olmak demek tıpkı vakitte vazgeçmek demek. Yaptığınız tercih çerçevesinde bir gayeye odaklanmak ve belirli şeylerden de vazgeçmek manasına geliyor. Zira özgür insanın aklı ve iradesiyle kendini gerçekleştirme hareketidir.”
Kalın, modernitenin öne sürdüğü özgürlük-anlam ikileminin tersine insanın manası, fazileti ortadan kaldırmadan özgür olabileceğini vurguladı.
Modernitenin beşere özgürlük, seçme hakkı verdiğini lakin mümkün bir mana krizinde sorumluluğu şahsa bıraktığını lisana getiren Kalın, “Modernitede kişinin tercihlerinden sonra hayatında mana krizi, tatminsizlik, hiçlik duygusu varsa, yokluk hayatını tanımlayan ana kavram haline geldiyse, bunun sorumluluğunu bireye bırakıyor. Münasebetiyle çağdaş fikirde özgürlükle mana ortasında aksi ilgi ortaya çıkıyor. Özgür olacaksanız manadan, manalı bir hayat yaşamak istiyorsanız özgürlüklerinizden vazgeçiyorsunuz. Bunun bir geçersiz ikilem olduğunu söylememin sebebi şu; aslında bizim geleneğimiz özgürlüklerimizden vazgeçmeden manalı bir hayat yaşamanın mümkün olduğunu söylüyor. Birebir anda hem manalı hem de özgür bir hayat yaşayabiliriz. Bilim ihtilalinden itibaren cihanın zati bir manasının bulunmadığı, manası insan zihninin üretip ona atfettiği bir çerçeve olduğu fikri var. Aleme baktığım vakit kendi zatında manalı olan bir şey değil lakin benim zihnimin anlamlandırdığı bir yapıyı görüyorum. Münasebetiyle mana modernitenin tanımladığı özgür bireyin inşa ettiği bir şey haline geliyor. Bu da sorgulanması gereken değerli argümanlardan biri. Birtakım sorular soru olarak kıymetlidir. Yanlışsız soruları sormak, tefekkür seyahatinin en kıymetli adımıdır. Benim cevaplarım sizi tatmin ederse ne hoş ancak kendi yanıtlarınızı bulmak için uğraşın.” dedi.
Kalın, söyleşinin husus başlıklarından “modern olmak” ile ilgili de “Modern olmak, vilayetle de dünyanın endüstrileşmiş varlıklı toplumlarında karşımıza çıkan bir tavır olmayabilir. Bazen Wall Street’te verilen bir karar dünyanın en barbar kararı olabilir. Milyonlarca insanın hayatını direkt etkileyen, zengini daha çok varlıklı, yoksulu daha çok yoksullaştıran bir karara dönüşebilir. Veyahut Afrika’nın bir köyünde, Anadolu’nun bir mezrasında Asya’nın bir yaylasında sıradan bir köylünün tabiatla, etrafla, başka beşerlerle kurduğu alaka o anın en uygar, en rasyonel, en faziletli davranışı olabilir. O yüzden bunu maddi, fiziki, kalkınmışlık, gelişmişlik düzeylerinden bağımsız ve bunların ötesinde düşündüğümüzde uygarlık de bir duruşu, bir tavrı, bir biçimi söz eder. Bu bireyden topluma, kendi şahsî serüvenimizden, sahip olduğumuz toplumsal, siyasal rollere kadar her alanda karşımıza çıkan bir imtihandır, sınamadır, meydan okumadır. Umarım hepimiz bu imtihanda başarılı oluruz.” sözlerini kullandı.
“Unvanlar arızlardır. Asıl olan cevherdir, insanın özüdür”
Kalın, söyleşinin soru yanıt kısmında ise kendi unvanlarını kullanmamayı tercih ettiğini, unvanların idari manalar içerdiğini düşündüğünü lisana getirdi.
Unvanların gelip süreksiz olduğunu söyleyen Kalın, şunları kaydetti:
“Unvanlar arızlardır. Asıl olan cevherdir, insanın özüdür. Bazen bu unvanlar insanın asli kimliğini perdeler. O perdelerin ardına saklanmak yerine insanın kendi özünü gerçekleştirmek için uğraş içinde olması gerekir. Fikrin gücü ikna kabiliyetindedir. Unvanlar üzerinden ‘ben falancayım’ diye statü dayatırsanız, orada bir fikir zenginliği olmaz. O yüzden ben bu unvanları kullanmamayı tercih ediyorum. Buraya da yazmışsınız, sağ olun fakat gereksiz uzamış. Asıl olan bizim kim olduğumuz. Ben bazen bir akademizm tehlikesi görüyorum, unvan kullanarak fikrini kabul ettirme gayreti. Hayır, hepimiz öğreniyoruz. Haftada bir gün ders veriyorum. Ders vermemin en kıymetli sebebi, talebe olmaktan vazgeçmek istemeyişim. ‘Ben prof oldum, ben oldum artık. Benim öğrenecek yeni bir şeyim kalmadı’… Sokrates haklı. Bildiğim tek şey hiçbir şey bilmediğimdir. İnsan yaşı ilerledikçe daha çok anlıyor bu kelamı.”
Kalın, ağır iş temposu içinde vücut ve zihin sıhhatini, motivasyonunu nasıl koruduğu istikametindeki soruya şöyle cevap verdi:
“Her güne ‘Bugün daha uygununu yapabilirim’ diye başlıyorum. Bu benim kendime tavsiyem. Diyelim ki çok değerli bir ziyaret gerçekleştirdik, bir diplomatik krizi çözdük yahut ülkemiz için şunu gerçekleştirdik, ‘Oh tamam bitti’ demiyoruz asla. ‘Bugün daha düzgününü yapabiliriz’ diyorum. Zira insan kendi muvaffakiyetini sömürmemeli, istismar etmemeli. Tam bilakis, ‘Daha fazlasını yaparım’ diyerek yoluna devam etmeli. İnsanı motive edecek şey bu. Diğerlerinin yaptıkları üzerinden motive olabilirsiniz elbette lakin oraya nefis karışabilir. ‘Rekabet, kıskançlık, ben ondan daha fazla yaptım’. Onun yerine siz kendi yolunuzda yürüyün, kendinizle yarışın. O vakit kimseyle arbede etmeden yolunuza devam edersiniz. Klişe bir laf fakat en iyi sinema şimdi çekilmedi, en iyi beste şimdi yapılmadı. Bu motivasyon olmalı.”
Kalın, daha sonra Çorum Belediyesince inşa edilen Çorumlu Obası Gençlik Kampı’nda gençlerle akşam yemeği yedi.
Söyleşiye Vali Mustafa Çiftçi, AK Parti Çorum Milletvekili Erol Kavuncu, Çorum Belediye Lideri Halil İbrahim Aşgın ve Hitit Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ali Osman Öztürk de katıldı.
Haber7
