Çin, Uganda’nın 200 milyon dolarlık kredi borcunu ödeyememesi nedeniyle Entebbe Milletlerarası Havaalanı’na el koyuyor.
HAVALİMANINA EL KONULDU
Uganda, 2015’te Çin’den 207 milyon dolar kredi almış, fakat bu borcu ödeyememişti. Çinli Exim Bank, borcu yine müzakere etmeyi reddederken havalimanına el konulması kararı alındı.
Entebbe Havaalanı, Uganda’nın dünyaya açılan tek kapısı. Böylelikle, Çin’in Afrika’da bir limanı daha oldu.
HAVALİMANI GENİŞLETME PROJESİ İÇİN VERİLEN KREDİ
Uganda’nın dünyaya açılan tek kapısı pozisyonundaki kelam konusu havalimanı için genişletme projesi uygulamaya karar verilmişti. Pistlerin yenilenmesi, terminal binasının modernizasyonu, yeni bir kargo operasyon merkezi ve otopark, bu projenin ana ögeleri olarak öne çıkıyordu.
Entebbe Havalimanı’nın kapasitesini artırmak için gereken finansman konusunda 2015 yılında Çin ile temasa geçilirken, 200 milyon dolarlık kredinin kullandırılmasına karar verilmişti.
ÇİN’İN BORÇ DİPLOMASİ
Afrika’da ve dünyada artan Çin tesirinden rahatsız olan taraf ülkeler, Çin’in çok borçlandırma ve borç diplomasisi aracılığıyla iktisat kartını emperyalist niyetlerle son derece değerli bir araç olarak kullandığını, nihayetinde borç batağına saplanan ülkelerin kaynaklarını ve stratejik ehemmiyeti haiz kıymetlerini sömüreceğini ileri sürüyorlar. Geçtiğimiz yılın datalarına nazaran Çin’e en çok borcu olan 8 ülke Cibuti, Tacikistan, Kırgızistan, Lao, Maldivler, Madagaskar, Pakistan ve Karadağ. Bu borçlar, büyük oranda ilgili devletlerin çeşitli altyapı ve üstyapı faaliyetleri için Çinli muhataplarından aldıkları kredilere dayanıyor.
Çin idaresi bir yandan kendi ekonomik çıkarları ve global liderlik maksadı bağlamında hayli büyük bir ehemmiyete sahip olan “Kuşak ve Yol Girişimi” çerçevesinde bu kredi ve borçlanmaları desteklerken, öbür yandan borçlarını ödeyemeyen ülkelerin çeşitli varlıklarına el koyarak kelam konusu teşebbüsün güvenliğini ve sürdürülebilirliğini garanti altına almaya çalışıyor. Bu durum, borçlu devletleri ve memleketler arası toplumu Çin’e karşı tasaya sevk ederken akıllara Sri Lanka örneğini getiriyor. Hatırlanacağı üzere, Çin’e ve Çin menşeli firmalara yüzde 8 faizle 8 milyar dolar kredi borcu bulunan ve borçlarını ödemekte zorlanan Sri Lanka hükümeti, 2017 yılında Hambantota kentindeki bir limanın kullanım ve tasarruf haklarının yüzde 70’ini 99 yıllığına Çinli bir şirkete devretmişti. Bu durum bir yandan Çin’in yumuşak güce dayalı dış siyaset telaffuzuna büyük bir darbe vururken, öte yandan milletlerarası toplumun öteki üyelerini ve özellikle borçlu ülkeleri Çin’in yayılmacı iştahı konusunda huzursuz etmişti.
AFRİKA’YA VERİLEN BORÇLAR LÜTUF MU, LANET Mİ?
Pekin’in uyguladığı borç diplomasisi sonucunda ortaya çıkan ekonomik ve siyasi egemenlik sıkıntıları, 21. yüzyılın başlangıcından itibaren Çin ile yakın ekonomik bağlar kuran, bu ülkeden büyük ölçüde kredi ve hibe alan Afrikalı ulusları da tehdit ediyor. Hâlihazırda Zambiya ve Cibuti bu tehdidi en ağır hisseden ülkeler olarak görülüyor. Çin’e olan borcu her geçen gün artan Zambiya’da, tıpkı Sri Lanka’da olduğu üzere, ülkenin kimi ulusal kurumlarının mülkiyetinin ve kullanım hakkının borca karşılık olarak Çinli şirketlere devredildiği savları, bu konudaki telaşları daha da arttırdı.
Lider Edgar Lungu’nun misyona geldiği 2015 yılının Haziran ayından bu yana, Çinli şirketlerle çeşitli yatırımlar için 8 milyar dolar bedelinde finansman muahedesi yapan Zambiya’da, kabaran ve ödenemeyen borçlar nedeniyle bir elektrik şirketinin (Zesco), TV ve radyo istasyonu olarak faaliyet gösteren bir kamu kuruluşunun (ZNBC) ve bir havaalanının (Kenneth Kaunda Milletlerarası Havalanı) Çin’e devredildiği tez ediliyor. Zambiyalı yetkililer bu tezleri reddetse de, borçlarını ödemekte zorlanan ülkede, Çin finansmanıyla gerçekleştirilen yatırımların geleceği konusunda, yetkililer tarafından birbiriyle çelişen açıklamalar yapılıyor. Ülkenin Finans Bakanı “Çin finansmanıyla gerçekleştirilen, tamamlanma oranı yüzde 80’in altındaki bütün yatırımların iptal edileceğini” duyururken, Lider Lungu “Her şeyin yolunda olduğunu ve yatırımların devam ettirileceğini” açıklayabiliyor. Çin tıpkı vakitte Zambiya Ulusal Radyo ve Televizyon Yayıncılığı Şirketi’nin de paylarının yüzde 60’ını elinde bulunduruyor. Bu durum, Batılıları ve Batı’nın güdümündeki IMF’yi tasaya (!) sevk ederken, tahlil teklifleri ortaya atılıyor ve Çin şiddetle eleştiriliyor. Çünkü Zambiya’nın mevcut borçlarının büyük bir kısmı Çin’den aldığı kredi ve yatırım finansmanlarından kaynaklanıyor.
Haber7
